Needs analysis
Ανάλυση αναγκών.
Ανάλυση αναγκών ονομάζεται η διαδικασία και το αποτέλεσμα του εντοπισμού των αναγκών και των ενδιαφερόντων των μαθητών για ένα αντικείμενο μελέτης. Για παράδειγμα, στην ξενόγλωσση κατάρτιση εκτός του επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος, ανάλυση αναγκών θεωρείται η ανίχνευση της γλωσσικής ποικιλίας που είναι χρήσιμη στο εκάστοτε μαθητικό κοινό, με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες του.
Στις τρεις τελευταίες δεκαετίες του εικοστού αιώνα, αποτέλεσε επιμέρους επιστημονικό κλάδο της εφαρμοσμένης γλωσσολογίας και της διδακτικής των γλωσσών. Μπορεί να διακρίνει κανείς τρεις βασικές «σχολές» ανάλυσης αναγκών, περίπου μία για κάθε δεκαετία (Τσοπάνογλου 20102:68-70). Στη δεκαετία του '70, η ανάλυση αναγκών προτεινόταν από τους ειδικούς με μόνη επιδίωξη τη διατύπωση στόχων σε προγράμματα, μέσω της ανάλυσης της περίστασης επικοινωνίας στην οποία θα βρισκόταν ο μαθητής μετά την ολοκλήρωση της προσπάθειας εκμάθησης της ξένης γλώσσας. Τα προγράμματα εκείνης της εποχής αφορούσαν κυρίως ενήλικα άτομα, που μάθαιναν γλώσσα για επαγγελματικούς λόγους ή για να κάνουν σπουδές σε πανεπιστήμια άλλης χώρας. Οι κύριοι εκπρόσωποι αυτού του είδους ανάλυσης αναγκών είναι ο Richterich (Richetrich & Chancerel 1977 και Richetrich 1983) και ο Munby (1978). O πρώτος εργάστηκε στην ομάδα του «Project 12» του Συμβουλίου της Ευρώπης, ενώ ο δεύτερος εργάστηκε στο Βρετανικό Συμβούλιο. Στη δεκαετία του '80, υπήρξε διεύρυνση των ενδιαφερόντων των ειδικών, αφού η ανάλυση αναγκών δεν επιχειρούσε μόνο την καταγραφή της περίστασης επικοινωνίας στην οποία θα βρισκόταν ο μαθητής ως μελλοντικός χρήστης της γλώσσας, αλλά και στην καταγραφή των στρατηγικών μάθησης που έχει ήδη αναπτύξει. Κύριοι εκπρόσωποι της «δεύτερης γενιάς» ανάλυσης αναγκών μπορούν να θεωρηθούν οι Tarone & Yule (1989).
Η τρίτη και τελευταία περίοδος ανάλυσης αναγκών χαρακτηρίζεται αφενός από τη χρήση της ανάλυσης όχι μόνο για τη σύνταξη προγραμμάτων σπουδών, αλλά και για την επιλογή μαθησιακών υλικών, και αφετέρου από το ενδιαφέρον για την ανακάλυψη των γνωστικών διεργασιών που ενδείκνυνται για το εκάστοτε κοινό. Επομένως, παρατηρείται ουσιαστικά μια μετατόπιση του ενδιαφέροντος από τους στόχους και την ύλη στη μέθοδο διδασκαλίας και μάθησης. Αυτή η μετατόπιση κάνει την ανάλυση αναγκών λιγότερο σημαντική για όποιον προσεγγίζει τους στόχους του προγράμματος ως απαραίτητα στοιχεία ή προϋποθέσεις της εκπαιδευτικής αξιολόγησης. Πρόδρομος της τρίτης αυτής περιόδου, που αντλεί θεωρητικά εργαλεία και εκμεταλλεύεται δεδομένα εμπειρικών ερευνών της γνωστικής ψυχολογίας (cognitive psychology), μπορεί να θεωρηθεί ο Allwright (1982), ενώ ευρύτερα γνωστή έγινε η «τρίτη γενιά» ανάλυσης αναγκών με τις εργασίες του Nunan (1988).
Η ανάλυση αναγκών -που κατά την τρίτη περίοδο συχνά αναφέρεται και ως «ανίχνευση αναγκών» (identification of language needs), επειδή οι ανάγκες δεν είναι απτές και αντικειμενικές για να τις αναλύσουμε, αλλά συνάγουμε την ύπαρξη τους- είναι αναπόσπαστο τμήμα και συνέπεια της «επικέντρωσης στο μαθητή» (learner centredness), η οποία, με τη σειρά της, είναι μία από τις βασικές αρχές της επικοινωνιακής προσέγγισης, δίπλα στη στόχευση ανάπτυξης της επικοινωνιακής ικανότητας του μαθητή.
Βιβλιογραφία
- Τσοπάνογλου Α. (20102). Μεθοδολογία της επιστημονικής έρευνας και εφαρμογές της
στην αξιολόγηση της γλωσσικής κατάρτιση. Θεσσαλονίκη: Εκδ. Ζήτη.
- Allwright R. (1982). Perceiving and Pursuing Learner’s Needs. In Geddes & Sturtridge (eds.) Individualisation. Oxford: Modern English Publications.
- Munby J. (1978). Communicative Syllabus Design. Cambridge: Cambridge University Press.
- Nunan D. (1988). Syllabus Design. Oxford: Oxford University Press.
- Richterich R. (ed.) (1983). Case Studies in Identifying Language Needs. Oxford: Council of Europe/Pergamon.
- Richterich R., Chancerel J.-L. (1977). Identifying the Needs of Adults Learning a Foreign Language. Strasbourg: Council of Europe.
- Tarone E., Yule G. (1989). Focus on the Language Learner: Approaches to Identifying and Meeting the Needs of Second Language Learners. Oxford: Oxford University Press.
