Στο σατιρικό αυτό πεζογράφημα ο Κώστας Βάρναλης δημιουργεί τον δικό του Σωκράτη. Για τον σκοπό αυτό συγκεντρώνει υλικό από έργα του Πλάτωνα που μας πληροφορούν για τις τελευταίες στιγμές του Σωκράτη (Απολογία Σωκράτους, Κρίτων, Φαίδων) και διαλέγεται με τον Αριστοφάνη και τον Ραμπελέ. Στο έργο του ανατρέπει την εικόνα του πλατωνικού Σωκράτη, καταγγέλοντας την πειθαρχημένη στάση του. Πλάθει έναν Σωκράτη επαναστάτη, που πέφτει «από τα σύννεφα του ηθικού του απολυταρχισμού κάτω στο… πεζοδρόμιο της πιο αμείλιχτης πραγματικότητας» (Βάρναλης, 1980: 307). Πιο συγκεκριμένα, «ο Σωκράτης ο ίδιος αναγνωρίζει τα λάθη και τις ζημίες της διδασκαλίας του. Κι αφού κοροϊδέψει τους δημοκρατικούς της δουλοχτησίας, πάει πιο μπροστά απ' αφτούς και γίνεται κήρυκας της πανανθρώπινης λεφτερίας» (Η αληθινή απολογία του Σωκράτη, 10). Με τον τρόπο αυτό, η απολογία του βαρναλικού Σωκράτη γίνεται καταγγελία της υποκρισίας της κατ' επίφαση δημοκρατίας και της ταξικής κοινωνίας.
Η αληθινή απολογία του Σωκράτη
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, 20ός αι. / 1931
Στοιχεία Έκδοσης:
- Βάρναλης, Κώστας. [1978] 2009. Η αληθινή απολογία του Σωκράτη. Εικονογράφηση: Γιάννης Ρίτσος. 3η έκδ. Αθήνα: Κέδρος. [1η έκδ. 1933, Αθήνα: Εστία.]
Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία:
- Βάρναλης, Κώστας. 1980. Φιλολογικά απομνημονεύματα. Επιμ. Κώστας Παπαγεωργίου. Αθήνα: Κέδρος.
- ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ, Η αληθινή απολογία του Σωκράτη (1987)..
ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, Νόστος. Ο Αρχαιοελληνικός Μύθος στην Παγκόσμια Λογοτεχνία
