Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Το ποίημα ανήκει στην ποιητική σύνθεση του Σικελιανού Πάσχα των Ελλήνων (1918-1919), έργο που, κατά τον Roderick Beaton (1996: 156), αντιπροσωπεύει την πρώτη ανολοκλήρωτη προσπάθειά του Σικελιανού να δώσει μια σύνθεση του αρχαίου παγανισμού, του Χριστιανισμού και του Ρομαντικού Πανθεϊσμού. Οι όροι αυτής της προσπάθειας μας θυμίζουν τον Παλαμά, αλλά το Πάσχα των Ελλήνων δεν αποπνέει την ιστορική αίσθηση των διαφόρων περιόδων του Ελληνισμού που διακρίνει τον Παλαμά. Η ενδιάθετη ενότητα και η μη ιστορική συγχρονικότητα διαφορετικών φαινομενικά θρησκευτικών εμπειριών είναι που ενδιέφεραν τον μυστικιστή και διαισθητικό Σικελιανό.
Στο συγκεκριμένο ποίημα, που αποτελείται από 31 τετράστιχες στροφές, η παρουσία του μύθου καλύπτει όλη την έκτασή του, ενώ η ανάπτυξή του γίνεται με αφηγηματική συνέπεια. Σε αυτό η Ελένη εμφανίζεται ως πρότυπο ομορφιάς (Βαρελάς, 2001) και σχετικά ο David Ricks (1993: 109) υπογραμμίζει ότι στο ποίημα «η ομορφιά της Ελένης αποτελεί το αποκορύφωμα κάθε ταξιδιού στον κόσμο του Ομήρου». Ο ποιητής, μέλος ενός χορού, εξυμνεί την ομορφιά της Ελένης, για την οποία εγκατέλειψε τα πάντα και ασκήτεψε. Προς την ιδεώδη Ελένη ανυψώνει τα χέρια του, επιδιώκοντας την αθανασία (Φυλακτού, 1986: 246). Η Ελένη στο ποίημα λειτουργεί και με τρόπο συμβολικό, καθώς όχι μόνο παρουσιάζεται ως πρότυπο ομορφιάς αλλά μπορεί να εκληφθεί και ως αλληγορία της Μεγάλης Ιδέας (το ποίημα γράφτηκε το 1917). Με βάση τη θεώρηση του Σικελιανού ότι «έν το παν», στο ποίημα συναντάμε αρκετές εικόνες θρησκευτικού συγκρητισμού στις οποίες ο αρχαιοελληνικός μύθος συνενώνεται με χριστιανικά στοιχεία.