Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Δημοσιεύτηκε στην Επιθεώρηση Τέχνης το 1963. Δεν τυπώθηκε ως ανεξάρτητη συλλογή, αλλά συμπεριελήφθη στη συγκεντρωτική έκδοση του 1965 (Μπενάτσης, 1991: 227). Η συλλογή αντλεί το θέμα της από την ομηρική Οδύσσεια, ο Λειβαδίτης όμως προσθέτει και μία ακόμη ραψωδία στο έπος του Ομήρου, θέτοντας έμμεσα το ερώτημα «και μετά τον νόστο του Οδυσσέα τι;». Ο ποιητής εκφράζει έτσι τον υπαρξιακό προβληματισμό του για τα διαψευσμένα όνειρα της νιότης του και την αγωνία του μπροστά στη σκληρή πραγματικότητα. Στο ποίημα είναι εμφανής ο αυτοκριτικός και ενδοσκοπικός λόγος, καθώς και τα συναισθήματα φθοράς, αμφιβολίας και πικρίας, που σχετίζονται με την ήττα της αριστεράς στον εμφύλιο – είναι, άλλωστε, γνωστό ότι ο Λειβαδίτης υπήρξε έντονα πολιτικοποιημένος ποιητής.
Το έργο γράφτηκε υπό την επήρεια των σύγχρονων επιστημονικών επιτευγμάτων στον τομέα της διαστημικής έρευνας, αλλά στο κείμενο δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για έναν ακριβέστερο παραλληλισμό. Απλώς, το θέμα της φυγής του Ήρωα στο διάστημα παραπέμπει συνειρμικά στις πρώτες επιστημονικές προσπάθειες του ανθρώπου για την κατάκτηση του διαστήματος. Η ποιητική σύνθεση με τον τίτλο Η 25η ραψωδία της Οδύσσειας αρχίζει με τους τελευταίους στίχους της Οδύσσειας (ω, 542-548) και με ένα ποίημα που τιτλοφορείται «Ραψωδία 24η», συνδέοντας έτσι το παρελθόν με το παρόν. Πρωταγωνιστής στο έργο του Ομήρου είναι ο Οδυσσέας, που γυρίζει στην πατρίδα του και σκοτώνει τους μνηστήρες. Οι συγγενείς των νεκρών ζητούν εκδίκηση, και ο Οδυσσέας θα τους εξόντωνε όλους εάν δεν τον συμβούλευε η θεά Αθηνά. Έτσι τελειώνει η Οδύσσεια, και αρχίζει η «Ραψωδία 25η». Στο πρώτο έργο έχουμε την αποκατάσταση της τάξης, ενώ στο δεύτερο μια αρχική κατάσταση ευδαιμονίας ανατρέπεται. Ο Ήρωας έχει πια μετατοπιστεί στον χρόνο και ζει σε μια άλλη μεταγενέστερη εποχή. Κι αυτό γιατί οι κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν (καπιταλιστικός κόσμος) προκαλούν αρνητικά αισθήματα στο υποκείμενο και το κάνουν να αισθάνεται δυστυχισμένο και στερημένο. Έτσι, το Υποκείμενο, προκειμένου να γλιτώσει από έναν κόσμο απάνθρωπο, τον απορρίπτει, καταφεύγοντας σε έναν εξωγήινο χώρο και παίρνοντας μαζί του τις προσωπικές του αξίες, που δεν βρίσκουν καταξίωση στον ανθρώπινο κόσμο (συντροφικότητα, έρωτας, γυναικεία αυτοθυσία). Το ταξίδι στο άγνωστο θα προκαλέσει στο υποκείμενο και συναισθήματα φόβου, αλλά τελικά αυτό αποκαθαίρεται από οτιδήποτε αρνητικό. Οι αξίες που παίρνει μαζί του είναι αυτές που καταξιώνονται σε μυθικό επίπεδο (παιδικός κόσμος, νεκροί σύντροφοι, γυναικεία ευαισθησία), καθώς δεν έχουν θέση στον «ανθρώπινο» καπιταλιστικό κόσμο (Μπενάτσης, 1991: 227-233). Γενικά, το θέμα της ανθρώπινης αλλοτρίωσης στο πλαίσιο μιας καταναλωτικής καπιταλιστικής κοινωνίας, στην οποία ζει ο ποιητής ως «απόκληρος», είναι κυρίαρχο στην ποιητική του Τάσου Λειβαδίτη.