Πόροι για τα Ομηρικά έπη: Ο τρωικός μύθος στην τέχνη και τη λογοτεχνία

Τήλεφος ικέτης (Boston 1970.487)

Περιγραφή

Φαλισκικός ερυθρόμορφος καλυκωτός κρατήρας από εργαστήριο της κεντρο-δυτικής Ιταλίας. Αποδίδεται σε έναν από τους πιο γνωστούς αγγειογράφους της σχολής που αναπτύχθηκε στην περιοχή Falerii, τον Nazzano Painter. Όψη Α: Ο Τήλεφος και ο Ορέστης βρέφος. Ο Τήλεφος, ο τραυματισμένος βασιλιάς της Μυσίας, είναι καθισμένος στο βωμό του παλατιού των Μυκηνών με ένα εγχειρίδιο στο αριστερό του χέρι και τον Ορέστη βρέφος στο δεξί. Το βρέφος αναπαρίσταται με λευκή επιδερμίδα και με στεφάνι στο κεφάλι. Τεντώνει τα χέρια του ικετευτικά προς τον πατέρα του, τον Αγαμέμνονα, και σε έναν ακόμη άντρα, ίσως τον Μενέλαο ή τον Οδυσσέα ή τον μάντη Κάλχα. Ο Αγαμέμνων τρέχει προς το βωμό, με το μακρύ σκήπτρο στο δεξί του χέρι, αλλά τον συγκρατεί ο δεύτερος άντρας. Ο βασιλιάς φορά ένδυμα με μανίκια, ποδήρη χιτώνα και ένα ιμάτιο που κρέμεται από το αριστερό του χέρι. Τα ενδύματά του είναι κεντημένα με αστέρια, κυματιστά σχέδια, ανθέμια και ωοειδή σχέδια. Το ίδιο ισχύει και για τους χιτώνες του Τηλέφου και του «Κάλχα», οι οποίοι επίσης φέρουν ιμάτια και φορούν εμβάδες. Στα δεξιά, η τροφός, ενώ σηκώνει τα χέρια της από φόβο, έχει ρίξει ένα καλάθι, πιθανώς την κούνια του βρέφους. Στα δεξιά της στέκεται η Κλυταιμνήστρα πεπλοφορούσα, κάνοντας σπονδή με μια φιάλη που κρατά στο χαμηλωμένο της δεξί χέρι. Όπως και η τροφός, φορά βραχιόλια, χιτώνα με πλούσιο κεντητό διάκοσμο και ιμάτιο, το οποίο έχει τραβηγμένο πάνω στο κεφάλι της. Και οι δύο γυναίκες έχουν λευκή επιδερμίδα, όπως άλλωστε όλες οι γυναίκες στη σκηνή αυτή εκτός από την Αθηνά. Στην επάνω σειρά, οι θεοί κοιτούν αφ’ υψηλού αυτά τα συμβάντα στη γη: από τα αριστερά στα δεξιά βλέπουμε την Αθηνά, την Ίριδα, τον Απόλλωνα, την Άρτεμη, τον Δία και τον Ερμή. Και στα δύο άκρα της σειράς των θεών, πάνω από τις λαβές βρίσκεται ένα γυμνός Έρωτας με λευκή επιδερμίδα. Ο ένας στα αριστερά ακουμπά το αριστερό του χέρι στη λευκή ασπίδα της Αθηνάς, και με το δεξί του προσφέρει στη θεά μια φιάλη με προσφορές, συμπεριλαμβανομένων δύο ροδιών. Ο άλλος Έρως στέκεται με το σώμα του γυρισμένο εν μέρει προς τα αριστερά και τα φτερά του ανοιγμένα πίσω του. Στο αριστερό του χέρι κρατά μια μεταλλική κανάτα και με το δεξί του τεντώνεται να πιάσει το τύμπανο δίπλα στο αριστερό πόδι του Ερμή. Δεν φορά τίποτα άλλο παρά υποδήματα και ένα βραχιόλι, ενώ ο πρώτος Έρωτας από την άλλη πλευρά φορά υποδήματα, κόσμημα στον αστράγαλο, μια ζώνη κρεμασμένη πλαγίως από τον ώμο και ένα στεφάνι. Η Αθηνά κάθεται με τα πόδια της προς τα δεξιά, αλλά κοιτάει προς τα πίσω τα φρούτα που της προσφέρει ο Έρωτας. Το δεξί της χέρι ακουμπά στην ασπίδα της και το αριστερό της κρατά το κοντό της δόρυ σε κάθετη θέση. Το κράνος της έχει ένα μακρύ λευκό λοφίο και η φολιδωτή της αιγίδα φέρει στο κέντρο ένα γοργόνειο με λευκό πρόσωπο. Φορά βραχιόλια, υποδήματα, ένα περιδέραιο με λευκές χάντρες, και έναν πέπλο με πλούσια κεντήματα. Στα δεξιά της Αθηνάς, η Ίρις γυρίζει προς τα δεξιά προς την κεντρική ομάδα του Απόλλωνα με την Άρτεμη. Η Ίρις φορά έναν κοντό, κεντημένο χιτώνα, εμβάδες και βραχιόλια. Τα μαλλιά της είναι δεμένα πίσω με μια λευκή υφασμάτινη κορδέλα και φέρει και μια κορδέλα με λευκές χάντρες στο κεφάλι της. Κρατά ένα κηρύκειο στο τεντωμένο της αριστερό χέρι. Παρόλο που ο Απόλλωνας είναι καθισμένος με τα πόδια του προς την Ίριδα, δεν την βλέπει που πλησιάζει, εφόσον έχει γυρίσει το κεφάλι του προς τα δεξιά για να συνομιλήσει με την Άρτεμη. Ο θεός κάθεται πάνω στον μανδύα του και κρατά ένα πλεγμένο κλαδί δάφνης στο αριστερό του χέρι. Φορά ένα δάφνινο στεφάνι και δύο σειρές με λευκές χάντρες που κρέμονται από τους ώμους και διασταυρώνονται στο στήθος του. Η Άρτεμις στέκεται κοιτάζοντας προς τον Απόλλωνα, με το τόξο της στο ανασηκωμένο αριστερό της χέρι και κρατά το δεξί της χέρι μπροστά στο στήθος της. Φορά τα ίδια υποδήματα, χιτώνα, βραχιόλια και κορδέλες στα μαλλιά όπως η Ίριδα και επίσης κρατά μανδύα στο αριστερό του χέρι. Πίσω της, στα δεξιά, κάθεται ο Δίας με τα πόδια του προς τα δεξιά, αλλά κοιτά πίσω προς την Άρτεμη. Το δεξί του χέρι είναι ανασηκωμένο μπροστά στο στήθος του, και με το αριστερό του χέρι κρατά το ραβδωτό του σκήπτρο. Έχει στεφάνι στα μαλλιά του και ο μανδύας του έχει πέσει γύρω στη μέση του. Στα δεξιά του Δία, ο γυμνός Ερμής στέκεται με το δεξί του πόδι να αναπαύεται σε ένα στήριγμα που δεν φαίνεται. Φορά υποδήματα, έναν πέτασο, και έναν μανδύα με καρφίτσα στο λαιμό και κρατά το κηρύκειό το στο δεξί του χέρι. Τα ενδύματα όλων των μορφών είναι πλούσια διακοσμημένα με κεντήματα, όπως αυτά που φορούν οι υποκριτές. Β: Ο Διόνυσος και η Αριάδνη στέκονται ανάμεσα από δύο σατύρους.

Λεξικογραφικές πληροφορίες

Αρχαία Τέχνη

Μουσείο: BOSTON Museum of Fine Arts 1970.487

Περίοδος: Κλασική (ύστερη)

Χρονολογία: 4ος αι. π.Χ. (380-360 π.Χ. περίπου)

Καλλιτέχνης: Ζωγράφος Nazzano

Είδος: Κρατήρας