Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Το υψηλό φρόνημα του Ολύμπιου εκφράζεται και με την προκήρυξη, που εξέδωσε τις δύσκολες εκείνες ήμερες:

«Ανδρείοι Έλληνες! Όλοι μας, ευγενείς αδελφοί, υποκύψαμε σε μια τρομερή μοίρα. Από τους ομόδοξους γείτονές μας εκείνοι που μας υποσχέθηκαν βοήθεια μάς εγκατέλειψαν, οι άλλοι με συκοφαντίες εχαρακτήρισαν σαν έγκλημα τους αιματηρούς αγώνες μας για τη θρησκεία μας και την ύπαρξή μας! Ψηλά το κεφάλι αδέρφια! Δείξτε πως είστε αντάξιοι των προγόνων σας. Εσώσαμε εν τούτοις την τιμή μας. Η Ευρώπη εγνώρισε τους γυιούς της Ελλάδας! Η βοήθεια που υποσχέθηκε η Ρωσσία έρχεται αργά για μας… Εμπρός αδέρφια! Ας πεθάνωμε κοιτάζοντας άφοβα το θάνατο στα μάτια. Ζήτω η θρησκεία και η ελευθερία της Ελλάδας! Θάνατος στους βαρβάρους.

ΓΙΩΡΓΑΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΟΣ».

«Στη Μονή Σέκου γράφτηκε ο τραγικός επίλογος των επαναστατικών γεγονότων της Μολδοβλαχίας. Αποκλεισμένοι εκεί ο Γιωργάκης Ολύμπιος και ο Ιωάννης Φαρμάκης έγραψαν μαζί με τα παλικάρια τους μια από τις πιο ένδοξες σελίδες του Αγώνος. Ο Ολύμπιος, όταν οι Τούρκοι μπόρεσαν να μπουν μέσα στο κωδωνοστάσιο, όπου βρισκόταν με τους συμπολεμιστές του, έβαλε φωτιά σε ένα βαρέλι με πυρίτιδα και τινάχθηκαν όλοι στον αέρα, Έλληνες και Τούρκοι. Ο Φαρμάκης αντιστάθηκε μέσα στη Μονή για 14 ακόμη ημέρες με τους άνδρες του, αλλά στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 αναγκάσθηκε να παραδοθή. Οδηγήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου αποκεφαλίστηκε, αφού βασανίστηκε.»

«Τα σχέδια της Εταιρείας προέβλεπαν γενική εξέγερση των Ελλήνων και των άλλων ομόδοξων λαών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πορεία του Αλέξανδρου Υψηλάντη από τη Μολδαβία στη Βλαχία και, μέσω της Βουλγαρίας και της Σερβίας, στην Ελλάδα, καθώς και εξέγερση στην πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας, ανατροπή του σουλτάνου και πυρπόληση του τουρκικού στόλου στον ναύσταθμο της Κωνσταντινούπολης, αλλά επρόκειτο μάλλον για ευσεβείς πόθους παρά για στρατιωτικά σχέδια στηριγμένα σε συνεννοήσεις και προετοιμασίες ανάλογες με την κλίμακα του εγχειρήματος. Η έξοδος του Αλ. Υψηλάντη από τη Ρωσία στη Μολδαβία, στις 22 Φεβρουαρίου 1821, έγινε γνωστή στους προκρίτους και στους αρχιερείς της Πελοποννήσου όταν ήταν πλέον αργά να συγκρατηθεί η κατάσταση, δεν έγινε δε γνωστή η θλιβερή κατάληξη του εγχειρήματός του πριν από την οριστική ρήξη των προκρίτων και των αρχιερέων με την τουρκική εξουσία στην Πελοπόννησο. Οι επαναστατικές προκηρύξεις του Υψηλάντη δεν είχαν την προσδοκώμενη απήχηση μεταξύ των ομόδοξων λαών της αυτοκρατορίας. Στις ηγεμονίες οι δουλοπάροικοι αντιμετώπισαν τους Έλληνες επαναστάτες με αδιαφορία, οι δε ντόπιοι αφέντες τους με καχυποψία ή και εχθρότητα. […] O Υψηλάντης άντλησε τους στρατιώτες του κυρίως από τον κόσμο των Ελλήνων σπουδαστών που φοιτούσαν στις περίφημες Ακαδημίες των δύο ηγεμονιών, με αυτούς δε βάδισε προς τη θυσία και τη δόξα.»

«Την 1η Μαρτίου του 1821 ο Υψηλάντης ξεκίνησε με τους άνδρες του για το Βουκουρέστι. Στη Φωξάνη, στα σύνορα Βλαχίας και Μολδαβίας, συγκρότησε τον Ιερό Λόχο, ένα στρατιωτικό σώμα από ιδεολόγους νεαρούς Έλληνες, κυρίως φοιτητές στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, οι οποίοι είχαν συγκινηθεί από τα κηρύγματα περί ελευθερίας. […]

Τα νέα από τη δράση του Υψηλάντη έφτασαν γρήγορα στην Κωνσταντινούπολη. "Συνεκέντρωσε περί εαυτόν μερικά ερπετά και αρξάμενος της αποστασίας και επαναστάσεως ήλθεν εις την Μολδαβίαν και εξήγειρε τους ραγιάδες εις επανάστασιν […] ευρών ως κατάλληλον την ευκαιρίαν να θέση εις εφαρμογήν τα καταχθόνια και προδοτικά σχέδιά του", αναφερόταν σε αυτοκρατορικό έγγραφο προς τους μεγάλους βεζίρηδες της Ρούμελης. Ο σουλτάνος Μαχμούτ Β΄ ζήτησε εξηγήσεις από τον Ρώσο πρεσβευτή, ταυτόχρονα δε συγκέντρωσε ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις για να καταστείλει την ανταρσία. Σε ένα άλλο επίπεδο, επιδίωξε και τελικά πέτυχε τον αφορισμό του Υψηλάντη και του κινήματός του από τον πατριάρχη Γρηγόριο Ε', στις 23 Μαρτίου 1821.»

«Η μάχη του Δραγατσανίου είχε ολέθριες συνέπειες και ήταν εκείνη που έκρινε, ουσιαστικά, τον αγώνα. Πολλοί καπετάνιοι από τον επαναστατικό στρατό άρχισαν να απομακρύνονται ενώ το ηθικό είχε πέσει κατακόρυφα. Ο ίδιος ο Υψηλάντης αρχικά, είχε αποφασίσει να διασχίσει τις Ηγεμονίες και να εισέλθει σε ρωσικό έδαφος, με περαιτέρω σκοπό να κατέβει από εκεί στις νότιες ελληνικές επαρχίες. Τελικώς, στις 15 Ιουνίου, πέρασε τα αυστριακά σύνορα με το ψευδώνυμο Δημήτριος Παλαιογενίδης, μεγαλέμπορος, Ρώσος υπήκοος, συνοδευόμενος από τους δυο αδελφούς του, Νικόλαο και Γεώργιο, και μερικούς επιστήθιους συνεργάτες. Στο αυστριακό έδαφος κατέφυγε και το μεγαλύτερο μέρος του στρατού του και 100 από τους εναπομείναντες Ιερολοχίτες. Ωστόσο, ο Υψηλάντης δεν μπόρεσε να φύγει από την Αυστρία. Στις 24 Ιουλίου 1821 τέθηκε υπό περιορισμό (ουσιαστικά φυλακίστηκε) από τις αυστριακές αρχές στο κάστρο του Μουγκάτς. Παρέμεινε έγκλειστος μέχρι το 1827, οπότε αποφυλακίστηκε και εγκαταστάθηκε, υπό περιορισμό, στη Βιέννη. Πέθανε από τις κακουχίες της φυλακής στις 9 Ιανουαρίου 1828, σε ηλικία 36 ετών.»