Εισαγωγή

θεῶν ὀλοώτατε πάντων

(Ιλ., Χ15)^[1]

Ἄπολλον· Ἄπολλον·

ἀγυιᾶτ', ἀπόλλων ἐμός.

ἀπώλεσας γὰρ οὐ μόλις τὸ δεύτερον.

(Αισχ. Αγαμέμνων, 1080)

«Ένας από τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου, θεός του φωτός, της μαντικής, της μουσικής, της αρμονίας και της τάξης στον κόσμο. Ήταν γιος του Δία και της Λητώς και γεννήθηκε μαζί με τη δίδυμη αδελφή του, Αρτέμιδα, στο ιερό νησί της Δήλου, όπου είχε καταφύγει η Λητώ για να αποφύγει τη ζήλια και το θυμό της Ήρας. Το φθινόπωρο, ο Απόλλων εγκατέλειπε την Ελλάδα για τη χώρα των Υπερβορείων, και την άνοιξη επέστρεφε πάλι επάνω σε άρμα που το έσερναν κύκνοι. Λατρευόταν σε πολλούς τόπους και οι πιστοί τού είχαν αφιερώσει πολλά ιερά, με σπουδαιότερα αυτά της Δήλου και των Δελφών, όπου ο θεός είχε ιδρύσει το σημαντικότερο μαντείο της αρχαίας Ελλάδας, αφού πρώτα σκότωσε το μυθικό δράκοντα Πύθωνα, γι' αυτό και έφερε την ονομασία Πύθιος. Εκεί, μέσω της Πυθίας έδινε τους χρησμούς του, που ήταν διφορούμενοι, και γι' αυτό ονομαζόταν και Λοξίας.» (λήμμα «Απόλλων»).

Αυτά είναι συνοπτικά τα στοιχεία που βρίσκει κανείς για τον θεό Απόλλωνα σε έντυπα και ηλεκτρονικά λεξικά. Περισσότερο αναλυτικά, πληροφορίες και συμπεράσματα για την υπόσταση και την καταγωγή συγκεκριμένα του θεού αντλούμε από τους σχετικούς με τη γέννησή του μύθους, τις γυναίκες με τις οποίες βρίσκεται ερωτικά (ποιες είναι, από πού κατάγονται), τους απογόνους (ιδιότητες, τόποι στους οποίους μεταβαίνουν), γενικά το γενεαλογικό του δέντρο, τα λαλούντα σύμβολά του, τα ζώα που τον συνοδεύουν. Και ακόμη: από τις περιπλανήσεις, τις δικές του ή δικών του ανθρώπων, συγγενών ή άλλων που σχετίζονται με τη λατρεία του, από τα επίθετα που του αποδίδονται, από τις εικαστικές παραστάσεις, από τα ιερά (τον τόπο όπου ιδρύονται, τον χρόνο ίδρυσής τους). Τα στοιχεία που προκύπτουν από όλες αυτές τις πληροφορίες δείχνουν ότι ο Απόλλωνας, αν και θεωρείται θεός δωρικός που τον φέρνουν μαζί τους τα δωρικά φύλα, ωστόσο λατρευόταν και νωρίτερα σε μυκηναϊκά κέντρα. Σταδιακά, και με την έλευση των Δωριέων, ο θεός υποτάχθηκε στην κυριαρχία του Δία ως γιος του, όπως υποτάχθηκε και η μητέρα του Λητώ μέσω του γάμου της με τον Δία, καθώς και η αδελφή του Άρτεμη, που ενώ υπήρξε μια πότνια θηρών, μια μητροπρεπής υπερ-θεά της φύσης, όχι μόνο υποτάχθηκε ως κόρη στον Δία αλλά και συντάχθηκε δίπλα σε έναν άρρενα αδελφό.