Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Ἐν ἀνθηρῷ Ἕλληνι λόγῳ (1956, α΄ έκδοση: 1957). Ο αινιγματικός τίτλος του Ν. Εγγονόπουλου (ειδικά το «ξενόφοβος») ίσως αναφέρεται στην πένθιμη ελληνική ώρα που επιβάλλει η ενατένιση της Δύσης. Το ποίημα αποπνέει μια συμπάθεια για περασμένα ιστορικά βάσανα του ελληνικού λαού, τα οποία επωμίστηκαν κυρίως οι γυναίκες (Βλαχοδήμος, 2003: 157). Η εποχή που γράφτηκε το ποίημα προσδιορίζεται ως εποχή ψυχρού πολέμου και πολιτικών διώξεων και, κατά συνέπεια, έχει έντονα πολιτικό χαρακτήρα (Ζαμάρου,1993: 57-58). Ειδικότερα, αναφέρεται μάλλον στην περίοδο του Εμφυλίου πολέμου και εκφράζει το πένθος που επικρατούσε εκείνη την εποχή (Βλαχοδήμος, 2003: 157). Το ποίημα κλείνει με την εικόνα ενός πουλιού, που συμβολίζει το αισιόδοξο παρόν σε αντίθεση με το βαρύ παρελθόν. Ο τίτλος «Ορφεύς ξενόφοβος» μπορεί να διαβαστεί ως απόδοση ευθυνών στους ξένους υποκινητές του εμφυλίου πολέμου. Ως αντίδοτο στον φόβο προβάλλεται η καλλιτεχνική δημιουργία, αυτό το πουλί που κελαηδεί ελεύθερα, πέρα από τον θάνατο, και παραπέμπει στην ίδια την ποίηση και την ποιητική του Εγγονόπουλου.
«Ορφεύς ξενόφοβος»
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, 20ός αι. / 1957
Στοιχεία Έκδοσης:
- Εγγονόπουλος, Νίκος. 1957. Ἐν ἀνθηρῷ Ἕλληνι λόγῳ. Αθήνα: Ίκαρος. Και στον συγκεντρωτικό τόμο: Νίκος Εγγονόπουλος. 1977. Ποιήματα. Τόμ. Β΄. Αθήνα: Ίκαρος.
Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία:
- Βλαχοδήμος, Δημήτρης. 2003. «Μια ανάγνωση του ποιήματος του Νίκου Εγγονόπουλου "Ποίηση 1948" και μια παρέκβαση στο "Ορφεύς ξενόφοβος"». Νέα Εστία 1758: 153-157.
- Ζαμάρου, Ρένα. 1993. Ο Ποιητής Νίκος Εγγονόπουλος. Επίσκεψη Τόπων και Προσώπων. Αθήνα: Καρδαμίτσα.
ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, Νόστος. Ο Αρχαιοελληνικός Μύθος στην Παγκόσμια Λογοτεχνία