Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Το ποίημα ανήκει στις Επαναλήψεις. Σειρά δεύτερη (1968), που γράφτηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων στο Παρθένι της Λέρου. Στις Επαναλήψεις το μυθολογικό ή ιστορικό προσωπείο θα λειτουργήσει τριπλά: για την καταγγελία του αντιπάλου, για την έκφραση της κρίσης, για την κριτική στους οικείους. Έτσι, οι Επαναλήψεις παρ' όλη την παραβολική τους μορφή —μάλλον ακριβώς χάρη σ’ αυτήν—, αναφέρονται πιο συγκεκριμένα σε «πρόσωπα και γεγονότα». Στις Επαναλήψεις, λοιπόν, έχουμε τη μυθολογική κάλυψη, την παραβολή, αλλά και την παρουσία του ιστορικού τοπίου πιο έντονη από ποτέ (Προκοπάκη, 1981: 60). Ο Ρίτσος επέγραψε τα ποιήματά του αυτά Επαναλήψεις για να υποδείξει ότι επαναλαβάνει με δικό του τρόπο θέματα και μοτίβα των ομηρικών επών της Ιλιάδας και κυρίως της Οδύσσειας (Μαρωνίτης, 2013: 50). Στο συγκεκριμένο ποίημα, ο ποιητής πραγματεύεται το επεισόδιο που προέρχεται από τη ραψωδία ρ της Οδύσσειας σύμφωνα με το οποίο ο Άργος, ο πιστός σκύλος του Οδυσσέα, προσπάθησε να τον πλησιάσει, αλλά οι δυνάμεις του τον εγκατέλειψαν και ο Άργος ξεψύχησε. Ο Οδυσσέας δάκρυσε όταν είδε τον αγαπημένο του σκύλο τόσα χρόνια μετά. Oι αντιδράσεις του Άργου υποδηλώνουν την απόλυτη αφοσίωση του σκύλου, κάθε σκύλου, στον αφέντη του. Kαι είναι ο μόνος που δεν ξεγελάστηκε από τη μεταμφίεση του Oδυσσέα-ζητιάνου. Ο ποιητής, όμως, δεν μένει πιστός στο ομηρικό πρότυπο, αλλά παρουσιάζει τον Οδυσσέα να κλωτσάει τον Άργο, μεταποιώντας με τον τρόπο αυτό την ποιητική σκηνοθεσία του αρχαιοελληνικού έργου (ετεροσημία).