Ανθολογίες
Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας
των Θ.Κ. Στεφανόπουλου, Στ. Τσιτσιρίδη, Λ. Αντζουλή, Γ. Κριτσέλη
ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
237. – Κατὰ Ἰωάννην 1, 1-18
Το Κατὰ Ἰωάννην Ευαγγέλιον γράφτηκε περί τα τέλη του 1ου αιώνα μ.Χ. στην Έφεσο από τον μαθητή του Χριστού Ιωάννη ή από κάποιον μεταγενέστερο που έφερε το ίδιο όνομα και έζησε στην Έφεσο. Τελευταίο χρονολογικά μεταξύ των τεσσάρων Ευαγγελίων, παρουσιάζει αξιοσημείωτες διαφορές, που αφορούν στον τρόπο έκθεσης του βιογραφικού υλικού, στη γλώσσα και το ύφος αλλά και στο θεολογικό περιεχόμενο. Αρκετά διαφορετικό εμφανίζεται και το προοίμιο, τμήμα του οποίου έχει ανθολογηθεί. Το Ευαγγέλιο δεν αρχίζει με τη διήγηση της γέννησης του Ιησού ή με την αναγγελία της γέννησης του Ιωάννη του Βαπτιστή, αλλά με έναν ύμνο στον "σαρκωθέντα Λόγο". Ορισμένα υφολογικά χαρακτηριστικά, όπως η οργάνωση του λόγου σε μικρές ενότητες, η χρήση πολλών -σημαντικών από θεολογική άποψη- λέξεων (π.χ. "φως", "ζωή" και "αλήθεια"), η κυκλική επαναφορά ενός θέματος και η σώρευση αντιθέσεων οδήγησαν τους μελετητές στο συμπέρασμα ότι ο Ιωάννης χρησιμοποιεί ως πηγή ύμνους της πρωτοχριστιανικής εκκλησίας, τους οποίους προσάρμοσε στους δικούς του σκοπούς. Ο βασικός σκοπός του Ευαγγελίου είναι να διακηρύξει από το προοίμιο ήδη τη θεότητα του Χριστού: ο Ιησούς δεν είναι απλώς ο Μεσσίας με την ιουδαϊκή έννοια, αλλά ο "σαρκωθείς Λόγος" του Θεού, ο οποίος προϋπήρχε "στον Θεό" και εστάλη στους ανθρώπους προκειμένου να τους παράσχει τη δυνατότητα της σωτηρίας και της "αιωνίου ζωής" μέσα από την πίστη. Στην διατύπωση της θεολογίας της σάρκωσης συνέβαλε και ένας ιστορικός παράγοντας, η αίρεση του Κηρίνθου, που απέρριπτε τη διδασκαλία περί ενανθρωπίσεως του Υιού του Θεού. Στο προοίμιο γίνεται επίσης λόγος για τον ρόλο του Ιωάννη του Βαπτιστή ως προδρόμου του Χριστού.
[1.1] ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος, καὶ ὁ λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν, καὶ θεὸς ἦν ὁ λόγος. [1.2] οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν θεόν. [1.3] πάντα δι᾽ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν· [1.4] ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν, καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων· [1.5] καὶ τὸ φῶς ἐν τῇ σκοτίᾳ φαίνει, καὶ ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέλαβεν. [1.6] ἐγένετο ἄνθρωπος, ἀπεσταλμένος παρὰ θεοῦ, ὄνομα αὐτῷ Ἰωάννης· [1.7] οὗτος ἦλθεν εἰς μαρτυρίαν, ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός, ἵνα πάντες πιστεύσωσιν δι᾽ αὐτοῦ. [1.8] οὐκ ἦν ἐκεῖνος τὸ φῶς, ἀλλ᾽ ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός. [1.9] ἦν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον, ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον. [1.10] ἐν τῷ κόσμῳ ἦν, καὶ ὁ κόσμος δι᾽ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω. [1.11] εἰς τὰ ἴδια ἦλθεν, καὶ οἱ ἴδιοι αὐτὸν οὐ παρέλαβον. [1.12] ὅσοι δὲ ἔλαβον αὐτόν, ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα θεοῦ γενέσθαι, τοῖς πιστεύουσιν εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ, [1.13] οἳ οὐκ ἐξ αἱμάτων οὐδὲ ἐκ θελήματος σαρκὸς οὐδὲ ἐκ θελήματος ἀνδρὸς ἀλλ᾽ ἐκ θεοῦ ἐγεννήθησαν. [1.14] καὶ ὁ λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, καὶ ἐθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς μονογενοῦς παρὰ πατρός, πλήρης χάριτος καὶ ἀληθείας. [1.15] Ἰωάννης μαρτυρεῖ περὶ αὐτοῦ καὶ κέκραγεν λέγων· οὗτος ἦν ὃν εἶπον· ὁ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἔμπροσθέν μου γέγονεν, ὅτι πρῶτός μου ἦν. [1.16] ὅτι ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐλάβομεν καὶ χάριν ἀντὶ χάριτος· [1.17] ὅτι ὁ νόμος διὰ Μωυσέως ἐδόθη, ἡ χάρις καὶ ἡ ἀλήθεια διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐγένετο. [1.18] Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακεν πώποτε· μονογενὴς θεὸς ὁ ὢν εἰς τὸν κόλπον τοῦ πατρὸς ἐκεῖνος ἐξηγήσατο. |
[1,1] Πρώτος ήταν ο Λόγος1 και ο Λόγος ήταν με τον Θεό και ο Λόγος ήταν Θεός. [2] Ήταν από την αρχή με τον Θεό. [3] Τα πάντα έγιναν από αυτόν και χωρίς αυτόν δεν έγινε ούτε ένα από τα όσα έχουν γίνει. [4] Αυτός ήταν ζωή και η ζωή ήταν το φως των ανθρώπων. [5] Και το φως φέγγει μέσα στο σκοτάδι και το σκοτάδι δεν το νίκησε. [6] Παρουσιάστηκε άνθρωπος σταλμένος από τον Θεό και το όνομά του ήταν Ιωάννης. [7] Ήρθε για μαρτυρία, να μαρτυρήσει το φως, ώστε όλοι να πιστέψουν χάρη σ᾽ αυτόν. [8] Ο Ιωάννης δεν ήταν το φως, αλλά ο μάρτυς του φωτός. [9] Ο Λόγος ήταν το φως το αληθινό που φωτίζει κάθε άνθρωπο ο οποίος έρχεται στον κόσμο. [10] Ήταν στον κόσμο και ο κόσμος έγινε από αυτόν και ο κόσμος δεν τον γνώριζε. [11] Ήρθε στον οίκο του και οι δικοί του δεν τον υποδέχτηκαν. [12] Έδωσε εξουσία σε όσους τον υποδέχτηκαν να γίνουν τέκνα Θεού, καθώς και σε όσους πιστεύουν στο όνομά του, αυτούς [13] οι οποίοι ούτε από αίμα ούτε από σαρκική πράξη ούτε από θέλημα ανθρώπου γεννήθηκαν αλλά από τον Θεό. [14] Και ο Λόγος ενσαρκώθηκε και σκήνωσε μέσα μας και είδαμε την δόξα του, δόξα που έχει ο μονογενής από τον Πατέρα του, γεμάτος χάρη και αλήθεια. [15] Ο Ιωάννης δίνει μαρτυρία γι᾽ αυτόν και έκραξε λέγοντας· Αυτός είναι για τον οποίο είπα· Εκείνος που έρχεται μετά από εμένα τώρα προπορεύεται, γιατί υπήρχε πριν από εμένα. [16] Από την ουσία του όλοι εμείς ελάβαμε, και πήραμε χάρη αντί χάρης. [17] Ο νόμος δόθηκε μέσω του Μωυσή, η χάρη και η αλήθεια προσφέρθηκαν μέσω του Ιησού Χριστού. [18] Κανείς ποτέ δεν είδε τον Θεό. Ο μονογενής υιός που υπάρχει στους κόλπους του πατέρα, αυτός τον αποκάλυψε.
(μετάφραση Άγγελος Βλάχος)
|
1 Το γεγονός ότι το προοίμιο του Κατά Ιωάννην Ευαγγελίου χαρακτηρίζει τον Ιησού "Λόγο" και όχι "Σοφία", όπως ήταν ο δόκιμος ιουδαϊκός όρος, οφείλεται στη συνειδητή επιλογή από τον συγγραφέα ενός όρου, που στη φιλοσοφία της εποχής -κυρίως στους στωικούς-δήλωνε τον θείο Νου που εξουσιάζει τα πάντα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όρος "Λόγος" δεν αναφέρεται καθόλου στη συνέχεια του Ευαγγελίου, απαντά όμως στην πρώτη Επιστολή και στην Αποκάλυψη, έργα που παραδίδονται με το όνομα του Ιωάννη.
