Διδασκαλία-Εκπαίδευση

Εργαστήριο Αρχαιομάθειας 

Φύλλο εργασίας αριθμ. 6 

Σύνταξη-επιμέλεια: Ιωάννης Κονδυλόπουλος

Κείμενο: ΞΕΝΟΦΩΝ, ΚΥΡΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑ 5.1.2-5.1.5
Γραμματική: Απαρέμφατα-Μετοχές | Απαρέμφατα (βαρύτονων ρημάτων) | Μεταφορά στον άλλο αριθμό
Συντακτικό: Όροι πρότασης (συμφωνία όρων) | Προτάσεις (ελλειπτικές) | Συνταγματικός άξονας
Λεξιλογικά: Οικογένειες λέξεων | Kαθημερινή ζωή (ειδικό λεξιλόγιο)
Ερμηνευτικά: ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.1.2-5.1.5 (κατανόηση-ερμηνεία)

Κείμενο

ΞΕΝΟΦΩΝ, ΚΥΡΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑ 5.1.2-5.1.5

(Απόσπασμα από την ενότητα ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.1.2-5.1.8)

[5.1.2] Καλέσας δὲ ὁ Κῦρος Ἀράσπαν Μῆδον, ὃς ἦν αὐτῷ
ἐκ παιδὸς ἑταῖρος, ᾧ καὶ τὴν στολὴν ἐκδὺς ἔδωκε τὴν
Μηδικήν, ὅτε παρ' Ἀστυάγους εἰς Πέρσας ἀπῄει, τοῦτον
ἐκέλευσε διαφυλάξαι αὐτῷ τήν τε γυναῖκα καὶ τὴν σκηνήν•
[5.1.3] ἦν δὲ αὕτη ἡ γυνὴ τοῦ Ἀβραδάτου τοῦ Σουσίου• ὅτε δὲ
ἡλίσκετο τὸ τῶν Ἀσσυρίων στρατόπεδον, ὁ ἀνὴρ αὐτῆς οὐκ
ἔτυχεν ἐν τῷ στρατοπέδῳ ὤν, ἀλλὰ πρὸς τὸν τῶν Βακτρίων
βασιλέα πρεσβεύων ᾤχετο• ἔπεμψε δὲ αὐτὸν ὁ Ἀσσύριος
περὶ συμμαχίας• ξένος γὰρ ὢν ἐτύγχανε τῷ τῶν Βακτρίων
βασιλεῖ• ταύτην οὖν ἐκέλευσεν ὁ Κῦρος διαφυλάττειν τὸν
Ἀράσπαν, ἕως ἂν αὐτὸς λάβῃ. [5.1.4] κελευόμενος δὲ ὁ Ἀράσπας
ἐπήρετο• Ἑώρακας δ', ἔφη, ὦ Κῦρε, τὴν γυναῖκα, ἥν με
κελεύεις φυλάττειν; Μὰ Δί', ἔφη ὁ Κῦρος, οὐκ ἔγωγε.
Ἀλλ' ἐγώ, ἔφη, ἡνίκα ἐξῃροῦμέν σοι αὐτήν• καὶ δῆτα, ὅτε
μὲν εἰσήλθομεν εἰς τὴν σκηνὴν αὐτῆς, τὸ πρῶτον οὐ διέ-
γνωμεν αὐτήν• χαμαί τε γὰρ ἐκάθητο καὶ αἱ θεράπαιναι
πᾶσαι περὶ αὐτήν• καὶ τοίνυν ὁμοίαν ταῖς δούλαις εἶχε τὴν
ἐσθῆτα• ἐπεὶ δὲ γνῶναι βουλόμενοι ποία εἴη ἡ δέσποινα
πάσας περιεβλέψαμεν, ταχὺ πάνυ καὶ πασῶν ἐφαίνετο δια-
φέρουσα τῶν ἄλλων, καίπερ καθημένη κεκαλυμμένη τε καὶ
εἰς γῆν ὁρῶσα. [5.1.5] ὡς δὲ ἀναστῆναι αὐτὴν ἐκελεύσαμεν,
συνανέστησαν μὲν αὐτῇ ἅπασαι αἱ ἀμφ' αὐτήν, διήνεγκε δ'
ἐνταῦθα πρῶτον μὲν τῷ μεγέθει, ἔπειτα δὲ καὶ τῇ ἀρετῇ
καὶ τῇ εὐσχημοσύνῃ, καίπερ ἐν ταπεινῷ σχήματι ἑστηκυῖα.
δῆλα δ' ἦν αὐτῇ καὶ τὰ δάκρυα στάζοντα, τὰ μὲν κατὰ τῶν
πέπλων, τὰ δὲ καὶ ἐπὶ τοὺς πόδας.

Γραμματική

Απαρέμφατα-Μετοχές [Επίπεδο Α]

Άσκηση 1η

Να επιλέξεις για κάθε ρηματικό τύπο της στήλης Α την ορθή γραμματική του αναγνώριση από τον κατάλογο της στήλης Β. (Τρεις από τις επιλογές περισσεύουν).

ΑΒ
καλέσας (ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.1.2.1)Έλεγχος
ἐκδὺς (ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.1.2.2)Έλεγχος
διαφυλάττειν (ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.1.3.6)Έλεγχος
ἀναστῆναι (ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.1.5.1)Έλεγχος
ἑστηκυῖα (ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.1.5.4)Έλεγχος
Απάντηση

Απαρέμφατα (βαρύτονων ρημάτων) [Επίπεδο Α]

Άσκηση 2η

Να βρεις στο κείμενο όλα τα απαρέμφατα του ρήματος διαφυλάττω και να επιλέξεις τι χρόνου και φωνής είναι τα απαρέμφατα αυτά.

Απαρέμφατο ενεστώτα, ενεργητικής φωνής
Απαρέμφατο μέλλοντα , ενεργητικής φωνής
Απαρέμφατο αορίστου, ενεργητικής φωνής
Απαρέμφατο παρακειμένου, ενεργητικής φωνής
Απαρέμφατο ενεστώτα, μέσης φωνής
Απαρέμφατο μέλλοντα, μέσης φωνής
Απαρέμφατο αορίστου , μέσης φωνής
Απαρέμφατο παρακειμένου , μέσης φωνής
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 3η

Να πληκτρολογήσεις στα κενά τα απαρέμφατα του ρήματος διαφυλάττω που ζητούνται:

Απαρέμφατο μέλλοντα , ενεργητικής φωνήςΈλεγχος
Απαρέμφατο παρακειμένου, ενεργητικής φωνήςΈλεγχος
Απαρέμφατο ενεστώτα, μέσης φωνήςΈλεγχος
Απαρέμφατο μέλλοντα, μέσης φωνήςΈλεγχος
Απαρέμφατο αορίστου , μέσης φωνήςΈλεγχος
Απαρέμφατο παρακειμένου , μέσης φωνήςΈλεγχος
ΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση

Μεταφορά στον άλλο αριθμό [Επίπεδο Α]

Άσκηση 4η

Να θεωρήσεις ότι ο Αράσπας στην αφήγησή του αναφέρεται αποκλειστικά στον εαυτό του (και δεν κάνει λόγο για τα άτομα της συνοδείας του). Να επιλέξεις ποιες από τις παρακάτω λέξεις θα έπρεπε, σε αυτήν την περίπτωση, να μετατραπούν από τον πληθυντικό στον ενικό αριθμό
Ἀλλ' ἐγώ, ἔφη, ἡνίκα ἐξῃροῦμέν σοι αὐτήν· καὶ δῆτα, ὅτε
μὲν εἰσήλθομεν εἰς τὴν σκηνὴν αὐτῆς, τὸ πρῶτον οὐ διέ-
γνωμεν αὐτήν· χαμαί τε γὰρ ἐκάθητο καὶ αἱ θεράπαιναι
πᾶσαι περὶ αὐτήν· καὶ τοίνυν ὁμοίαν ταῖς δούλαις εἶχε τὴν
ἐσθῆτα· ἐπεὶ δὲ γνῶναι βουλόμενοι ποία εἴη ἡ δέσποινα
πάσας περιεβλέψαμεν, ταχὺ πάνυ καὶ πασῶν ἐφαίνετο δια-
φέρουσα τῶν ἄλλων, καίπερ καθημένη κεκαλυμμένη τε καὶ
εἰς γῆν ὁρῶσα. [5.1.5] ὡς δὲ ἀναστῆναι αὐτὴν ἐκελεύσαμεν,
συνανέστησαν μὲν αὐτῇ ἅπασαι αἱ ἀμφ' αὐτήν, διήνεγκε δ'
ἐνταῦθα πρῶτον μὲν τῷ μεγέθει, ἔπειτα δὲ καὶ τῇ ἀρετῇ
καὶ τῇ εὐσχημοσύνῃ, καίπερ ἐν ταπεινῷ σχήματι ἑστηκυῖα.
δῆλα δ' ἦν αὐτῇ καὶ τὰ δάκρυα στάζοντα, τὰ μὲν κατὰ τῶν
πέπλων, τὰ δὲ καὶ ἐπὶ τοὺς πόδας.

ἐξῃροῦμεν
εἰσήλθομεν
διέγνωμεν
ἐκάθητο
εἶχε
βουλόμενοι
εἴη
περιεβλέψαμεν
ἐφαίνετο
διαφέρουσα
καθημένη
κεκαλυμμένη
ὁρῶσα
ἐκελεύσαμεν
συνανέστησαν
διήνεγκε
ἑστηκυῖα
δῆλα δ' ἦν
στάζοντα
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Συντακτικό

Όροι πρότασης (συμφωνία όρων) [Επίπεδο Α]

Άσκηση 6η

Να συμπληρώσεις τα κενά στο παρακάτω κείμενο, επιλέγοντας τη σωστή κατάληξη ή τύπο από αυτούς που βρίσκονται στην παρένθεση.

1. Ὃτε ἡλίσκετο τὸ τῶν Ἀσσυρίων στρατόπεδον͵ ἐγὼ καί οἱ στρατηγοὶ (α) ἐτύχ ______(-ον,-ες,-ε,-ομεν,-ετε,-ον) ἐν τῷ στρατοπέδῳ (β) _____.(ὢν/ὄντος/ὄντι/ὄντα/ὄντες/ὄντων/οὖσι/ὄντας).
2. Ὃτε ἡλίσκετο τὸ τῶν Ἀσσυρίων στρατόπεδον͵ Ἀβραδάτας καὶ οἱ στρατηγοὶ (α) ἐτύχ__ (-ον,-ες,-ε,-ομεν,-ετε,-ον) ἐν τῷ στρατοπέδῳ (β) _____. (ὢν/ὄντος/ὄντι/ὄντα/ὄντες/ὄντων/οὖσι/ὄντας).
3. -Ὦ Ἀβραδάτα, ὅτε ἡλίσκετο τὸ τῶν Ἀσσυρίων στρατόπεδον͵ (α) ἔτυχ___(-ον,-ες,-ε, -ομεν,-ετε,-ον) ἐν τῷ στρατοπέδῳ ὤν; Πάνυ γε, ὅτε ἡλίσκετο τὸ τῶν Ἀσσυρίων στρατόπεδον͵ ἐγὼ (β) ἔτυχ______(-ον,-ες,-ε, -ομεν,-ετε,-ον) ἐν τῷ στρατοπέδῳ (γ) _____; (ὢν/ὄντος/ὄντι/ὄντα/ὄντες/ὄντων/οὖσι/ὄντας).

Έλεγχος
Έλεγχος
Έλεγχος
Έλεγχος
Έλεγχος
Έλεγχος
Έλεγχος
ΒοήθειαΑπάντηση

Προτάσεις (ελλειπτικές) [Επίπεδο Α]

Συνταγματικός άξονας [Επίπεδο Β]

Άσκηση 8η

Να επιλέξεις την κατάλληλη λέξη, ώστε να συμπληρώνεται ορθά, από συντακτική και νοηματική άποψη, η πρόταση:

Άσκηση 1η

ὅτε μὲν εἰσήλθομεν εἰς τὴν σκηνὴν αὐτῆς͵ τὸ πρῶτον ____(οὐ /μὴ / μὴν) διέγνωμεν αὐτήν.

οὐ
μὴ
μὴν
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 2η

(α) ___________(αὕτη / ταύτης / ταύτην) οὖν ἐκέλευσεν (β) __________ (ὁ Κῦρος / τοῦ Κύρου / τόν Κῦρον) διαφυλάττειν (γ) __________(ὁ Ἀράσπας / τῷ Ἀράσπᾳ / τὸν Ἀράσπαν)͵ ἕως ἂν αὐτὸς λάβῃ.

(α)
αὕτη
ταύτης
ταύτην
(β)
ὁ Κῦρος
τοῦ Κύρου
τὸν Κῦρον
(γ)
ὁ Ἀράσπας
τῷ Ἀράσπᾳ
τὸν Ἀράσπαν
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 3η

(α) _______ (Ἐὰν / Ἐπεὶ / Γάρ) δὲ γνῶναι βουλόμενοι (β) ____ (εἰ / εἴτε / ποῖα) εἴη ἡ δέσποινα πάσας περιεβλέψαμεν͵ ταχὺ πάνυ καὶ πασῶν ἐφαίνετο διαφέρουσα τῶν ἄλλων͵ (γ) ______ (εἰ καὶ /καὶ εἰ / καίπερ) καθημένη κεκαλυμμένη τὲ καὶ εἰς γῆν ὁρῶσα.

(α)
Ἐὰν
Ἐπεὶ
Γὰρ
(β)
εἰ
εἴτε
ποῖα
(γ)
εἰ καὶ
καὶ εἰ
καίπερ
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 4η

χαμαί τε γὰρ ἐκάθητο καὶ αἱ θεράπαιναι (α) ____(πάντες/πᾶσαι/πάντα) περὶ (β) _____. (αὐτῆς / αὐτῇ / αὐτήν).

(α)
πάντες
πᾶσαι
πάντα
(β)
αὐτῆς
αὐτῇ
αὐτὴν
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Λεξιλογικά

Οικογένειες λέξεων [Επίπεδο Α]

Άσκηση 9η

Για κάθε αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α να επιλέξεις από τη στήλη Β την ετυμολογικά συγγενή της, όπως στο παράδειγμα (τρεις λέξεις της σχετικής λίστας περισσεύουν):

διήνεγκε επιφέρω

διαφυλάξαιΈλεγχος
ἑστηκυῖαΈλεγχος
διέγνωσανΈλεγχος
ἔτυχεΈλεγχος
κεκαλυμμένηΈλεγχος
ὁρῶσαΈλεγχος
ἐπήρετοΈλεγχος
Απάντηση

Kαθημερινή ζωή (ειδικό λεξιλόγιο) [Επίπεδο Α]

Άσκηση 10η

Για κάθε νεοελληνική λέξη που δίνεται παρακάτω να εντοπίσεις στο απόσπασμα την/τις αντίστοιχή/ές της αρχαιοελληνικής και να την/τις πληκτρολογήσεις στον λημματικό τους τύπο, για να συμπληρώσεις τα παρακάτω κενά. (Στις παρενθέσεις δίνεται ο αριθμός γραμμάτων των ζητούμενων λέξεων).

1.
01. δούλη (5 και 10 γράμματα αντίστοιχα)
02. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
03. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
2.
04. Η κυρία (8 γράμματα)
05. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
3.
06. Ρούχο, ρουχισμός (5 γράμματα)
07. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
4.
08. πέπλο (6 γράμματα)
09. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
5.
10. στολή (5 γράμματα)
11. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
ΒοήθειαΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση

Ερμηνευτικά

ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.1.2-5.1.5 (κατανόηση-ερμηνεία) [Επίπεδο Α]

Άσκηση 11η

Να διαβάσεις το κείμενο και να επιλέξεις την ορθή απάντηση για καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις:

1. Τίς ἦν Ἀράσπας;
Ἀράσπας βασιλεὺς τῶν Ἀσσυρίων ἦν.
Ἀράσπας Πέρσης στρατηγὸς ἦν.
Ἀράσπας τῷ Κύρῳ ἑταῖρος ἦν.
2. Τίνα ἐκέλευσε Κῦρος τὸν Ἀράσπαν διαφυλάττειν ͵ ἕως ἂν αὐτὸς λάβῃ;
Ἀβραδάταν.
Τὴν Ἀβραδάτου γυναῖκα.
Τὸν τῶν Βακτρίων βασιλέα.
3. Ποῦ ἔτυχεν Ἀβραδάτας ὤν, ὅτε ἡλίσκετο τὸ τῶν Ἀσσυρίων στρατόπεδον;
Ἐν τῷ στρατοπέδῳ.
Παρὰ τῷ Περσῶν βασιλεῖ.
Παρὰ τῷ Βακτρίων βασιλεῖ.
4. Πότε διέγνω Ἀράσπας τὴν τοῦ Ἀβραδάτου γυναῖκα;
Ὡς τὸ τῶν Ἀσσυρίων στρατόπεδον εἷλε.
Ὡς αὐτὴν ἀναστῆναι ἐκέλευσεν.
Ὡς εἰσῆλθεν εἰς τὴν σκηνήν.
5. Τίνι τρόπῳ Ἀράσπας καὶ οἱ σὺν αὐτῷ διέγνωσαν τὴν τοῦ Ἀβραδάτου γυναῖκα;
Πόρρω τῶν θεραπαινῶν ἐκάθητο.
Ἐν ταπεινῷ σχήματι ἵστατο.
Διήνεγκε τῷ μεγέθει, τῇ ἀρετῇ καὶ τῇ εὐσχημοσύνῃ.
ΈλεγχοςΑπάντηση