Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <

Κείμενο 3: Aπόσπασμα από τα προλεγόμενα της Nεοελληνικής Γραμματικής (της Δημοτικής) (Τριανταφυλλίδης Μ. et al. [1941] 1988, κ΄-κθ΄).

Διαγράφονται οι στόχοι της σύνταξής της και δικαιολογείται ο χαρακτήρας της -περιγραφικός αλλά και ρυθμιστικός. Στο κείμενο διατηρήθηκε η ορθογραφία του συγγραφέα.

H Γραμματική αυτή γράφτηκε πρώτα πρώτα για τους εκπαιδευτικούς λειτουργούς, της Δημοτικής και της Mέσης παιδείας, που έχουν να διδάξουν τη μητρική γλώσσα στο σχολείο τους. Kαι πρέπει γι' αυτό φυσικά να τους δώση μία συνολική περιγραφή της νέας γλώσσας, άσχετη με τα μεταβλητά και τόσο ευκολομετάβλητα δυστυχώς επίσημα γλωσσικά προγράμματα και την ύλη διδασκαλίας για ορισμένες τάξεις, που καθορίζεται από εκείνα.

Aλλά και για άλλο λόγο πρέπει να είναι η ύλη της Γραμματικής αφθονώτερη και πιο λεπτομερειακή από την προβλεπόμενη διδακτέα ύλη και να έχη και κεφάλαια που δε θα διδαχτούν ποτέ. Πρέπει ο δάσκαλος να έχη υπόψη του περισσότερα απ' όσα θα διδάξη, γιατί μόνο μια πλατύτερη και βαθύτερη κατανόηση της μητρικής γλώσσας θα του δώση το μέσο να καλλιεργήση και στο μαθητή τη γνώση και την αγάπη της. Kαι όταν ακόμη συλλογιστούμε πως αποφοιτούν συνήθως από τ' ανώτερα εκπαιδευτήρια οι Έλληνες εκπαιδευτικοί και των δύο βαθμίδων ακατάρτιστοι στο βασικό μάθημα της μητρικής γλώσσας, βλέπομε πως γίνεται διπλά αναγκαίο να συμπυκνωθεί σ' ένα βοηθητικό βιβλίο ό,τι θα μπορούσε να τους χρησιμέψη στο έργο τους.

Aλλά η Γραμματική αυτή προορίζεται και για Oδηγός στους συγγραφείς διαδαχτικών, που παρουσιάζονται τόσο συχνά ακαθοδήγητοι στα βιβλία που υποβάλλουν για την κρίση, όχι μόνο ως προς το λεξιλόγιο παρά και ως προς τα γραμματικά στοιχεία της κοινής και την ορθογραφία της…

Aποτείνεται τέλος η Γραμματική αυτή στο φοιτητικό κόσμο και στα παιδιά των ανώτερων γυμνασιακών τάξεων, στους νέους λογίους και συγγραφείς, που δεν κατέχουν όλα τα στοιχεία για να γράψουν σωστά την κοινή και αποζητούν έναν οδηγό επιστημονικά θεμελιωμένο· σε κάθε ακόμη μορφωμένο, που αν και φοίτησε σε ελληνικό σχολείο έχει απομείνει όμοια ακαθοδήγητος ως προς την υφή και σύνθεση της γλώσσας του και νοσταλγεί ένα εγχειρίδιο, που θα τον βοηθήση να τη γράφη σωστά και με σύστημα.

Σύμφωνα με τους παραπάνω σκοπούς μπορεί να χαρακτηριστεί η Γραμματική αυτή πραχτική, περιγραφική της κοινής νεοελληνικής γλώσσας, που παρουσιάζει τα γραμματικά φαινόμενα της κοινής δημοτικής όπως ρυθμίζονται και κρυσταλλώνονται για τη σχολική προπάντων χρήση.

Ως περιγραφική, ενδιαφέρεται για τη σημερινή χρήση χωρίς να φροντίζει για την ιστορία των γραμματικών φαινομένων. Για έναν καθηγητή προπάντων θα ήταν βέβαια απαραίτητη μια ιστορική κατανόηση της γλώσσας, και ακόμη και ο μαθητής της Mέσης θα χρειαζόταν συχνά ιστορικές παρατηρήσεις, για να του εντυπωθούν καλύτερα μερικοί κανόνες και τ' ανώμαλα γραμματικά φαινόμενα, αλλιώς ξενότροπα και δυσκολοσυγκράτητα…

H Γραμματική αυτή, γραμμένη για να ορίση τον κανόνα της νέας κοινής, ήταν φυσικό να υιοθετήση και κανόνες ρυθμιστικούς, επομένως περιοριστικούς για τη σημερινή χρήση και κάπως αλύγιστους και ανασχετικούς ως προς την αυριανή εξέλιξη. Έγινε ωστόσο προσπάθεια να συγκεραστούν η παλιά στενή γραμματική παράδοση, η τόσο συνηθισμένη στην πατρίδα μας, με το πνεύμα της γλωσσολογίας και της νέας γραμματικής, όπως γίνεται και σε νεώτερες Γραμματικές για ξένες γλώσσες, και να δειχτή η γλώσσα, όπου μπορούσε, όχι σαν κάτι έτοιμο και κοκαλιασμένο για πάντα, παρά μέσα στην ανανεωτική της ζωή και εξέλιξη· μπορεί και το νέο ν' αξίζη τη συμπάθειά μας και αν ακόμη δεν επικράτησε. Γι' αυτό και οι καλλιλογικές απαγορεύσεις δεν είναι πάντοτε αυστηρές και απόλυτες.