Σε αντιδιαστολή προς τους όρους υποκείμενο / κατηγόρημα, ονοματική φράση / ρηματική φράση, που περιγράφουν τη γραμματικοσυντακτική δομή της πρότασης , οι όροι θέμα/σχόλιο περιγράφουν την πληροφοριακή δομή της, δηλαδή τόσο τις καινούριες πληροφορίες που εισάγονται στην πρόταση στο πλαίσιο ενός κειμένου ή λόγου όσο και τις δεδομένες (με βάση ό,τι προηγήθηκε στο κείμενο ή τον λόγο) πληροφορίες. Με αυτή την έννοια, η διάκριση θέμα/σχόλιο δεν αφορά την εσωτερική δομή μιας πρότασης, αλλά τη σχέση της με ό,τι προηγήθηκε στον λόγο. Στην πρόταση Ο Γιάννης αγόρασε ένα βιβλίο, η φράση Ο Γιάννης καταγράφει δεδομένη πληροφορία, με την έννοια ότι ο ομιλητής θεωρεί, σωστά ή λανθασμένα, ότι ο συνομιλητής του ξέρει για ποιο πρόσωπο μιλάει. Αντίθετα, η φράση αγόρασε ένα βιβλίο καταγράφει νέα πληροφορία ως προς το στοιχείο ένα βιβλίο. Η επιλογή του αόριστου άρθρου γίνεται στις γλώσσες για την καταγραφή νέων πληροφοριών. Σε αυτή τη βάση λειτουργεί η διάκριση αόριστου/ οριστικού άρθρου από την πλευρά της πληροφοριακής οργάνωσης της πρότασης. Στην ίδια πρόταση, Ο Γιάννης αγόρασε ένα βιβλίο: αν η πρόταση απαντά στο ερώτημα Τι έκανε ο Γιάννης, τότε η φράση αγόρασε ένα βιβλίο αποτελεί τη νέα πληροφορία, το σχόλιο της πρότασης. Αν όμως η πρόταση απαντά στο ερώτημα Τι αγόρασε ο Γιάννης, τότε το αγόρασε είναι μέρος του θέματος, της δεδομένης πληροφορίας. Ορισμένες συντακτικές εκφορές που συνήθως χαρακτηρίζονται ως εκδοχές ανακόλουθου, με την έννοια ότι παραβιάζουν τους κανόνες της συμφωνίας, οφείλονται στην επικράτηση της δομής θέμα/σχόλιο. Π.χ. Ο Γιάννης, η Ελένη τον φίλησε: στην πρόταση αυτή, η φράση Ο Γιάννης είναι το κατεξοχήν θέμα (ή ψυχολογικό υποκείμενο) της πρότασης. Ενδιαφέρον έχει να επισημανθεί ότι υπάρχουν γλώσσες (γιαπωνέζικα, κορεάτικα κ.ά.) που διαθέτουν μορφολογικούς μηχανισμούς μαρκαρίσματος του θέματος. Έτσι, στα γιαπωνέζικα το μόρφημα -wa προστίθεται ως ένδειξη της θεματικής υπόστασης ενός στοιχείου της πρότασης.

Από τον Ηλεκτρονικό Κόμβο για την υποστήριξη των διδασκόντων την ελληνική γλώσσα (http://www.komvos.edu.gr/glwssa/Lexiko/lexiko_n.htm)

Πεδίο