Ο Ελεύθερος κόσμος είναι ένα ποιητικό έργο αντιπροσωπευτικό της παραδοσιακής ποίησης, χωρισμένο σε τέσσερα μέρη, καθένα από τα οποία πραγματεύεται διἀφορες απόψεις από τη μεταπολεμική ελληνική, πολιτική, κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα (Παπαθανασόπουλος, 1975: 76). Το συγκεκριμένο ποίημα ανήκει στο τέταρτο μέρος του έργου, που φέρει τον τίτλο «Πάρεργα». Το ποίημα φέρει τον διευκρινιστικό υπότιτλο «Ο μύθος του Ηρακλή», καθώς αναφέρεται στην επιλογή του δρόμου της Αρετής από τον Ηρακλή. Σύμφωνα με τον μύθο, που μας διασώζεται από τον Ξενοφώντα, κάποια μέρα που ο Ηρακλής βρισκόταν καθισμένος σε ένα σταυροδρόμι πέρασαν από μπροστά του δύο κοπέλες, η Αρετή και η Κακία. Η πρώτη τού πρότεινε τον δύσβατο δρόμο της Αρετής, που θα τον βάδιζε δύσκολα αλλά θα κέρδιζε την αναγνώριση των άλλων ανθρώπων, και η δεύτερη του πρότεινε τον εύκολο δρόμο της Κακίας, που θα του πρόσφερε μια ζωή γεμάτη χαρές και ικανοποίηση αλλά θα του στερούσε τη δόξα και τις τιμές. Στο ποίημα φαίνεται η προσπάθεια εκ μέρους του ποιητή για τη δημιουργία της δικής του αντιμυθολογίας, καθώς ο μύθος αντιμετωπίζεται με σαρκαστικό τρόπο, ενώ διακρίνεται η απέχθεια και ο τρόμος των γηρατειών και αναδίνεται η αίσθηση της ατομικής ερημίας, καθώς και το κενό από την έλλειψη κάθε πίστης (Καραντώνης, 1975: 68).
«Αρετή και Κακία»
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, 20ός αι. / 1965
Στοιχεία Έκδοσης:
- Βάρναλης, Κώστας. [1965] 1987. Ελεύθερος κόσμος. Αθήνα: Κέδρος.
Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία:
- ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. ΑΝΕΜΟΣΚΑΛΑ, Κώστας Βάρναλης.
- Καραντώνης, Ανδρέας. 1975. «Ο Κώστας Βάρναλης σαν ποιητής». Νέα Εστία 1163: 63-73.
- Παπαθανασόπουλος, Θανάσης. 1975. «Η ποίηση του Βάρναλη». Νέα Εστία 1163: 74-78.
ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, Νόστος. Ο Αρχαιοελληνικός Μύθος στην Παγκόσμια Λογοτεχνία