ΠΟΛΥΝΕΙΚΗΣ¹

Ο λόγος της αλήθειας είναι απλός -περίπλοκα

σοφίσματα το δίκαιο δεν χρειάζεται· μιλά από μόνο του.470

Ο άδικος λόγος, που νοσεί, χρειάζεται φάρμακα σοφά.

 

Εγώ με μόνην έγνοια του οίκου μας το μέλλον,

αλλά και αυτού και το δικό μου, να αποφύγω θέλησα

τις κατάρες που εξαπέλυσε εναντίον μας ο Οιδίπους·²475

και εκούσια εξορίστηκα απ᾽ τη χώρα, παραδίνοντας

σε αυτόν την εξουσία, να κυβερνήσει για ένα χρόνο

και ύστερα να αναλάβω εγώ με τη σειρά μου,

για να μην πέσει έχθρα ή φθόνος μεταξύ μας

και πράξω ή πάθω τίποτε κακό, καθώς συμβαίνει πάντα.480

Αλλά αυτός, ενώ σε όλα με όρκο συμφώνησε,

πατώντας την υπόσχεσή του, ακόμα νέμεται

και το δικό μου μέρος απ᾽ την εξουσία

κι απ᾽ την περιουσία μας. Ωστόσο, είμαι έτοιμος και τώρα,

αν πάρω πίσω ό,τι μου ανήκει, να απομακρύνω

από τη χώρα το στρατό και να επιστρέψω εδώ,485

παραχωρώντας και σε αυτόν το δίκαιο μερίδιό του.

Και υπόσχομαι μήτε την πόλη να εκπορθήσω μήτε

σκάλες στα τείχη να στηρίξω, και να ανακαλέσω ευθύς

όσα απειλώ να πράξω, αν δεν μου αποδοθεί δικαιοσύνη.490

Μάρτυρες τους θεούς καλώ πως δίκαια ενεργώ

και πως στερούμαι την πατρίδα μου άδικα. Μητέρα,

τα είπα όλα απλά, όπως είναι, δίχως λόγια

περίπλοκα, δίκαια για την κρίση των σοφών495

αλλά και των ανόητων, όπως εγώ νομίζω.

ΧΟΡΟΣ

Εγώ, και ας μη μεγάλωσα σε χώρα ελληνική,³

διακρίνω, μολαταύτα, σύνεση στα λόγια σου.

ΕΤΕΟΚΛΗΣ⁴

Αν για όλους ταυτιζόταν το ωραίο με το σοφό,

λογομαχίες τους ανθρώπους δεν θα χώριζαν·500

αλλά τίποτε δεν είναι ίσο ούτε όμοιο για όλους

παρά μόνο στα λόγια -από τα έργα πόρρω απέχει.

 

Κι εγώ απροκάλυπτα, μητέρα, θα μιλήσω:

λοιπόν, εγώ θα έφθανα, αν μου ήταν δυνατό,

ώς και στων αστεριών το θόλο και ώς τα έγκατα της γης,505

για να μη στερηθώ την εξουσία, τη μέγιστη θεά.

Αυτόν το θησαυρό, μητέρα μου, για μένα τον κρατώ,

δεν τον χαρίζω κανενός. Είναι άναντρο να χάσεις το πολύ

και να επαναπαυθείς στο λίγο· όπως αναίσχυντο510

θεωρώ που τώρα ήρθε αυτός αρματωμένος

να εκπορθήσει αυτή τη γη, για να ανακτήσει

ό,τι του ανήκει. Τι ταπείνωση, στ᾽ αλήθεια, θα ήταν

και για τη Θήβα, αν από φόβο μπρος στην απειλή

του μυκηναίου στρατού τα σκήπτρα παρατούσα,

για να τα πάρει αυτός! Δεν έπρεπε ένοπλος, μητέρα,515

για συμφιλίωση να μιλάει, αφού ο λόγος πετυχαίνει

και όσα τα όπλα ενός εχθρού μπορούν. Αν με άλλους όρους

εδώ θέλει να κατοικήσει, έχει την άδεια. Όσο έχω δύναμη

την εξουσία να κρατώ, να γίνω εγώ υπήκοός του;520

 

Λοιπόν, φωτιές ανάψτε, τα σπαθιά τραβήξτε, ζέψτε

τα άλογα, την πεδιάδα πλημμυρίστε με στρατό

-εγώ δεν πρόκειται την εξουσία να του παραδώσω.

Και αν χρειαστεί γι᾽ αυτήν το άδικο να πράξω,

υποχωρώ στην ωραιότερη αδικία· ευσέβεια

διαθέτω όσην χρειάζεται για όλα τα υπόλοιπα.525

ΧΟΡΟΣ

Πράξεις κακές ποτέ δεν πρέπει να επαινούνται:

δεν είναι ωραίο, αλλά και πικρό για τη δικαιοσύνη.

ΙΟΚΑΣΤΗ

Αχ γιε μου Ετεοκλή, στα γηρατειά δεν έρχονται

μόνο κακά· η πείρα τους μπορεί να ειπεί κάτι σοφότερο530

από τους νέους. Γιατί, παιδί μου, σε έχει κυριέψει

η φιλαρχία;⁵ Γιατί; Δαίμονας άγριος είναι αυτή,

που ορμάει μέσα σε ευτυχισμένα σπίτια και σε πόλεις

και μόνο ερείπια αφήνει πίσω της. Γι᾽ αυτήν λοιπόν535

έχασες το μυαλό σου; Όχι,παιδί μου. Αγκάλιασε την άλλην,

την ισότητα, ό,τι καλύτερο στον κόσμο· αυτήν που ενώνει

φίλο με φίλο, χώρα με άλλη χώρα, σύμμαχο

με σύμμαχο. Η ισότητα είναι νόμος φυσικός, παιδί μου·

στο δυνατό πάντα θα στέκει ενάντιο το αδύνατο

και αυτό τον πόλεμο θα αρχίζει. Η ισότητα540

όρισε να δεσπόζουν στους ανθρώπους μέτρα και σταθμά:

το σκοτεινό της νύχτας βλέμμα να μοιράζεται

μέρη ίσα στην πορεία του χρόνου με το φως του ήλιου·

κανένα από τα δυο τους δεν γογγύζει υποχωρώντας.545

Και όταν ο ήλιος και η νύχτα μάς υπηρετούν,

εσύ δεν θα δεχτείς ίσο μερίδιο με τον αδελφό σου

στην εξουσία; Και πού είναι η δικαιοσύνη τότε; Αλλά γιατί

τόσο πολύ τιμάς αυτή την εκμαυλιστική αδικία,

την εξουσία; Γιατί τόση λατρεία; Τόσο σπουδαίο

θεωρείς το θαυμασμό των άλλων; Ένα τίποτα είναι.550

Ή θέλεις να μοχθείς, για να στοιβάζεις αγαθά;

Και τι σημαίνουν τα πολλά; Μια λέξη είναι κενή.

Οι φρόνιμοι ικανοποιούνται με όσα τους αρκούν.

Δεν είναι ιδιοκτησία μας τα πλούτη· στους θεούς555

ανήκουν κι εμείς μόνο τα φροντίζουμε· και όποτε

αυτοί θελήσουν, μας τα παίρνουν. Τώρα θέλω

να σε ερωτήσω: πες μου, προτιμάς την εξουσία560

από τη σωτηρία της πόλης; Και αν αυτός νικήσει;

και τα αργίτικα όπλα τους Καδμείους καταβάλουν;

Η Θήβα θα υποδουλωθεί και αμέτρητες παρθένες

της βίας θύματα το δρόμο της σκλαβιάς θα πάρουν.565

Ο πλούτος που ζητάς και η εξουσία θα κοστίσουν

πολύ ακριβά στη Θήβα. Αυτά σε σένα είχα να ειπώ.

Και όσο για σένα, Πολυνείκη, αγόρι μου, στοχάζομαι

πόσο επιπόλαια σου χαρίστηκεν ο Άδραστος,⁶570

αλλά και εσύ πόσο απερίσκεπτα ξεκίνησες

την ίδια την πατρίδα σου να εκπορθήσεις.

Και αν, ο μη γένοιτο, την κυριέψεις, τι είδους

τρόπαια θα στήσεις στους θεούς; Και τι λογής θυσίες,

εσύ ένας χαλαστής της χώρας, θα προσφέρεις;

Και τι πάνω στα λάφυρα θα γράψεις πλάι στις ροές

του Ινάχου;⁷ «Τα όπλα αυτά τα αφιερώνει ο Πολυνείκης575

της Θήβας ο πυρπολητής»; Μην τη ζηλέψεις, γιε μου,

μια τέτοια δόξα ανάμεσα στους Έλληνες. Αλλά αν νικήσει

ο αδελφός σου, πώς θα επιστρέψεις στο Άργος,

πίσω σου αφήνοντας μόνο νεκρούς; Και πώς θα αντέξεις

του κόσμου την κατακραυγή εναντίον σου, που θα λέει:

«Κακός προξενητής έγινες, Άδραστε· της κόρης σου580

ο γάμος στο χαμό μας στέλνει». Δυο κακά, παιδί μου,

αποζητάς: κι εκεί να χάσεις κι εδώ να αποτύχεις.

 

Στ᾽ όνομα των θεών, σας ικετεύω, αφήστε,

αφήστε τις υπερβολές! Δεν είναι συμφορά βαρύτερη

απ᾽ το να σμίξει η μισαλλοδοξία δύο ανθρώπων.585