Ο ΚΑΥΝΕΙΟΣ ΕΡΩΣ

ΗΤΟΙ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΠΑΡΟΙΜΙΑΣ.

Ι.

Ὑπάρχει παροιμία ἀρχαία· Ἔρως Καύνειος, λεγομένη ἐπὶ ἐρώτων παρανόμων καὶ αἰτία θανάτου ἢ ἄλλου μεγάλου δυστυχήματος, μὴ διατηρηθεῖσα μὲν οὐδὲ ἐν μεγάλῃ χρήσει παρὰ τοῖς ἀρχαίοις οὖσα, ἀλλ' ὀφείλουσα τὴν γέννησίν της εἰς ἀξιοσημείωτον γεγονὸς τῆς ἀρχαιοτάτης ἱστορίας. Ἡ παροιμιώδης αὕτη φράσις, ἥτις φαίνεται ὅτι ἔκαμεν ὁπωσοῦν τὸν γῦρόν της ἐν τῇ ἀρχαιότητι, ἐκίνησε τὴν περιέργειάν μου ὅπως ἀνατρέξω εἰς τὰς ἁρμοδίας πηγὰς, καὶ γνωρίσω τὴν αἰτίαν τῆς γεννήσεώς της. Ἐπειδὴ δὲ ἡ ἱστορία της μοὶ ἐφάνη ὄχι ἀναξία λόγου, οὐδ' ὅλως ἀτερπὴς διὰ τὰς ῥωμαντικότητάς της, εἰς ἃς ἐπιθυμεῖ νὰ ἐντρυφᾷ ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ ἡ νεωτέρα κοινωνία, ἐλπίζω ὅτι ὁ ἀναγνώστης θέλει μὲ ἀκολουθήσῃ εἰς τὴν ἔκθεσιν ταύτης, γινώσκων ὅτι καὶ αἱ παροιμίαι ἔχουσι τὰς ἱστορίας των.

[…]

Χ.

Ἐπειδὴ δὲν ἔχω σκοπὸν νὰ γράψω μυθιστόρημα, ἀλλ' ἁπλῆν ἔκθεσιν γεγονότος, παραγαγόντος τὴν παροιμίαν ταύτην, ἀποφεύγω τὰς περιπλοκὰς καὶ τὰ ἐπεισόδια καὶ εἰσέρχομαι εἰς τὸ τέλος τῆς διηγήσεως.

Ἡ Βιβλὶς μετὰ τὴν σύλληψιν τοῦ πρὸς τὸν ἀδελφόν της ἐρωτικοῦ πάθους μετέβαλε ζωήν. Ἔπαυσε τὰς εἰς τὰ φλοισβίζοντα ῥεῖθρα τῶν ποταμῶν συνεντεύξεις μετὰ τῶν ἄλλων παρθένων· σπανίως ἤκουε τὰς τῶν πρωϊνῶν μουσικῶν καὶ ἀσκαύλων μελῳδίας καὶ ὁσημέραι ἐξ ἀδιαθεσίας εἰς ἀδιαθεσίαν ἐμπίπτουσα ἐκλείετο ἐν τῷ δωματίῳ της, εἰς παραδόξους βυθιζομένη σκέψεις.

Τὸ αὐτὸ εἶχε ποιήσει καὶ ὁ Καῦνος. Ὁ ἄλλοτε γελόεις καὶ ῥοδοπάρειος ἐκεῖνος μείραξ, ὁ καθ' ὑπερβολὴν Ἱππόλυτος τῶν χρόνων ἐκείνων μετεβλήθη ἤδη εἰς σκεπτικὸν καὶ ἐρωτόπληγα νέον.

Τὶς ᾐσθάνθη τὴν ἀνίαν, ἣν προξενεῖ ἡ ἐντελὴς σιγὴ εἰς δύο ἐραστὰς λατρευομένους διαπύρως πρὸ καιροῦ; Ναὶ μὲν τὸ βλέμμα ἐκφράζει πολλὰ, ἀλλ' εἶναι καὶ τὰ χείλη, τὰ ὁποῖα θέλουν νὰ κάμουν τὸ μέρος των. Φαντασθῆτε λοιπὸν· νὰ λατρεύῃ τίς τι, νὰ αἰσθάνηται τὴν ἀνάγκην νὰ τῷ ὁμιλήσῃ, νὰ ἔχῃ μυρία ἐν τῇ κεφαλῇ καὶ νὰ ἦναι ἠναγκασμένος νὰ ἵσταται ἄλαλος ἐμπρὸς αὐτοῦ, νὰ στένῃ ἐνίοτε καὶ νὰ ὠχριᾷ. Αὐτὸ συνέβαινεν εἰς ἀμφοτέρους. Ὁσημέραι ἐπὶ μᾶλλον καὶ μᾶλλον ἡ μελαγχολία των ἐπετείνετο.

Ἀλλ' ὁ πατὴρ δὲν ἔμενεν ἐν τούτοις ἀργός. Φιλοξενήσας πρὸ ἡμερῶν βασιλόπαιδά τινα, ἤρχισεν ἤδη νὰ κάμνῃ ταῖς προξενιαῖς. Οἱ δὲ τοιοῦτοι γαμβροὶ εἶχον τότε πολλὴν πέρασιν. Καὶ σημειώσατε ὅτι ὁσάκις συνέβαινεν οὗτοι ἢ καταδιωκόμενοι ἢ ἐξοριζόμενοι νὰ φιλοξενῶνται εἰς ἀνάκτορα ἄλλων βασιλέων, κἄτι τι θὰ ἐποίουν καὶ θὰ ἔφευγον πολλάκις γαμβροί. Τὰ τοιαῦτα ὅμως συνεπείγοντο πολλάκις πολέμους. Ἐκτὸς τοῦ γνωστοῦ πραξικοπήματος τοῦ Πάριδος, ὑπάρχουσι καὶ ἄλλα παραδείγματα τοιαῦτα. Ὁ Προμέδων ὁ Νάξιος φιλοξενούμενος ὑπὸ τοῦ Μιλησίου Ὑψικρέοντος ἔκλεψε τὴν γυναῖκά του Νέαιραν· τοῦθ' ὅπερ προὐκάλεσε μακρὸν πόλεμον μεταξὺ Μιλησίων, Ἐρυθραίων, Ναξίων καὶ ἄλλων συμμάχων.

Καὶ ὅμως ἡ Νέαιρα δὲν ἠκούσθη κἄν. Ὁ προβλεπτικὸς λοιπὸν Μίλητος, ὡς καλὸς οἰκοκύρης καὶ φιλόστοργος πατὴρ ἔδωκε τὴν parole d' honneur εἰς τὸν βασιλόπαιδα ἐκεῖνον, ὑποσχεθεὶς τὴν χεῖρα τῆς Βιβλίδος. Ἡ μήτηρ της Εἰδοθέα ἤρχισεν ἀθροίζουσα τὰ νυμφικὰ αὐτῆς, ἀλλ' ἔκρινε καλὸν νὰ μὴ γίνῃ ὁ μέλλων γάμος γνωστὸς εἰς τὴν Βιβλίδα· ἀλλ' ὡς εἴδομεν ἡ Βιβλὶς τὰ ἐμυρίσθη καὶ ἔμαθε παρὰ τῆς μητρός της τὰ περὶ τοῦ γάμου της.

Ὅταν ὁ πατὴρ παρουσίασεν εἰς τὸν Καῦνον τὸν μέλλοντα σύζυγον τῆς Βιβλίδος, κατ' ἀρχὰς ὠχρίασεν οὗτος, εἶτα δ' ἐξέπεμψε πικρὸν γέλωτα. Ἔκτοτε ὁ μέλλων σύζυγος τῆς ἀδελφῆς του ἦτο μισητόν τι ὂν εἰς αὐτὸν, ἦτο ἀντίζηλος, ἀντεραστής.

Τετράκις ἢ πεντάκις ὁ Καῦνος συνήντησε τὴν Βιβλίδα. Συνωμίλουν περὶ κοινῶν καὶ ἀδιαφόρων πραγμάτων, ἀλλ' ἐπὶ τέλους διέκοπτον τὴν συνομιλίαν των καὶ ἀπεχωρίζοντο δακρύοντες.

Ἡμέραν τινὰ συνήχθησαν ὅλα τὰ πεθερικὰ φαιδρὰ εἰς τὰ ἀνάκτορα τοῦ Εὐρύτου, ὅπως χαιρετίσωσι τὴν νύμφην. Τὸ σκυλολόγιον τῶν ὑπηρετῶν, θεραπαινίδων καὶ λοιπῶν παρασίτων τῶν οἰκιῶν εἶχεν ἀκολουθήσει τὸ συγγενολόγιον τοῦτο. Κατ' ἐκείνην τὴν ἰδίαν ἡμέραν ἔμελλε νὰ παρουσιάσῃ καὶ ὁ Μίλητος τὴν νύμφην εἰς τὸν γαμβρὸν δημοσίᾳ. Ἡ Βιβλὶς ἠρνήθη νὰ παρουσιασθῇ, λόγῳ μεγάλης ἀδιαθεσίας. Ἀλλ' ἐπὶ τέλους ἄκουσα ὑπήχθη εἰς τὴν πατρικὴν ταύτην πίεσιν.

Ὠχρὰ ἐφάνη ἐπὶ τοῦ οὐδοῦ τοῦ θαλάμου. Οἱ περιμένοντες αὐτὴν ἦσαν εὔθυμοι. Μόνον αὕτη καὶ ὁ Καῦνος ἦσαν εἰς ἀθυμίαν. Συγκεκινημένος ὁ Καῦνος μόλις ἠδυνήθη νὰ κρατήσῃ τὰ δάκρυα. Ἡ κεφαλή του κατ' ἐκείνην τὴν στιγμὴν ἦτο λαβύρινθος ἰδεῶν. Ἠγάπα· καὶ ἔτι πλέον, ἐλάτρευε τὴν Βιβλίδα ὡς ἐρωμένην, τὴν ἠγάπα καὶ ὡς ἀδελφήν. Ἐμίσει τὸν γαμβρὸν, ἐλυπεῖτο τὴν μητέρα του, ἐφοβεῖτο τὸν πατέρα καὶ τέλος ᾐσθάνετο ἐν ἑαυτῷ αἰσχύνην συνάμα καὶ ἐνοχήν. Εἶχε τὸ δικαίωμα ν' ἀποσπάσῃ τὴν Βιβλίδα ἀπὸ τῆς χειρὸς τοῦ ξένου ἐκείνου;

Ἡ θέσις τοῦ Καύνου ἦτο δυσχερής. Ὁ Μακαρεὺς Κανάκης ἐλθὼν εἰς παρομοίαν θέσιν, δηλαδὴ ἐρασθεὶς τῆς ἀδελφῆς του καὶ μὴ δυνάμενος νὰ ἔλθῃ εἰς σκοπόν τινα ηὐτοχειριάσθη. Ἀλλὰ τοιοῦτόν τι δὲν ἐσκέφθη ἤδη ὁ Καῦνος.

Ὁ πενθερὸς Μίλητος ὅπως εὐχαριστήσῃ τοὺς ἀθροισθέντας συγγενεῖς, τοὺς παρεκάλεσεν ὅπως μείνωσι μέχρι τῆς ἑσπέρας, ὅτε ἔμελλε νὰ τοῖς παραθέσῃ τράπεζαν μετ' ἀφθόνων ἐδεσμάτων.

Δὲν ἐπιχειρῶ νὰ περιγράψω τὴν ποικιλίαν τῶν ἐδεσμάτων, γλυκυσμάτων καὶ λοιπῶν ὀρεκτικῶν, φοβούμενος μὴ σᾶς ἀνοίξω τὴν ὄρεξιν καὶ διακόψητε τὴν ἀνάγνωσιν τῆς διηγήσεως ταύτης.

Πέρδικες, γουρουνάκια, λαγωοὶ, ἀρνία, ἄφθονον ὀξύγαλα, θρίδακες, ῥεπάνια καὶ ἡ λοιπὴ ἀφθονία τῶν ξηρῶν καὶ νωπῶν ὀπωρῶν καὶ ἀβυρτακῶν ἔκαμον τὰς κοιλίας τῶν συνδαιτυμόνων νὰ ἐξογκωθῶσι πλειότερον τοῦ συνήθους. Ὅτε ὅμως εὑρίσκοντο εἰς τὸ τέλος καὶ ὁ στόμαχος ἦτο πεπλησμένος, ἐπρότεινον τινὲς νὰ χορεύσωσιν, (ἵνα χωνεύσουν ἴσως). Ἀλλὰ συμβάν τι λυπηρὸν τοὺς ἔκαμεν ὄχι μόνον νὰ χορεύσωσιν, ἀλλ' ἐκ τῆς κινήσεως νὰ χωνεύσωσιν εἰς μικρὸν διάστημα χρόνου.

Ἡ Βιβλὶς ἀπ' ἀρχῆς τοῦ δείπνου δὲν μετεῖχε τῆς εὐθυμίας τῶν λοιπῶν δαιτυμόνων· τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐνίοτε προσηλοῦσα ἐπὶ τοῦ Καύνου, εἶχεν ἐπισύρει κατ' ἀρχὰς τὴν προσοχὴν τῶν ἄλλων. Ἀλλὰ τὸ ὑγρὸν τῆς σταφυλῆς παρεμβὰν εἰς τὸ μέσον, ἔκαμεν ἐκείνους νὰ μὴ προσέχωσι πολὺ εἰς ἐκείνην. Περὶ τὰ μέσα τοῦ συμποσίου ἐφάνησαν ἐπὶ τῆς θύρας δύο μορφαὶ γεροντικαί, πρόσωπα συμπαθῆ καὶ εὐγενῆ. Ἦσαν δύο ῥαψῳδοὶ, δύο δηλαδὴ ὑπηρέται τῶν Μουσῶν, τερπόμενοι καὶ τέρποντες διὰ τῶν ᾀσμάτων αὐτῶν, ἄνθρωποι πτωχοὶ ὑλικῶς, ἀλλὰ πλούσιοι πνευματικῶς. Ἐφάνησαν λοιπὸν ἐπὶ τῆς θύρας, ὡς φαίνονται σήμερον ἐπὶ τῆς θύρας τῶν ξενοδοχείων καὶ καφενείων οἱ λυροφόροι, ἀλλὰ σπανίως λιροφόροι Ἰταλοὶ καὶ Ἰταλόπαιδες καὶ διὰ τῆς ἅρπης καὶ τοῦ πλαγιαύλου των διακόπτουσι τὴν μονοτονίαν τῶν γευματιζόντων ἢ χασκόντων ἐν τοῖς χαφτείοις. Τὸ ἀληθὲς εἶναι ὅτι τινὲς τῶν σημερινῶν τούτων πλανήτων ῥαψῳδῶν ἔχουσι κάμει διαζύγιον μετὰ τῆς πολυθελγήτρου κυρίας Ἁρμονίας καὶ Ἐμμελείας καὶ ἐσχετίσθησαν μετὰ τῆς δυσαρέστου Κακοῤῥυθμίας καὶ Τραχύτητος, πριονίζοντες, ἀντὶ νὰ θωπεύωσι τὰ ὦτα. Ῥακένδυτοι παῖδες φοροῦντες ἐπενδύτας καὶ πίλους γεροντικοὺς, ἀρλεκῖνοι καὶ πολλάκις κακόμορφοι τείνουσι χεῖρα ἐπαίτιδα· διεσπαρμένοι δὲ πανταχοῦ δίδουσι μὲν ἰδέαν τινὰ τῆς ποιητικῆς πατρίδος των Ἰταλίας, ἀλλὰ συνάμα ὑποδεικνύουσι τὴν ἐν ἐκείνῃ ἐπιπολάζουσαν ἐπαιτείαν. Εἰς τὴν ἀρχαιότητα ὅμως τοιοῦτο εἶδος ἀφιλοκάλων καὶ τεταπεινωμένων ἀοιδῶν δὲν ὑπῆρχε. Τοὐλάχιστον οἱ δύο οὗτοι ῥαψῳδοὶ ἦσαν μορφαὶ εὐγενεῖς καὶ κοσμίως ἐνδεδυμένοι.

Ἐν μέσῳ ἡσυχίας ἤρχισαν νὰ ᾄδωσιν οὗτοι. Κατ' ἀρχὰς οἱ φθόγγοι των ἦσαν εὔθυμοι. Μετὰ ταῦτα μελαγχολικόν τι ᾆσμα ἤρχισε νὰ συγκινῇ τοὺς συνδαιτυμόνας. Ἦτο, νομίζω, διήγησις τοῦ θανάτου ποιμενίδος ἀγαπησάσης Δάφνιν τινὰ καὶ μὴ ἀνταγαπηθείσης.

Ἡ συγκίνησις ὅμως ἐγένετο πασίδηλος ἐπὶ τοῦ προσώπου τῶν δύο ἐραστῶν ἀδελφῶν. Ἓν δάκρυ ἐπρόδωκε τὴν συγκίνησιν τῆς Βιβλίδος. Ἕτερον κατακυλῖσαν διὰ τῆς παρειᾶς, ἔμεινεν ἐπὶ τῶν τριχῶν τοῦ τρυφεροῦ γενείου τοῦ Καύνου. Ἐνόμιζέ τις ὅτι τὸ ᾆσμα ἐκεῖνο εἰσέδυεν ἐντὸς τῶν σπλάγχνων καὶ ἀπέσπα τὰ δάκρυα.

Πόσον εὐκόλως κλαίουσιν αἱ ἐρῶσαι καρδίαι!

Ὁ Μίλητος διέταξε τοὺς ἀοιδοὺς νὰ διακόψωσι τὸ ᾆσμα, ἰδὼν τὴν συγκίνησιν τῆς Βιβλίδος, ἥτις·

- Ἆ! εἶπεν, ἐκπέμπουσα προσπεποιημένον γέλωτα, ἂς ἐξακολουθήσουν…

Μολαταῦτα μετά τινας στιγμὰς ἡ Βιβλὶς ἐζήτησε τὴν ἄδειαν ἵνα κατακλιθῇ, εἰποῦσα ὅτι συνεκινήθη πολύ.

Ἠσπάσθη τὴν μητέρα της κατ' ἀρχάς. Ἐκείνη τὴν ἐσυμβούλευσε ν' ἀσπασθῇ καὶ τὸν μέλλοντα σύζυγόν της. Ἐκείνη ὠχρίασεν. Ἐπανέλαβε τὴν πρότασιν ὁ πατήρ της, καὶ ἡ Βιβλὶς ἀφῆκε τὴν χεῖρά της νὰ δεχθῇ τὸν θερμὸν ἀσπασμὸν τοῦ γαμβροῦ. Ἔῤῥιψε κατόπιν ἓν ἔτι βλέμμα ἐπὶ τοῦ Καύνου καὶ ἀπῆλθεν. Ἡ ἀπουσία της εἶχε γίνει κατ' ἀρχὰς ἐπαισθητὴ, ἀλλὰ θούρειόν τι ᾆσμα, ὑπὸ τῶν ἀοιδῶν ψαλὲν, ἔκαμε τοὺς δαιτυμόνας νὰ τὴν λησμονήσωσιν.

Ὁ Καῦνος ἐν τούτοις ἦτο κλίβανος πυρίφλεκτος σκέψεων καὶ ὑπονοιῶν. Ἐσκέπτετο ν' ἀπέλθῃ καὶ αὐτὸς ὅτε φωναὶ καὶ θόρυβος ἠκούσθησαν ἐκ τοῦ βάθους τῶν ἀνακτόρων.

Ἔστρεψαν ἅπαντες περίτρομοι. Ἡ ἠχὼ ἔπληττεν ἤδη βιαιότερον τὰ ὦτά των.

- Τρέξατε! … Τὴν Βιβλίδα… Τὴν Βιβλίδα…

Αὐταὶ ἦσαν αἱ φωναί. Θεραπαινίδες τινὲς ἀνήγγειλον ὅτι λυσίκομος καὶ ᾄδουσα ἐδραπέτευσεν ἡ Βιβλὶς, καὶ ὅτι ἐκείνην τὴν ὥραν οἱ ὑπηρέται ἐνασχολούμενοι εἰς τὸ γεῦμα δὲν ἐπρόφθασαν νὰ ἴδωσι ποίαν ὁδὸν ἔλαβε.

Πάντες τότε ἀνετινάχθησαν τῶν ἑδωλίων των. Μὲ ὠρθωμένην κόμην καὶ ὠχριῶν ἀνετινάχθη ὁ Καῦνος καὶ διὰ μιᾶς ἐπήδησεν ἔξω τῆς θύρας, γενόμενος παραχρῆμα ἄφαντος, ἕνεκα τῆς ταχύτητος τῶν ποδῶν του. Τὸ ἀνάκτορον ἅπαν τοῦ Εὐρύτου εὑρέθη εἰς κίνησιν. Οἱ πληρώσαντες τὸν στόμαχόν των ἐδεσμάτων διεσπάρησαν τρέχοντες πρὸς ἀνεύρεσιν τῆς δραπετευσάσης Βιβλίδος, καὶ ἐλπίζοντες τοὐλάχιστον, ἂν δὲν εὕρωσι τὴν Βιβλίδα, νὰ χωνεύσωσι ταχέως τὰ δύσπεπτα γουρουνάκια καὶ τοὺς λαγωούς. Ὁ δὲ ἐπίδοξος γαμβρὸς ἠκόνιζεν ἤδη τοὺς ὀδόντας του, ὅπως φάγῃ τὴν χυλόπηταν, ἥτις τῷ ἐμαγειρεύετο.

ΧΙ.

Ἦτο ἤδη νὺξ, ὅτε ἔσπευσαν πρὸς ἀναζήτησιν τῆς Βιβλίδος. Ὁ Καῦνος ἔλαβε τὴν πρὸς τὸ πλησίον τῆς πόλεως δάσος ὁδόν. Δὲν θέλω περιγράψει τὴν ἀγρίαν θέαν ἐν τῇ σκοτεινῇ ἐκείνῃ νυκτὶ τοῦ πυκνοῦ τούτου δάσους. Ἐάν τις ἀνοίξῃ μυθιστόρημά τι ἐκ τῶν ῥωμαντικῶν ἐκείνων, ἅ κατέκλυσαν τὰ βιβλιοπωλεῖα ἅπαντα, θέλει ἰδεῖ ἀφθόνους περιγραφὰς τοιούτων μερῶν.

Ἡ μορφὴ τοῦ ἀτυχοῦς Καύνου εἶχεν ἤδη ἀπαίσιόν τι καὶ ἄγριον. Μὲ ὀρθωμένην κόμην, ὀφθαλμοὺς ἀστραπηβόλους, μὲ ἄτακτον βῆμα καὶ συστελλόμενα χείλη ἔτρεχεν, ὡς μανιώδης, ἀνακράζων πολλάκις τὸ ὄνομα τῆς Βιβλίδος. Βαρύθυμος ἔστη· περιέστρεψε πέριξ ὄμμα βλοσυρόν. Δὲν εἶχεν ἀνατείλει οὐδ' ἡ σελήνη, ἵνα φωτίσῃ ὀλίγον τὰ πέριξ.

Ὁ Καῦνος εἶχεν ἀπελπισθῆ. Ἐνόμισεν ὅτι ἀπώλεσε πλέον τὴν ἀδελφήν του καὶ ἔτι πλέον, τὴν ἐρωμένην του. Τὸν ἔτυπτεν ἡ συνείδησις. Ἐνόμιζεν ὅτι αἱ ἐριννύες ἤρχισαν τὴν καταδίωξιν, ὅτι τὸ φάσμα τῆς Βιβλίδος ἔμελλε καθ' ἑκάστην νὰ τῷ παρουσιάζεται, ὅτι τέλος ὁ ἔρως του ἦν ἡ αἰτία τῆς ἀπωλείας της.

Στένων ἐκάθησεν ἐπί τινος λίθου. Ἐν τῷ δάσει δὲν ἠκούετο ἄλλο τι εἰμὴ μακρόθεν φωνή τις ἀσθενὴς. Ἐστράφη ἐκπεπληγμένος. Ἡ φωνὴ ἦτο οἰμωγή· ἦτο φωνὴ σπαραττομένου ἀνθρώπου, σπαράττουσα καὶ τὰ στήθη τοῦ ἀκροατοῦ αὐτῆς.

Ἠγέρθη καὶ διηυθύνθη πρὸς τὸ μέρος ἐκεῖνο· ἐφ' ὅσον ἐπλησίαζεν, ἐπὶ τοσοῦτον ἡ φωνὴ ἐκείνη ἐκερμάτιζε τὴν καρδίαν του. Ἐπὶ τέλους προχωρήσας, ἔμεινεν ἄλαλος, ὡς ἡ Νιόβη, πρὸ τοῦ ἐκτυλιχθέντος ἐνώπιον αὐτοῦ θεάματος. Εἶδεν ἄθλιόν τι σῶμα ἠρτημένον ἀπὸ τῶν κλάδων δρυός τινος, σπαῖρον καὶ ἀνιλεῶς ταρασσόμενον. Μετά τινα στιγμὴν ἐκπληκτικῆς σιωπῆς, ἠγέρθη ὅπως δώσῃ βοήθειαν.

Ἀλλ' ἦτο ἀργά. - ἡ Βιβλὶς ἐκσπάσασα πρὸ ὀλίγων στιγμῶν τὴν ζώνην της, εἶχε κρεμασθῆ ἀπό τινα κλάδον. Εὐτυχῶς ὅμως ἢ μᾶλλον δυστυχῶς ἡ ξανθὴ καὶ ὡραία ἐκείνης κόμη, περιπλεχθεῖσα εἰς τοὺς κλάδους, δὲν ἀφῆκε τὴν ζώνην νὰ κάμῃ τὰς ὀλεθρίους αὐτῆς ἐνεργείας ἐπὶ τοῦ ῥοδοχρόου ἐκείνης λαιμοῦ. Ἡ κόμη της ὅθεν βραχυτέρα τῆς ζώνης ἐκράτει αὐτὴν οὕτω ἀπῃωρημένην. Κλάδος τις παραβιασθεὶς ὑπὸ τῆς πιέσεως, ἣν ἡ κόμη αὐτῆς ἔκαμεν, εἰσέδυσεν εἰς τὸν ἀριστερὸν ἐκείνης ὀφθαλμόν. Ὁ δεξιὸς ἐνήργει, δηλαδὴ ἔκλαιεν· αἱ χεῖρές της ἔπληττον τὰ στήθη, τὸ στόμα ἐξέφερε μεταξὺ τῶν σπαρακτικῶν ἐκείνων γόων τὸ ὄνομα τοῦ Καύνου. Μετά τινας σπαραγμοὺς ἐξεχύθη ὁ ἀριστερός ὀφθαλμός. Ἡ πρὶν ὡραία ἐκείνη κάμινος, ἥτις ἐξέπεμπε τοσοῦτον φλογώδη ἀλλὰ καὶ ἡδονικὰ βλέμματα, μετεβλήθη ἤδη εἰς ὕλην τινὰ ἀπεχθῆ. Ἡ κόρη τοῦ ὀφθαλμοῦ ἐξεχύθη καὶ μετὰ τοῦ βολβοῦ κατεκύλιεν ἀπὸ τῶν τρυφερῶν ἐκείνης παρειῶν.

Ἐκ τῶν ἀδιακόπων σπαραγμῶν τοῦ σώματος, οἱ κλάδοι ἀλλεπαλλήλως πλήττοντες τὰ ἁβρά της στήθη, κατώρθουν νὰ ἀνοίγωσι πηγὰς αἵματος. Ἡ ὡραία ἐσθὴς τῆς Βιβλίδος ἤδη ἦτο ῥάκος αἱμόφυρτον. Ἐκ τῶν πόνων τοῦ σώματος (καὶ τοῦ ἔρωτος) εἶχον σαλεύσει αἱ φρένες της. Ἔθετε μεταξὺ τῶν λευκῶν ὀδόντων της τὰ κοράλλινα αὐτῆς δάκτυλα καὶ προσεπάθει νὰ τὰ καταφάγῃ. Ἔσπαιρε, καὶ περίτρομα τὰ φύλλα τῆς δρυὸς κατέπιπτον ἐπὶ τοῦ ἐδάφους, ὅπερ εἶχεν ἤδη ἀρκούντως ἀρδευθῆ ὑπὸ τῶν αἱμάτων καὶ τῶν δακρύων της.

Ὁ Καῦνος δι' ἑνὸς ἅλματος εὑρέθη ἐπὶ τοῦ ὀλεθρίου ἐκείνου δένδρου. Ἕνεκα τοῦ σκότους δὲν ἤξευρε τὶ ἔπραττε. Πειραθεὶς νὰ λάβῃ καὶ ἀποκόψῃ τὴν ζώνην, ἐβύθισε ῥιγῶν τὸν δάκτυλόν του εἰς τὴν κενὴν ἤδη θήκην τοῦ ἐξορυχθέντος ὀφθαλμοῦ. Οἰμωγὴ σπαρακτικὴ κατεκεραύνωσε τὸν Καῦνον. Ἐῤῥίγησε κατ' ἀρχὰς, ἀλλ' ὡς Ἀνταῖος ἀναλαβὼν θάῤῥος, ἐπεχείρησε νὰ κόψῃ τὴν ζώνην. Ἀλλ' ἐν τῇ ἀποπείρᾳ του ταύτῃ ἐπροξένει νέας ἀλγηδόνας εἰς τὸ δυστυχὲς ἐκεῖνο πλᾶσμα. Μετ' ἀπελπισίας καὶ ὀδύνης εἶδεν ὅτι ἡ κόμη ἀντικατέστησε τὴν ζώνην. Ὁ Δαυΐδ, ἐὰν ἔβλεπε τὸν Ἀβεσσαλὼμ, τὸν τόσῳ ἀγαπητόν του υἱὸν εἰς τοιαύτην θέσιν, ἀπὸ τῆς κόμης κρεμάμενον, δὲν θὰ ᾐσθάνετο παρόμοιον ῥῖγος. Διὰ τὸν Ἀβεσσαλὼμ εὑρέθη τοὐλάχιστον μία ῥομφαία, ἥτις τὸν ἀπήλλαξε τῶν πόνων καὶ αὐτῆς τῆς ζωῆς, ἀλλὰ διὰ τὴν Βιβλίδα; Τίς ἐτόλμα νὰ τὴν λυτρώσῃ διὰ τοῦ θανάτου.

Ἡ παραφροσύνη τῆς Βιβλίδος ἐπετείνετο, ἕνεκα τῆς ἐπιτάσεως τῶν ἀλγηδόνων. Ἐπὶ τέλους ἡ στιβαρὰ χεὶρ τοῦ Καύνου κατέθραυσεν ὁλόκληρον τὸν κλάδον, ἀφ' οὗ ἐξήρτητο ἡ Βιβλὶς, παραχρῆμα δὲ εὑρέθησαν ἐπὶ τῆς αἱματοφύρτου καὶ δακρυφύρτου γῆς ἓν ὀγκῶδες σύμπλεγμα, ἡ Βιβλὶς, ὁ κλάδος καὶ ὁ Καῦνος. Ἦτο ἓν τῶν φρικτοτέρων θεαμάτων. Οἰμωγαὶ ἠκούοντο ἐκ τοῦ συμπλέγματος ἐκείνου, οἷαι ἠκούσθησαν καὶ ἐκ τοῦ συμπλέγματος τοῦ Λαοκόοντος καὶ τῶν υἱῶν αὐτοῦ, πνιγομένων καὶ καταβιβρωσκομένων ὑπὸ τοῦ ὀλεθρίου ἐκείνου δράκοντος, ὃν τοσοῦτον τρομερὸν μᾶς παρέστησεν ὁ Οὐϊργίλιος ἐν τῇ Αἰνειάδι του.

Ὁ Καῦνος ἠγέρθη καὶ τῇ βοηθείᾳ τῆς ἤδη ἀνερχομένης σελήνης ἠδυνήθη νὰ ἀφαιρέσῃ τὸν μέγαν κλάδον ἀπὸ τῆς κόμης της. Τοῦτο ὅμως ἔγεινε μὲ μεγάλην θυσίαν, τῆς ἡμισείας σχεδὸν κόμης της. Ὁ Καῦνος ἐθώπευσε τὸ πρόσωπον τῆς Βιβλίδος, ἀλλ' ᾐσθάνθη αὐτὸ ψυχρόν. Ἐκραύγασε δὶς καὶ τρὶς εἰς τὸ οὖς της, ἀλλὰ δὲν ἔλαβεν ἀπάντησιν. Τότε ὁ καρτερικὸς νεανίας παρεμέρισε διὰ τῆς χειρός του τὰς ἀθλίας ἐκείνας ὕλας τοῦ ὀφθαλμοῦ της καὶ ἐξέλαμψεν ἀμέσως ἡ συμπαθὴς ἐκείνης μορφή. Ἀνήγειρε τὸν ἕνα της ὀφθαλμὸν καὶ τὸν προσήλωσεν ἐπὶ τοῦ Καύνου, οὗ ἡ ὠχρότης τὸν καθίστα νεκροῦ νεκρότερον. Ὁ Καῦνος ἐνόμισεν ὅτι κἄτι τι ἔμελλε νὰ τῷ εἴπῃ ἡ Βιβλὶς καὶ ἔτεινε τὸ οὖς, ἀλλ' ἐκείνη μόλις καὶ μετὰ βίας ἠδυνήθη νὰ προφέρῃ τὸ ὄνομά του.

Ὁ ἀτυχὴς Καῦνος ἔκρινε καλὸν νὰ τὴν μεταφέρῃ ἀμέσως εἰς τὸ ἀνάκτορον. Μετὰ κόπου ἀνεγείρας τὸ αἱμόφυρτον ἐκείνης σῶμα, ἔθεσεν αὐτὸ ἐπὶ τῶν ὤμων του· ἀπῆλθε, φέρων ἐφ' ἑαυτοῦ, ὡς ἐραστὴς τὴν ἐρωμένην του, ὡς ἀδελφὸς τὴν ἀδελφήν του, ὡς δήμιος τὸ θῦμά του.

Καθ' ὅλην τὴν διάρκειαν τῆς πορείας, πάλη θλιβερὰ αἰσθημάτων συνεκροτεῖτο ἐν τῇ καρδίᾳ του. Ἦτο ἔνοχος, διότι ἐραστὴς ὢν τὴν εἶχεν ἀδελφὴν, διότι τέλος ἕνεκα αὐτοῦ ἐθυσιάζετο μία παρθένος, μία ἀδελφὴ καὶ μία ἐρωμένη.

Ἐν τοσούτῳ ἡ πόλις ἦτο ἤδη ἐπὶ ποδός. Ἡ εἴδησις τῆς παραφροσύνης καὶ ἀπωλείας τῆς Βιβλίδος παραχρῆμα διεδόθη. Τὰ γραΐδια ἤρχισαν τὰ λυπητερὰ ἐκεῖνα μοιρολόγια, ὡς αἱ σημεριναὶ Λάκαιναι καὶ Ψαῤῥιαναὶ, ἤρχισαν τὴν ἀπαρίθμησιν τῶν ἀρετῶν καὶ θελγήτρων της, ὡς συμβαίνει μετὰ τὸν θάνατόν τινος.

Ἐν τούτοις ὁ Καῦνος, φέρων τὸ τόσῳ πολύτιμόν του φορτίον ἐπλησίαζε πρὸς τ' ἀνάκτορα. Καθ' ὁδὸν ὅμως ἔστη, πλησίον μάλιστα τοῦ ποταμίου ἐκείνου, παρὰ τὴν ὄχθην ἐκείνην, ἔνθα κατὰ πρῶτον τὴν εἶχε συναντήσει ὡς ἐρωμένην. Ἔστη, ὅπως διὰ τοῦ ὕδατος δώσῃ ἀναψυχὴν εἰς τὴν ἑτοιμοθάνατον καὶ ἐκπλύνῃ τὰ αἵματα τοῦ προσώπου, ἵνα μὴ πάθῃ ἡ μήτηρ της βλέπουσα τοιοῦτον οἰκτρὸν θέαμα. Ἀλλὰ μόλις ἔφθασαν ἐκεῖ, μόλις ἡ Βιβλὶς διέκρινε τὴν τόσῳ προσφιλῆ αὐτῇ ὄχθην, ἔνευσε νὰ τὴν ἀποθέσῃ ἐκεῖ. Ὁ Καῦνος τὴν ἀπέθεσεν ἐπί τινος πρασιᾶς καὶ στένων ἔβλεπε τὴν ἀγωνίαν της, πειρωμένης νὰ ὁμιλήσῃ.

Ὁ ῥύαξ ἐψιθύριζεν ὡς πάντοτε. Ὁ ῥύαξ οὗτος ὑπῆρξεν ἡ κολυμβήθρα τῆς πρώτης της εὐτυχίας καὶ τῆς νῦν δυστυχίας.

Μετά τινας στιγμὰς μυστηριώδους σιγῆς, ἡ Βιβλὶς ἠγέρθη καὶ διὰ τοῦ ὀφθαλμοῦ ἐξέπεμψε γλυκεῖάν τινα ἀστραπήν. Ἀγωνιῶσα ἐπρόφερε λέξιν τινὰ, ἣν δὲν ἐπρόφθασε ν' ἀκούσῃ καλὰ ὁ Καῦνος, διότι βήματα καὶ θόρυβος πολὺς ἀκούσθησαν πλησιάσαντα. Ἀλλ' ἡ μονόφθαλμος βασιλόπαις ἀνανεώσασα τὰς δυνάμεις της περιεπτύχθη μανιωδῶς τὸν Καῦνον. Ἄνθρωποί τινες τοῦ παλατίου ἐφαίνοντο πλησιάζοντες. Ψυχρὸς ἱδρὼς περιεχύθη ἐπὶ τῆς Βιβλίδος. Ἔσπαιρεν ὥσπερ οἱ ἐκπνέοντες. Ὁ Καῦνος προσήλωσε τὸ οὖς ὅπως ἀκούσῃ τί ἐψιθύριζεν ἐκείνη, ὅπως οἱ κληρονόμοι περιμένουσι τὴν παρὰ τοῦ διαθέτου ὑπογραφὴν τῆς διαθήκης.

Ἡ Βιβλὶς αἰσθανθεῖσα τὴν πλησίασιν τῶν ἀναζητητῶν της, καλύψασα τὸ πρόσωπόν της διὰ τῶν χειρῶν ἐψέλλισε μυστηριωδῶς τὴν λέξιν Σ ἀγαπῶ. Ἔκφρων ὁ Καῦνος ἐψιθύρισε μυστηριώδεις τινὰς λέξεις εἰς τὸ οὖς της καὶ ἐκ τῆς συγκινήσεως ἐλειποθύμησε.

Μετά τινας στιγμὰς οἱ ἀναζητηταὶ τῆς Βιβλίδος ἐκόμιζον δύο λειποθύμους ἀντὶ ἑνὸς εἰς τὸ ἀνάκτορον, ὅπου μὲ μοιρολόγια καὶ κλαυθμοὺς περιέμενον νὰ μάθωσί τι περὶ τῆς ἀπολεσθείσης Βιβλίδος. Καὶ ὁ μὲν Καῦνος πλησιάσας εἰς τὰ παράθυρα τῶν ἀνακτόρων ἐξῆλθε τῆς λειποθυμίας του· ἡ Βιβλὶς ὅμως ἀπὸ λειποθυμίας μετέπιπτε βαθμηδὸν εἰς λειποψυχίαν.

ΧΙΙ.

Τεταραγμένοι ὑπεδέχθησαν τὴν ἑτοιμοθάνατον Βιβλίδα ἐν τῷ ἀνακτόρῳ ὁ Μίλητος, ἡ Εἰδοθέα, ὁ Εὔρυτος καὶ τὸ λοιπὸν συγγενολόγιον. Νέφος θανάτου ἐσκίασε τὸ πρὶν ῥοδινὸν μέτωπον τῆς ἐπιδόξου νύμφης. Ἔτεινεν ὁ πατὴρ τὸ οὖς, ἵνα ἀκούσῃ ἐὰν ἔπαλλεν ἔτι ἡ καρδία καὶ μετὰ βαθυτάτης λύπης κατέπιε τοὺς λυγμούς του. Ἄλλως τε ὁ μόνος, ὃν πλειότερον ἤδη ἔτυπτε τὸ συνειδὸς, ἦτο ὁ πατὴρ, ὁ θελήσας νὰ ἐπιβάλῃ εἰς ἐκείνην σύζυγον, ὃν δὲν ἠγάπα. Ἀσθενεῖς παλμοὶ μόλις καὶ μετὰ βίας ἠκούοντο ἀπὸ τοῦ αἱματοφύρτου στήθους τῆς Βιβλίδος. Ἅμα ὅμως, παραμερίσαντες τὰς τρίχας τῆς κόμης, εἶδον τὸν ἐξορυχθέντα αὐτῆς ὀφθαλμὸν, ἔμειναν ἄλαλοι καὶ κεχῃνότες. Ἡ Εἰδοθέα ἦτο λειπόθυμος. Ὁ Καῦνος γονυκλινὴς παρὰ τοὺς πόδας της καθήμενος, εἶχεν ἀναισθήτως πως προσκολλήσει τὰ χείλη του εἰς τὰς αἱματοσταγεῖς χεῖράς της. Μόλις δὲ μετά τινας στιγμὰς ᾐσθάνθη ὅτι ἐκείνη ἄφινε τὴν τελευταίαν πνοὴν, ἀνηγέρθη, ἐπλησίασε τὸ πρόσωπόν της κάτωχρος, τὸ ἠσπάσθη καὶ ἐν τῷ ἀσπασμῷ τούτῳ ἤκουσε παρ' ἐκείνης ἀσυναρτήτους τινὰς ψελλισμούς. Τὴν τελευταίαν λέξιν τῆς Βιβλίδος δὲν ἤκουσαν οἱ παριστάμενοι, ἀναμφιβόλως ὅμως ὁ Καῦνος τὴν ἤκουσεν.

Ἦτο ἐκ τῶν μυστηριωδῶν ἐκείνων λέξεων, ἃς μόνοι οἱ ἐρασταὶ δύνανται νὰ ἐννοήσωσιν.

Ὁ πολιόθριξ πάπος της Εὔρυτος, ὅστις κάθε ἄλλο περιέμενεν, ἢ τὸν θάνατον τῆς προσφιλοῦς του Βιβλίδος, βοηθούμενος ὑπὸ δύο θεραπόντων, ἔδωκε τὸν τελευταῖον ἀσπασμὸν μὴ περιμείνας νὰ τὸ παραγγείλωσιν εἰς αὐτὸν, ὡς οἱ σημερινοὶ ἱερεῖς εἰς τοὺς ἐνταφιάζοντας τινά. Ἐκπνέουσα ἡ Βιβλὶς ἐστήλωσε τὸν μόνον της ὀφθαλμὸν ἐπὶ τοῦ ταλαιπώρου Καύνου. Εὐθὺς δὲ τὸ ἄμετρον σκυλολόγιον τῶν γραϊδίων, θεραπαινίδων καὶ λοιπῶν γειτόνων ἤρχισαν τὰ πένθιμα ἐκεῖνα μοιρολόγια, τὰ δυνάμενα νὰ ἐξάξωσι καὶ ἀπὸ τὰς λιθίνους καρδίας δάκρυα.

…………………………………………………………………………………………………

Μετά τινας στιγμὰς ἡ πόλις ἅπασα ἐπένθει διὰ τὸν θάνατον τῆς ὡραίας βασιλόπαιδος· τὸ ἀπαίσιον μυστικὸν ἔγεινεν εἰς πάντας γνωστόν. Φρίκη πρωτοφανὴς κατέλαβε πάντας ἀκούσαντες ὅτι ἡ Βιβλὶς ὑπῆρξεν ἐρωμένη τοῦ Καύνου καὶ ὅτι ἔγεινε θῦμα ἀδελφικοῦ ἔρωτος. Ὁ δὲ ἐπίδοξος γαμβρὸς ἀνεχώρησεν αὐθωρεὶ, ὅπως μετὰ τῶν λοιπῶν ἑδεσμάτων τοῦ χθεσινοῦ δείπνου χωνεύσῃ καλῶς καὶ τὴν χυλόπηταν ἣν τῷ ἐδώρησε τοσοῦτον πανηγυρικῶς ἡ ἀποθανοῦσα μελλόνυμφός του.

Πρὶν περάνω τὴν διήγησιν, ἐρωτῶ ὄχι τοὺς ἠθικολόγους ἢ ἄλλους τινὰς μορφωτὰς τῶν κοινωνιῶν, ἀλλὰ τοὺς θεολόγους, αὐτοὺς τοὺς κληρικοὺς, ἢ, ἂν θέλετε, αὐτὸν τὸν παρ' ἡμῖν κρύφιον ἀπόστολον τοῦ Χριστοῦ, τίνος ποινῆς ἀξία ἦτο ἡ Βιβλὶς, ἢ μᾶλλον ἐὰν ἦτο ἀξία ποινῆς, ἐὰν ἐβάδισεν ὀρθῶς, συνεπῶς πρὸς τὴν συνείδησίν της, τὴν μεγάλην, δηλαδὴ, αὐτὴν θρησκείαν τοῦ ἀνθρώπου, αὐτὸ τὸ καθαρτήριον αὐτοῦ πῦρ. Ἡ Βιβλὶς, ἕνεκα τῆς πράξεώς της ταύτης εἶναι ἤδη εἰς τὴν κόλασιν; κολυμβᾷ εἰς τὸ πῦρ τῆς γεένης; Ἐὰν ἐπώλουν ἀκόμη οἱ Πάππαι συγχωροχάρτια, δηλαδὴ ἀφέσεις ἁμαρτιῶν, ἀμέσως θὰ ἠγόραζον ἓν διὰ τὴν δυστυχῆ ἡρωΐδα μου Βιβλίδα, ἵνα ἀναπαύσω τὴν συνείδησίν μου, ὅτι αὕτη τρυφᾷ ἐν σκηναῖς δικαίων καὶ ἀπολαμβάνει τὰ ἀγαθὰ τοῦ Ἀβραάμ. Ὅσον δ' ἀφορᾷ ἐμὲ νὰ σᾶς εἴπω τὴν μαύρην ἀλήθειαν καὶ πρὸς μίαν δραχμὴν ἐὰν ἐπωλοῦντο τοιαῦτα συγχωροχάρτια, δὲν τὴν ἔδιδον. Διότι μοὶ φαίνεται ὅτι ἐν τῇ κολάσει θὰ ὑπάρχῃ πλειοτέρα διασκέδασις, ἕνεκα τῆς συσσωρεύσεως τῶν τριῶν τετάρτων τῶν μέχρι τοῦδε ἀποθανόντων καὶ μελλόντων ν' ἀποθάνωσι. Μεταξὺ τῶν κολαζομένων θὰ εὑρίσκωνται βεβαίως οἱ διασκεδαστικώτεροι καὶ εὐθυμότεροι, ἐν ᾧ ἐν ταῖς σκηναῖς τῶν δικαίων θὰ ἦναι γέροντές τινες σχολαστικοὶ, δυσειδεῖς τινες καὶ ὅσιοι καλόγηροι, καὶ μοναχαί· ἀμφιβάλλω δὲ ἄν καὶ αἱ τελευταῖαι θὰ ἦναι μεταξὺ τῶν ἐν τῷ παραδείσῳ· διότι τὶς μοναχὴ, ἢ μᾶλλον τὶς ὁσία δὲν ἔπραξεν ἓν ἁμάρτημα, μίαν μικρὰν τρέλλαν, ἀπαγορευομένην ὑπὸ τοῦ εὐαγγελίου; Ἄλλως τε τὴν ἀρχαίαν Λάμιαν, ἥτις ἐπώλει ἓν φίλημα ἀντὶ ὁλοκλήρου χρηματικῆς περιουσίας, τὴν Φρύνην, τὴν Μαγδαληνὴν, καὶ ἂν θέλετε, τὴν Ἀσπασίαν κλπ, ποῦ θέλει ἀνεύρει τις;

Ἐρωτῶ: Ἐν τῷ παραδείσῳ ἢ ἐν τῇ κολάσει;

Ἄλλως τε ἡ Βιβλὶς, ἣν τοσοῦτον αἱ συμπολίτιδες αὐτῆς καὶ οἱ τῆς τότε ἐποχῆς τοσοῦτον κατηγόρησαν, τοσοῦτον ἐξύβρισαν, τοσοῦτον ἀνεθεμάτισαν, ἔπταιεν;

Ἔπταιε, διότι κατέπεσεν εἰς βάραθρον, ὃ δὲν προεῖδεν; Ἀλλ' ἐξετάσωμεν· ἠγέρθη τότε τοσοῦτος σάλος, ὅταν ἡ Σμύρνα ἐρασθεῖσα τοῦ πατρὸς αὐτῆς (!) διέῤῥηξε τὰ στήθη αὐτῆς καὶ ἀπέσπασε τὴν καρδίαν της αὐτοχειριασθεῖσα; Ἡ Βιβλὶς δὲν εἶναι μοναδικὴ εἰς τοιοῦτον ἔρωτα. Ἀφίνομεν τὰς νεωτέρας μυθιστορίας, γεμούσας ἀνοσίων ἐρώτων. Ἐκ τῆς ἀρχαίας παραδόσεως μανθάνομεν ὅτι ὁ Σαλμωνεὺς ἐθρήνησεν ἀποθανοῦσαν τὴν θυγατέρα του, ἥτις ἐρασθεῖσα αὐτοῦ καὶ αἰσχυνομένη ἀπέθανεν, ὅτι ἔρως ἀνόσιος ὑπῆρξε μεταξὺ τοῦ Μακαρέως Κανάκη καὶ τῆς ἀδελφῆς του καὶ ἄλλους ἔρωτας ὅλως παραδόξους καὶ παρὰ φύσιν.

Ἀλλ' ἂς ἐπανέλθωμεν εἰς τὴν διήγησιν.

Ἐνταφιάσαντες δημοτελέστατα τὴν Βιβλίδα, ἐφρόντισαν οἱ γονεῖς της μετά τινας ὥρας νὰ διευθυνθῶσιν εἰς τὸ μέρος, ὅπου αὕτη εἶχεν ἐνεργήσει τὸν ἴδιόν της θάνατον. Ἀνευρόντες τὰς κηλίδας τῶν αἱμάτων ἔφθασαν ὑπ' αὐτῶν ὁδηγούμενοι εἰς τὸ ὀλέθριον ἐκεῖνο δένδρον, εἰς τοῦ ὁποίου τοὺς κλάδους εἶχον ἀπομείνει αἱ χρυσόξανθοι τρίχες τοῦ θύματος ἐκείνου. Παρ' ἐλπίδα εὗρον νωπὸν ἔτι τὸ μέρος τῆς γῆς, εἰς ὃ εἶχον καταπέσει τοσαῦτα δάκρυα καὶ αἵματα καὶ τρίχες καὶ τὰ τεμάχη τὰ αἱμόφυρτα τῶν ἐνδυμάτων καὶ ὁ ἐξορυχθεὶς ὀφθαλμός.

Ὁ Μίλητος διέταξε νὰ σκάψωσιν ἐκεῖνο τὸ μέρος, ὅπως λάβῃ τὴν πολύτιμον αὐτῷ, ἀλλ' ἀπεχθῆ ἐκείνην ὕλην. Μετ' ἐκπλήξεως δὲ εἶδον ὅτι μόλις ἔσκαψαν ὀλίγον, ἀνέβλυσε διαυγέστατον ὕδωρ. Τὸ ὀλίγον κατ' ἀρχὰς, ὡς τὰ δάκρυα, ὕδωρ διὰ τῆς σκαπάνης μετεβλήθη εἰς πηγὴν, ἣν ὠνόμασαν οἱ ἐγχώριοι καταλλήλως: Δάκρυον τῆς Βιβλίδος. Ἡ πηγὴ αὕτη διετηρήθη, ὡς λέγουσιν, ἐπὶ πολὺν χρόνον, δροσίζουσα τὸν ξηρὸν λάρυγγα τῶν διαβαινόντων κυνηγῶν ἢ ὁδοιπόρων κα κατευνάζουσα τὴν δίψαν τῶν ποιμνίων καὶ λοιπῶν ὀρεσιβίων ζώων.

Ὁ δὲ Καῦνος, τυπτόμενος ὑπὸ τῆς συνειδήσεως ἀνεχώρησε τὴν αὐτὴν στιγμὴν τοῦ θανάτου τῆς Βιβλίδος, χωρὶς νὰ σταθῇ κἂν νὰ πίῃ καὶ αὐτὸς ἐκ τῆς διαυγεστάτης ἐκείνης πηγῆς τοῦ Δακρύου τῆς Βιβλίδος.

Περιεπλανήθη δὲ ἐπὶ πολὺν χρόνον ὀδυρόμενος καὶ πολλάκις κινούμενος πρὸς αὐτοχειρίαν.

Ἀλλ' ὅσον πάλιν καὶ ἂν ὑπῆρχε μεγάλη ἡ ὀδύνη του, ἐμετριάσθη, ἵνα μὴ εἴπω, παρῆλθε μετά τινα χρόνον. Καθότι φθὰς εἰς τὰ μέρη τῆς Λυκίας καὶ ἰδὼν παρὰ τὸν ποταμὸν Κάλβιδα νύμφην καλλίμορφον, λουομένην, ὁμοιάζουσα τὴν ἀναδυομένην Ἀφροδίτην, καὶ Προνόην καλουμένην τὴν ἔλαβε σύζυγον. Λέγουσιν ὅμως ὅτι αὕτη παρουσιασθεῖσα εἰς αὐτὸν, τὸν παρώτρυνε νὰ τὴν λάβῃ, εἰποῦσα ὅτι ἐκ χρησμοῦ ὑπεχρεοῦτο εἰς τοῦτο. Καὶ ἀπέκτησε μὲν υἱὸν τὸν Αἰγιαλὸν, ἀλλὰ φαίνεται εἴτε ἐκ τῆς ἀναμνήσεως τοῦ παλαιοῦ πρὸς τὴν ἀδελφήν του ἔρωτος, εἴτε ἐκ τῶν ἐλέγχων τοῦ συνειδότος του, κατέστρεψε τὸν βίον ἐν ὀδύνῃ καὶ ἀθλιότητι. Ἀλλὰ καὶ ὁ υἱός του Αἰγιαλὸς δὲν ὑπῆρξε τοσοῦτον εὐτυχὴς, καθότι κτίσας πόλιν παρὰ τὸν ποταμὸν Κάλβιδα, Καῦνον κληθεῖσαν, εἶδεν ὅτι μᾶλλον Νεκρούπολιν ἔπρεπε νὰ τὴν ὀνομάσῃ· καθότι τὸ χρῶμα τῶν κατοίκων τῆς Καύνου καὶ διὰ τὴν ὑπερβολικὴν θέρμην, καὶ διὰ τὴν δυσκρασίαν τῆς ἀτμοσφαίρας, καὶ τὰ λιμνάζοντα ὕδατα, ὡς καὶ διὰ τὴν πληθὺν τῶν ὀπωρῶν, δὲν διέφερε τῆς νεκρικῆς χροιᾶς. Λέγουσι μάλιστα ὅτι ὅτε ὁ κιθαρῳδὸς Στρατόνικος, ἐκπεσὼν εἰς τὰ μέρη ἐκεῖνα εἶδε τὰ χλωμὰ ἐκείνων πρόσωπα, καγχάσας ἀνεφώνησεν εἰρωνικῶς·

Οἵη περ φύλλων γενεὴ, τοιήδε καὶ ἀνδρῶν.

Καὶ ἐνόει τὰ ὠχρὰ καὶ ξηρὰ τοῦ φθινοπώρου φύλλα.

Ἀλλ' οἱ νεκροὶ οὗτοι ζῶντες ἀστοὶ τῆς Καύνου ἔσκωψαν αὐτὸν εὐφυέστατα εἰπόντες: «Καὶ πῶς δύνασαι νὰ εἴπῃς νοσερὸν τόπον, ἐκεῖνον εἰς ὃν καὶ οἱ νεκροὶ αὐτοὶ περιπατοῦσι;» Τόπος ὅστις ἔχει Λαζάρους νεκροὺς πολίτας καὶ ζῶντας, ὡς οἱ λοιποὶ, φαντασθῆτε πῶς θὰ ἦτο! Θὰ ἦτο αὐτὴ ἡ ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ ὑποσχομένη νεκρανάστασις, τὴν ὁποίαν χάπτουν ὡς κεράσιον οἱ φιλόθρησκοι καὶ οἱ ὅσιοι καλόγηροι.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΧΡΗΣΙΜΕΥΩΝ ΚΑΙ ΩΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ.

Ἴσως εἴπει τις ἐκ τῶν ἀναγνωστῶν μου ὅτι ἀντὶ ἱστορίας μιᾶς παροιμίας, ἱστορίαν ἑνὸς ἀνοσίου ἔρωτος ἐκθέτω ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας διηγηματίῳ, πράττων ὅ,τι πολλάκις θεατρικαί τινες ἑταιρίαι, μάλιστα ξέναι, ποιοῦσιν, ἄλλα μὲν διὰ προκηρύξεως προαγγέλλουσαι, ὅπως προσελκύσωσι θεατὰς, καὶ ἄλλα κυρίως ἐκτελοῦσαι, ὡς συνέβη ἑσπέραν τινὰ ἐσχάτως ἐν τῷ Ἀθηναϊκῷ θέατρῳ ὑπό τινος θιάσου λορεττῶν καὶ γριζεττῶν, καὶ ἄλλων λεγομένων ἠθοποιῶν. Ἀλλ' ὁ ἀναγνοὺς τὴν ἱστορίαν ταύτην εἶδεν ὅτι διὰ τῆς ἐξιστορήσεως τοῦ ἀδελφικοῦ ἐκείνου ἔρωτος, ἐξιστόρησα τὴν γέννησιν αὐτῆς τῆς παροιμίας.

Ἡ Βιβλὶς καταβᾶσα εἰς τὸν τάφον ἐπέσυρε μεθ' ἑαυτῆς ἀπείρους ψεκτικὰς καὶ πικρὰς ἐπικρίσεις καὶ βλασφημίας τῶν συγχρόνων καὶ μεταγενεστέρων αὐτῆς. Τοῦ Καύνου τὸ ὄνομα μετ' ἀποστροφῆς ἐπροφέρετο ὑπ' αὐτῶν καὶ ἡ παροιμιώδης φράσις Καύνειος ἔρως καὶ αἱ συγγενεῖς αὐτῇ ἐρᾷ ὡς ὁ Καῦνος κτλ. περιεφέροντο συχνὰ εἰς τὰ στόματα ἐκείνων, λεγόμεναι τότε ἐπὶ παντὸς θανάτου, προερχομένου ἐξ ἔρωτος θερμοῦ ἢ ἄλλου μεγάλου δυστυχήματος. Καὶ φαίνεται μὲν ὅτι ἔκαμε μικρὸν γῦρον ἐν τῇ ἀρχαίᾳ ἐποχῇ ἡ παροιμία αὕτη, ἀλλὰ μὴ ἐκτανθεῖσα εἰς τὰς περιηγήσεις της, περιωρίσθη εἰς ὀλίγας πόλεις, κατὰ συνέπειαν εἰς ὀλίγα στόματα καὶ βαθμηδὸν ἐξέλιπε, καὶ ἐτάφη εἰς τὸ μέγα ταφεῖον τῆς Λήθης, ἐξ οὗ δὲν δύναταί τις πλέον νὰ τὴν νεκραναστήσῃ ὡς ὁ Χριστὸς τὸν Λάζαρον.