Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Η επιστροφή των πουλιών (1946). Οι φωνές του ποιήματος «υπερβαίνουν τον θάνατο, διατρέχουν τον χρόνο, φθάνουν ώς την εποχή του Ορφέα […]. Ο αρχαίος ποιητής και μουσικός ζωντανεύει με τη φωνή και την αμφίεση που του δανείζει η σύγχρονη τέχνη, επειδή προφανώς η μουσική του εξακολουθεί να ηχεί για τους ομοτέχνους του, και πέρα από τον θάνατό του. Αυτό σημαίνει πως ο καλλιτέχνης έχει τη δυνατότητα, χάρη στην πνευματική του δημιουργία, να υπερβεί τον θάνατο, ο οποίος στο συγκεκριμένο ποίημα ορίζεται ως μουσική μες στα μηνίγγια. Έτσι, έχουμε μια αμφίδρομη κίνηση από το παρελθόν στο παρόν και αντιστρόφως. Ο παλαιός ποιητής εμπνέει τον νέο, και αυτός με τη σειρά του χαρίζει στην παλαιά τέχνη νέα πνοή» (Ζαμάρου, 1993: 62-89). Η πρόθεση του ποιητή να μιλήσει με μια νέα ποιητική γλώσσα μετά τον «Μπολιβάρ» γνωστοποιείται σε αυτό το ποίημα, στο οποίο παρατηρείται η ανατροπή της συμβατικής έννοιας των λέξεων. Ενώ, όμως, ο ποιητής μάς διαβεβαιώνει ότι οι φωνές «λεν το καθετί με τ’ όνομά του», στην ουσία ανατρέπει την καθιερωμένη σημασία τους και ονομάζει «τα κλαμένα μάτια "φίλη"», «το θάνατο μουσική μες στα μηνίγγια», ενώ παράλληλα υιοθετεί το προσωπείο του Κωνσταντινοπολίτη ποιητή Αλέξανδρου Κάλφογλου. Γενικότερα, τα ποιήματα της συλλογής αυτής σηματοδοτούν την πολιτική θέση του Ν. Εγγονόπουλου, καθώς η στάση του απέναντι στις πολιτικοκοινωνικές συνθήκες της εμφύλιας περιόδου εκφράζεται ως μαρτυρία μιας παθητικής αντίστασης. Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, ο Ν.Εγγονόπουλος συμμετείχε με το έργο του όχι μόνο στον πόλεμο και τον εμφύλιο, αλλά και σε όλη τη διάρκεια της μετεμφυλιακής εποχής, εκφράζοντας ποιητικά τη δική του πολιτική ηθική (Κεφαλληνού, 2001 :85 & 89).