πιστοποίηση ελληνομάθειας.

Ο μικρός πρίγκιπας

Με ιδιαίτερη χαρά λαμβάνω μέρος στο συνέδριο με θέμα το λογοτεχνικό βιβλίο "Ο μικρός πρίγκιπας", του Αντουάν Σαιντ Εξυπερύ. Η εισήγησή μου θα εστιάσει στην πλοκή και την ανάλυση των χαρακτήρων για τη διδασκαλία του έργου στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Η νουβέλα «Ο μικρός πρίγκιπας» αποτελεί ίσως το πιο σημαντικό βιβλίο του συγγραφέα, πιλότου και δημοσιογράφου Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ. Η πλοκή και τα θέματα παρουσιάζονται με στοιχεία παραμυθιού τα οποία μπλέκονται με χαρακτηριστικά γεγονότα της ζωής του συγγραφέα, μετατρέποντάς το σε φανταστικό-βιωματικό παραμύθι. Πίσω από το φανταστικό κόσμο που πλάθει ο συγγραφέας, κρύβεται ένας μεγάλος προβληματισμός για τον άνθρωπο, τις αξίες, τους στόχους, το ρόλο του στη ζωή και τα συναισθήματά του. Τα θέματα που παρουσιάζονται κρύβουν σύμβολα ενώ ταυτόχρονα αναλαμβάνουν να δώσουν στον αναγνώστη ένα μάθημα ζωής και ανθρωπιάς. Όλα αυτά δεν είναι άσχετα με το συγκλονισμό και την αγωνία του συγγραφέα για τις ισορροπίες που διατάραξε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος κατά τη διάρκεια του οποίου γράφτηκε το συγκεκριμένο βιβλίο. Για αυτούς τους λόγους θεωρώ πως το βιβλίο αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για να διδαχθεί σε νεαρούς μαθητές.

Επιπλέον η δομή του βιβλίου δεν προκαλεί δυσκολίες στον εκπαιδευτικό και το μαθητή. Αποτελείται από 27 μικρά σε έκταση κεφάλαια και έναν επίλογο. Το έργο αρχίζει με μια σύντομη και ταυτόχρονα σημαντική εισαγωγή. Το περιεχόμενό της αφορά το βασικό μήνυμα του βιβλίου το οποίο αναλύεται μέσα από τις μορφές και τα μηνύματα που δίνει η ιστορία με το Μικρό Πρίγκιπα. Ο αφηγητής-συγγραφέας αρχικά αναφέρει στον αναγνώστη την αδυναμία των ενηλίκων να αντιληφθούν τις ζωγραφιές του. Η αδυναμία τους αυτή οφείλεται, σύμφωνα με το συγγραφέα, στο γεγονός ότι βλέπουν μόνο την επιφάνεια χωρίς φαντασία, συναισθήματα και «καρδιά». Συνέπεια αυτού του γεγονότος είναι να μην μπορούν να δουν το πραγματικό μήνυμα και τη σημασία όλων των πραγμάτων που βρίσκονται γύρω τους. Αυτό το συμπέρασμα του συγγραφέα αποτελεί και το έναυσμα για τη συγγραφή του βιβλίου.

Η πλοκή του βιβλίου αρχίζει από το δεύτερο κεφάλαιο όταν ο αφηγητής συναντά το Μικρό Πρίγκιπα στην έρημο όπου έγινε η συντριβή του αεροπλάνου του. Μόλις ο Μικρός Πρίγκιπας τον αντικρίζει, του ζητά να του σχεδιάσει ένα αρνί. Τα σχέδια αυτά έγιναν η αιτία να συνειδητοποιήσει ο αφηγητής ότι ο μικρός αυτός του φίλος είναι ο μοναδικός που μπορεί να αντιληφθεί τι κρύβουν οι ζωγραφιές του. Από το σημείο αυτό ξεδιπλώνεται η ιστορία για το «Μικρό Πρίγκιπα».

Η ιστορία του βιβλίου ολοκληρώνεται με την επιστροφή του Μικρού Πρίγκιπα στον πλανήτη του. Αποχαιρετά με το δικό του τρόπο το συγγραφέα και ζητά τη βοήθεια του φιδιού για να «επιστρέψει» ψηλά στον ουρανό, εκεί όπου βρίσκεται ο πλανήτης του. Ο κύκλος της ιστορίας κλείνει και στον επίλογο ο συγγραφέας εκφράζει το μεγάλο κενό που νιώθει από τη φυγή του μικρού πρωταγωνιστή.

Η αφήγηση του συγγραφέα ακολουθεί χρονολογική εξέλιξη. Αρχίζει την πρώτη μέρα συνάντησης με το Μικρό Πρίγκιπα και τελειώνει την όγδοη μέρα όταν μετά από την αναζήτηση νερού μέσα στην έρημο, ο πρωταγωνιστής φεύγει για πάντα. Στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου η χρονολογική αυτή δομή διακόπτεται από αφήγηση ιστοριών του παρελθόντος οι οποίες αφορούν τις αφηγήσεις του Μικρού Πρίγκιπα από τη στιγμή που εγκατέλειψε τον πλανήτη του. Αυτή η επιστροφή στο παρελθόν αφορά τις περιπλανήσεις του πρωταγωνιστή στους άλλους αστεροειδείς καθώς και στη Γη μέχρι τη συνάντησή του με τον αφηγητή.

Τρία είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την πλοκή της ιστορίας: η περιπέτεια, το μυστήριο και η φιλοσοφική διάθεση. Η περιπέτεια αποτελεί στοιχείο της πλοκής και ξεδιπλώνεται με τις επισκέψεις του Μικρού Πρίγκιπα στους διάφορους πλανήτες. Το μυστήριο αφορά αποκλειστικά τη μορφή του Μικρού Πρίγκιπα. Εμφανίζεται ξαφνικά μπροστά στον αφηγητή μέσα στο «πουθενά», στη μέση της ερήμου και δεν δίνει κανένα στοιχείο για τον ίδιο. Τόσο η παρουσία του όσο και η προέλευσή του αποτελούν μυστήριο, γεγονός που ωθεί τον αφηγητή να μάθει περισσότερες πληροφορίες. Η ονομασία του, «Μικρός Πρίγκιπας», προέρχεται από τον ίδιο τον αφηγητή ενώ το πραγματικό του όνομα αποτελεί επίσης ένα μυστήριο. Ακόμη και ο τρόπος με τον οποίο «φεύγει» ο Μικρός Πρίγκιπας από τη γη αποτελεί μεγάλο μυστήριο. Ζητά από το φίδι να τον δαγκώσει για να μπορέσει να επιστρέψει στον πλανήτη του. Μετά από αυτό, το σώμα του Μικρού Πρίγκιπα εξαφανίζεται!

Οι ερωτήσεις και οι αναζητήσεις του Μικρού Πρίγκιπα δημιουργούν φιλοσοφική διάθεση εξαιτίας της σύνδεσης τους με το θέμα της ζωής. Κεντρικό θέμα των φιλοσοφικών του αποριών είναι η φιλία: ποια η σημασία της, πώς αυτή δημιουργείται, ποιος είναι ο ρόλος ενός φίλου στη ζωή; Τα ερωτήματα αυτά προβληματίζουν ιδιαίτερα τους εφήβους μαθητές και επομένως αναμένεται να τους κινήσουν ζωηρά το ενδιαφέρον.

Ένα άλλο θέμα είναι οι ανθρώπινες σχέσεις: πώς ενεργούν οι άνθρωποι σύμφωνα με το χαρακτήρα τους, πώς είναι οργανωμένη η ζωή τους, πώς ο κάθε άνθρωπος θεωρεί τον εαυτό του δυστυχισμένο ή ευτυχισμένο και πού βρίσκεται η πραγματική ευτυχία; Θέματα όπως η μοναξιά, η αγάπη, ο θάνατος, η εμπιστοσύνη αποτελούν μερικούς από τους άξονες πάνω στους οποίους ο Σαιντ Εξυπερύ υφαίνει την ιστορία και τοποθετεί το Μικρό Πρίγκιπα να αναζητά απαντήσεις.

Κλιμάκωση της ιστορίας αποτελεί η απόφαση του Μικρού Πρίγκιπα να επιστρέψει στον πλανήτη του, αποτέλεσμα των συμβουλών που του έδωσε η αλεπού, η οποία του έμαθε ότι τα μάτια δεν μπορούν να δουν όπως βλέπει η καρδιά. Αυτό βοήθησε το Μικρό Πρίγκιπα να συνειδητοποιήσει ότι το λουλούδι του είναι πολύ ξεχωριστό και να αντιληφθεί ότι η απάντηση που αναζητούσε για το πιο σημαντικό στοιχείο της ζωής είναι η αγάπη. Είναι λοιπόν γι’ αυτό το λόγο που επιθυμεί να γυρίσει πίσω στον πλανήτη του, να γυρίσει ουσιαστικά πίσω στο τριαντάφυλλό του που τόσο αγαπά.

Σας ευχαριστώ που με παρακολουθήσατε και εύχομαι να απολαύσουν οι μαθητές σας την ανάγνωση αυτού του βιβλίου!