α. Παρουσίαση

Το αυτοβιογραφικό σημείωμα γράφεται συνήθως για έναν πρακτικό σκοπό, π.χ. για την κατάληψη μιας θέσης, για μια υποτροφία κτλ, οπότε προβάλλονται σ'αυτό εκείνα τα βιογραφικά στοιχεία-προσόντα που εξυπηρετούν κάθε φορά τον επιδιωκόμενο σκοπό του ενδιαφερομένου. Επομένως, είναι φανερό ότι το αυτοβιογραφικό σημείωμα συγγενεύει με τη συστατική επιστολή, με τη διαφορά ότι στο αυτοβιογραφικό σημείωμα συντάκτης είναι ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος.

β. Διδακτική πρόταση

Στόχοι

• Να προετοιμάσει τους μαθητές για τις πρακτικές ανάγκες της ζωής. Να είναι σε θέση, δηλαδή, να προβάλουν σε ένα αυτοβιογραφικό σημείωμα εκείνα τα στοιχεία που είναι απαραίτητα π.χ. για την κατάληωη μιας θέσης, για μια υποτροφία κτλ.
• Να συνηθίσουν οι μαθητές, μέσα από την παρατήρηση των διάφορων τύπων συστατικών επιστολών και με τη βοήθεια του κατάλληλου λεξιλογίου, να γράφουν και οι ίδιοι συστατική επιστολή. Με τον τρόπο αυτό εθίζονται οι μαθητές στο χαρακτηρισμό ενός προσώπου, αφού είναι απαραίτητο να αναφέρουν και να τονίσουν ορισμένα στοιχεία του χαρακτήρα του.

Διδακτικό υλικό

"Εκφραση - Εκθεση" Β' Λυκείου, σ. 86-91 και 98-110.

Επισημάνσεις

Με τη μέθοδο της σύγκρισης/αντίθεσης οι μαθητές παρατηρούν πώς οργανώνεται ένα αυτοβιογραφικό σημείωμα για έναν πρακτικό σκοπό και πώς μια συστατική επιστολή, εντοπίζουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που διαφοροποιούν το κάθε είδος, αναγνωρίζουν το ύφος/ τον τόνο με τον οποίο γράφεται το καθένα από αυτά, και είναι σε θέση, με τη βοήθεια του διαγράμματος και του κατάλληλου λεξιλογίου, να γράψουν οι ίδιοι ένα αυτοβιογραφικό σημείωμα ή μια συστατική επιστολή.

Το αυτοβιογραφικό σημείωμα μπορεί να έχει και την εξής μορφή:

1950 Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη
1968 Γράφτηκα στη Φιλοσοφική σχολή …. κτλ.

Ο κύκλος των θεμάτων για συζήτηση και έκφραση-έκθεση σχετικά με την εργασία και την επιλογή επαγγέλματος σχετίζεται άμεσα με το αυτοβιογραφικό σημείωμα, που έχει ως στόχο κυρίως την ανεύρεση εργασίας. Με τα θέματα αυτά, την άσκηση δραματοποίησης που ακολουθεί και την έρευνα για τη σημασία της εργασίας στη ζωή του ανθρώπου, επιχειρείται ένας ευρύτερος προβληματισμός και ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των μαθητών σε θέματα που αφορούν την εργασία και την επιλογή επαγγέλματος. Ειδικά η άσκηση δραματοποίησης επιτρέπει στους μαθητές να υποδυθούν διάφορους κοινωνικούς ρόλους, που ενδεχομένως θα αναλάβουν μελλοντικά στη ζωή τους, και τους δίνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν κάθε φορά την καταλληλότερη γλωσσική ποικιλία, για να εκφραστούν.

Ο δεύτερος κύκλος θεμάτων σχετικά με το χαρακτηρισμό ατόμου, τις στερεότυπες αντιλήψεις, το φυλετικό και κοινωνικό ρατσισμό, αφορμάται από το χαρακτηρισμό ενός προσώπου που είδαμε στη συστατική επιστολή. Εχει ως στόχο να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές γύρω από διάφορα κοινωνικά προβλήματα και να τους ενισχύσει στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν τις ανθρώπινες σχέσεις και τις επιπτώσεις που προκαλούν σ'αυτές οι διάφορες αντιλήψεις και τα στερεότυπα.

Οι δύο κύκλοι θεμάτων θα διδαχτούν χωριστά και σε συνάρτηση με τα είδη (αυτοβιογραφικό σημείωμα, συστατική επιστολή) με τα οποία συνδέονται. Επειδή ο κάθε κύκλος φιλοξενεί πολλά και ενδιαφέροντα θέματα, ο καθηγητής αφήνει κάποιο χρονικό περιθώριο στους μαθητές για σιωπηρή ανάγνωση των θεμάτων και στη συνέχεια τους ζητάει να συζητήσουν/αναπτύξουν με συντομία εκείνα που τους προκάλεσαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Μπορεί όμως και ο ίδιος ο καθηγητής να επικεντρώσει την προσοχή των μαθητών σε ορισμένα από τα θέματα που κρίνει σημαντικότερα και προσφορότερα για συζήτηση στην τάξη.

Στις δραματοποιήσεις να προτιμά ο καθηγητής να δίνει το λόγο σε μαθητές που είναι πιο συνεσταλμένοι, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να "λύνεται" η γλώσσα και η σκέψη τους.

γ. Υποστηρικτικό υλικό για το διδάσκοντα

• "Εκφραση - Εκθεση" για το Λύκειο, τεύχ.Β', βιβλίο του καθηγητή, σ. 65-80, 85.
• Εφημερ. "Καθημερινή", 2-5-1999, Αφιέρωμα στις πρώτες φοιτήτριες και στις πρώτες εργαζόμενες γυναίκες
• Αποσπάσματα από εφημερίδες για την επιλογή επαγγέλματος, την ανάγκη εξειδίκευσης και συνεχούς κατάρτισης, την ανεργία, το εργασιακό άγχος και τις επιπτώσεις του στην υγεία, την επίδραση του εργασιακού περιβάλλοντος στην υγεία κτλ, τον κοινωνικό ρατσισμό και τις επιπτώσεις του.