• ① created first, earliest, original, pristine (syn αρχέτυπος 2a, αρχικός, πρώτος):
  • πάρα πέρα συναντά ο περιπατητής τα μικροσκοπικά άγρια γαρίφαλα, αρχέγονα βουνήσια πρότυπα του καλλιεργημένου γαρίφαλου (Papatsonis) |
  • πίστευαν πως το οικοδόμημα παρίστανε το αρχέγονο Eρέχθειο (Brouskari) |
  • οι πρώτοι Ίωνες φιλόσοφοι παρουσιάζουνε .. μια βαθμίδα αρχέγονου φιλοσοφικού στοχασμού, μια πρώτη και απροϋπόθετη ρίζα (Lambridi)

• ② existing at the beginning, ancient, primordial, primeval, prehistoric (near-syn αρχαίος2 1a, προϊστορικός):
  • αρχέγονο σύμπαν |
  • ~άνθρωπος |
  • αρχέγονοι βασιλιάδες |
  • αρχέγονο άλογο, δάσος |
  • ανεβάζουν από τα βάθη των αιώνων τ' αρχέγονα ξόρκια, για να υποτάξουν τα νεύρα (Kazantz) |
  • η μουσική είναι η πιο αρχέγονη γλώσσα του ανθρώπου (Papanoutsos) |
  • δεινόσαυροι και θηρία κατοικούσαν τη γη στους αρχέγονους χρόνους (Thrylos, adapted)

• ⓐ relating to, or deriving fr, an earlier period or state, primordial, primal original, primitive (syn αρχικός, πρωταρχικός, πρωτόγονος):
  • ~μύθος, συμβολισμός |
  • ~βρυχηθμός, φόβος |
  • ~ ινδουισμός, Xριστιανισμός |
  • αρχέγονοι πρόγονοι |
  • αρχέγονη αγωνία, θλίψη, κραυγή, μορφή |
  • αρχέγονες καταβολές |
  • αρχέγονο έθιμο, ένστικτο, κάλλος |
  • ~ τρόπος λατρείας |
  • αρχέγονα λαϊκά πανηγύρια |
  • αρχέγονες δυνάμεις της αυτοσυντήρησης |
  • μιλάει για την αρχέγονο κατάσταση των πρωτοπλάστων (Petsalis) |
  • οι προχριστιανικές θρησκείες .. διατηρούν την αρχέγονη ζωντάνια τους (Panagiotop) |
  • η αρχέγονη αποστολή της αττικής τραγωδίας ήταν η μίμησις των παθημάτων (Georgoulis)

• ③ primordial, primary, basic, fundamental (syn αρχέτυπος 2b, βασικός, θεμελιώδης, πρωταρχικός, πρωτογενής):
  • αρχέγονη αντίληψη, έννοια, ιδέα |
  • αρχέγονο ερώτημα |
  • αρχέγονο μόριο |
  • δείχνει τις αρχέγονες αρετές και τη βαθυτάτη σημασία των παλιών αξιών (Melas) |
  • οι λέξεις αναζητούν το αρχέγονο νόημά τους (Chatzinis) |
  • ο αριθμός αποτελεί την αρχέγονη φύση όλων των όντων, το θεμέλιο κάθε πράγματος (Tatakis)

• ④ crude, primitive, rough (syn πρωτογενής, πρωτόγονος):
  • ~λαός |
  • αρχέγονα όπλα |
  • δεν έχεις λεπτό γούστο· είσαι άνθρωπος ~, τουλάχιστο κατά την όσφρηση (Xenop) |
  • είναι ικανοί να συναγωνίζονται το άγριο ζώο και να το ξεπερνούν σε αρχέγονη χτηνωδία (Panagiotop) |
  • η τοπική συγκοινωνία έχασε και τα πιο αρχέγονα μέσα που χρησιμοποιούσε (Angelop)

[fr kath αρχέγονος & postmed αρχέγονος ← PatrG, K ἀρχέγονος]

• archivist (syn αρχειοφύλακας)

[substantiv. m of αρχειακός2]

• of or pertaining to archives, archival:
  • αρχειακές μαρτυρίες, πληροφορίες |
  • αρχειακό υλικό |
  • αρχειακά στοιχεία |
  • είναι τόσο ανεξερεύνητες ακόμη οι ολίγες αρχειακές πηγές, τις οποίες διαθέτουμε (Dimaras) |
  • ίσως νεώτερες αρχειακές έρευνες μας βοηθήσουν κάποτε να ελέγξουμε τις πληροφορίες αυτές (Vranousis)

[fr kath (neol Koumanoudis) αρχειακός, der of αρχείο]

• archival material or the place wherein it is stored, records office, records, archive, file:
  • γλωσσικό ~ |
  • εμπορικό, ιστορικό, οικογενειακό ~ |
  • ~ του γυμνασίου, του θεάτρου, της τράπεζας |
  • Γενικά Aρχεία του Kράτους Public Records Office |
  • κατασχέσανε όλο το προσωπικό του ~κι όλα τα πολύτιμα χειρόγραφά του (Bastias) |
  • τα κρητικά παλάτια είχαν αρχεία (ChZalokostas) |
  • τα σύμφωνα μη επιθέσεως τοποθετήθηκαν στ' αρχεία σαν άχρηστα (Evelpidis) |
  • η περίπτωση πέρασε στ' αρχεία σαν αυτοκτονία γι' άγνωστους λόγους (Kesmeti)

[fr kath αρχείον ← K (also pap & also in special word lists, s. αρχείον), AG ἀρχεῖον; cf Lat archivum]

• person who conducts research in archives:
  • ένα σημαντικό .. βήμα στην αναζήτηση στοιχείων για τη ζωή του Γκρέκο .. το 'καμε ο σοφός ~... Σαν Pομάν (Kanellop)

[fr kath (neol Koumanoudis) αρχειοδίφης, cpd w. combin form -δίφης (: διφώ); cf αρχαιοδίφης, ιστοριοδίφης etc]

• of or pertaining to research in archives:
  • αξεπέραστη αρχειοδιφική ικανότητα (Angelou)

[fr kath (neol) αρχειοδιφικός, der of αρχειοδίφης]

• placed in the archive, filed:
  • αρχειοθετημένη αλληλογραφία

[ppp of αρχειοθετώ]

• preservation and arrangement (of documents etc), placement in an archive, filing:
  • ~παραδόσεων, δημοτικών τραγουδιών |
  • η ~ της δικογραφίας από την εισαγγελική αρχή |
  • έταξεν έργο ζωής την ~ του μνημειακού πλούτου στην Eλλάδα (MChatzidakis)

[fr kath (neol) αρχειοθέτησις, der of αρχειοθετώ]

• preserve and arrange systematically, place in an archive, file:
  • ~αποδείξεις, έγγραφα, συμβόλαια |
  • οι μαγνητοταινίες αρχειοθετούντο σε ειδικό κωδικοποιημένο αρχείο |
  • οι γλωσσικοί ήχοι αποθηκεύτηκαν σε ηλεκτρονικό υπολογιστή και αρχειοθετήθηκαν |
  • τα ονόματα Eλλήνων επιστημόνων του εξωτερικού μαζί με τα προσόντα τους θα αρχειοθετηθούν

[fr kath (neol) αρχειοθετώ, der of *αρχειοθέτης; cf διευθετώ, τοποθετώ etc]

• ① filing cabinet, file:
  • αναστάτωσε τα γραφεία, τα συρτάρια και τις αρχειοθήκες |
  • ανέβηκε στην καρέκλα και πήρε [τα ντοσιέ] από την ~(Samarakis)

• ② fig place in which items or ideas are pigeonholed or left for an indefinite period (syn χρονοντούλαπο):
  • η πεποίθηση ότι η ιστορία πλάθεται από μερικές εξαιρετικά προικισμένες προσωπικότητες, ανήκει στην ~των ιδεών (Panagiotop)

[fr kath (neol Koumanoudis) αρχειοθήκη, cpd w. θήκη]