• an instrument used to measure the sensitivity of the skin, esthesiometer

[neol, cpd w. -μετρον]

• ① in physical sense perception, sensibly, perceptibly, observably (ant ανεπαίσθητα, νοητά or νοερά):
  • τα χέρια του τρέμουν ~ |
  • ψήλωνε ~, μπορεί και τρεις πόντους |
  • μια μορφή ~ ή νοητά συλληπτή |
  • την πραγματικότητα ζούμε άμεσα κ' ~ |
  • ο κόσμος ~ και νοερά του παρουσιάζεται (sc στον Παλαμά) σε κάλυκες δεκατετράστιχους (Dimaras) |
  • ωραία ονομάζομε τη φύση, όταν παρουσιάζη ~ τη συγκεκριμένη έννοια και την ιδέα (Papanoutsos) |
  • ήθελε να ιδή ~ τον εαυτό της επάνω στο μάρμαρο (Theodorakop) |
  • το πασίγνωστο ~ γερτό προς τη μια πλευρά κωδωνοστάσιο (KParaschos) |
  • άλλοτε περισσότερο ~, άλλοτε ανεπαίσθητα ... βελτιώνονταν οι ελληνικές θέσεις (Terzakis)

• ② fig materially, appreciably, considerably (syn σε αισθητό βαθμό, υπολογίσιμα, ουσιαστικά, σημαντικά):
  • ~ ευχάριστη κίνηση |
  • άνθρωπος ~ ευνοημένος από τη φύση |
  • ποιότητα ~ κατώτερη |
  • η ύλη θα συντομευθή ~ |
  • το έργο υπερτερεί ~ στην ηθογραφία |
  • επηρεάστηκε ~ από τη γυναίκα του |
  • με τη δράση του επηρέασε ~ τα πνεύματα |
  • ξεχώριζε τόσο ~ ανάμεσα στους συναδέλφους του |
  • το έργο φαίνεται ~ αρχαιότερο από το άλλο |
  • η θεατρική παραγωγή ... συνολικά υστερεί ~ (Thrylos) |
  • (η σειρά πεζογραφημάτων) σε βιβλίο μπορεί να δώση αισθητότερα την αξίαν ή την απαξία της (Palam) |
  • λείπει ~ η τέχνη του αφηγηματικού λόγου (Melas) |
  • η Aμερική προπορεύεται ~ από τον υπόλοιπο κόσμο (Theotokas) |
  • ο μεταφραστής ... εξυπηρέτησε ~ τα γράμματά μας (Dimaras)

[fr MG αισθητά, der of αισθητός]

• sensory:
  • αισθητηριακό σύστημα (του ανθρώπου) |
  • αισθητηριακή αφασία med sensory aphasia |
  • αισθητηριακοί και κινησιακοί μηχανισμοί στα θηρευτικά σκυλιά (Papanoutsos) |
  • αισθητηριακές μορφές |
  • η διάνοια επεξεργάζεται τα αισθητηριακά δεδομένα (id.) |
  • αισθητηριακές διεγέρσεις |
  • οι αισθητηριακοί ερεθισμοί μετατρέπονται σε ... μυϊκές κινήσεις (id.) |
  • αισθητηριακή αντίδραση |
  • αισθητηριακή εντύπωση, αισθητηριακές εντυπώσεις |
  • αισθητηριακή αντίληψη των πραγμάτων (syn εποπτεία) |
  • μέσα στην αισθητηριακή αντίληψη (κατά μία οπτική λ.χ. εντύπωση) ενυπάρχουν και κρίσεις (id.) |
  • μια προσοχή αισθητηριακή |
  • η αισθητηριακή ενέργεια τρέφεται από ζωηρές παραστάσεις μνήμης (id.)

[der of noun αισθητήριον, n of αισθητήριος]

• ① sense organ, sensory organ:
  • το ~ της οράσεως organ of sight (οι οφθαλμοί), το ~ της ακοής organ of hearing (τα ώτα) |
  • poem μηδέ κρούει το ~ ώσπου να κόψη |
  • της όρασης τον ύπνο (Mammelis)

• ⓐ sense, usu pl αισθητήρια τα,:
  • όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση, αφή |
  • οι εκκλησίες με συγκινούν, μα πάντα τη φαντασία μου πιο πολύ και τα αισθητήρια, όχι την καρδιά μου (Palam)

• ② faculty, sensibility, feeling (syn αίσθημα 2a, αίσθηση 2a):
  • έχουν λεπτότατο ~ και καλή μουσικήν αγωγή |
  • να διαμορφώσουν το ~ του κοινού (Papanoutsos) |
  • ένα οξύ ~ ... τον προφυλάσσει συνήθως απ' τις υπερβολές (Peranthis)

• ③ natural and intimate knowledge of, deep familiarity w., feeling for (syn αίσθημα 5):
  • γλωσσικό ~ |
  • είχε ανεπτυγμένο το γλωσσικό ~ |
  • η καθαρεύουσα δε στηρίζεται σε γλωσσικό ~ |
  • δημιούργησε το καινούργιο γλωσσικό ~ του ζωντανού πεζού λόγου (Theotokas) |
  • ηθικό, καλλιτεχνικό, κοινωνικό, κριτικό, μουσικό ~

[fr AG, PatrG αἰσθητήριον]

• relating to sense, sensory (syn αισθητικός 1):
  • αισθητήριο νεύρο sensory nerve |
  • αισθητήριο όργανο (syn αισθητήριο 1) pl αισθητήρια όργανα sense organs, organs of perception |
  • μια διαπίστωση με τα αισθητήρια όργανα

[der in -τήριος on the basis of AG noun αἰσθητήριον]

• esthete (syn εστέτ):
  • poem στου δυνατού έρωτος το άκουσμα τρέμε και συγκινήσου |
  • σαν ~ (Kavafis) |
  • "ποιο απόσταγμα να βρίσκεται από βότανα |
  • γητεύματος," είπ' ένας ~ (id.)

[backform. fr Eng aesthete; cf Platonic αισθητής 'one who perceives']

• esthetically:
  • μια ~ τέλεια εντύπωση |
  • ~ μορφωμένος, ~ καλλιεργημένος |
  • αισθάνομαι κάτι ~ |
  • γυμνάζεται κανείς ~ |
  • αντικρύζω το αντικείμενο ~ |
  • πλησιάζω την τέχνη των Bυζαντινών ~ |
  • ο θεατής χαίρεται ~ |
  • οι άνθρωποι δε σε καταλαβαίνουν ~ |
  • ιδιότητα ζωικά και ~ αξιόλογη |
  • το ~ αξιόλογο ... ονομάζομε στη ζωή ωραίο |
  • μεταφράσεις ποιημάτων ~ αξιόλογες |
  • λειτουργεί η ψυχή μας ~ |
  • απλές μορφές στη φύση και στη ζωή αξιολογούνται ~ |
  • η θρησκευτική τέχνη εκφράζει ~ το θρησκευτικό συναίσθημα |
  • παρουσιάζεται ~ και γλωσσικά διχασμένος (Dimaras) |
  • την ατομικότητα των αντικειμένων αποτιμούμε ~ ... με το ατομικό μας εγώ (Papanoutsos) |
  • (οι κινήσεις της μπαγκέτας ή των χεριών των μεγάλων μαέστρων) υπογραμμίζουν ~ τους στοχασμούς και τα διάφορα συναισθήματα (MVarvoglis) |
  • poem γράψε για τη χαμένη τους αγάπη ~ (Foufas)

[der of αισθητικός; cf αισθητικώς]

• ① philos esthetics (syn καλαισθητική, καλολογία):
  • η επιστήμη που εξετάζει το ωραίο στη φύση και στην τέχνη και τον τρόπο της καλλιτεχνικής δημιουργίας, η ~ (Theodoridis)

• ② tasteful appearance, beauty:
  • ινστιτούτο αισθητικής beauty institute

• ⓐ perception of the beautiful:
  • η ευρωστία σας επιτρέπει την ~ του γυμνού ... Tην αντικατέστησε η ~ της πτυχής των φουστανιών (KPolitis)

[Gr but fr Lat aesthetica, term coined by A. G. Baumgarten in 1750]

• esthetic sensitivity or joy:
  • το αληθινά ~, το ουσιαστικά ωραίο (Tsatsos) |
  • το ~ δεν πρέπει να θεωρήται καθαρά ηδονή (Theodorakop) |
  • το ~ τούς φαντάζει σα μια πολυτέλεια (Tsatsos)

[the n of αισθητικός]