πιστοποίηση ελληνομάθειας.

Πνευματική ζωή, Γράμματα και Τέχνες στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα

Καλησπέρα σας αγαπητοί ακροατές και αγαπητές ακροάτριες της ελληνικής ραδιοφωνίας. Σήμερα στην εκπομπή μας «η Ελλάδα του χτες» θα ασχοληθούμε με την πνευματική ζωή, τα γράμματα και τις τέχνες στην Ελλάδα του 19ου αιώνα. Το στοιχείο που κυριαρχούσε στην ελληνική πνευματική ζωή το 19ο αιώνα ήταν η προσπάθεια δημιουργίας μιας εθνικής ταυτότητας κοινής για όλους τους Έλληνες. Έτσι δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην ιστορία. Διάφοροι μελετητές υποστήριξαν ότι η συνέχεια του ελληνισμού από την αρχαιότητα ήταν αδιάκοπη. Για να ενισχύσουν αυτή τη θέση ξεκίνησαν να μελετούν την εποχή του Βυζαντίου. Έτσι, χωρίστηκε η ελληνική ιστορία σε αρχαία, βυζαντινή και νεότερη.

Οι ίδιες ανάγκες ενίσχυσης της ελληνικής εθνικής ταυτότητας οδήγησαν στη μελέτη της λαογραφίας. Η λαογραφία είναι η καταγραφή του λαϊκού πολιτισμού, της λαϊκής ζωής και των λαϊκών εθίμων. Πρωτεργάτης υπήρξε ο Νικόλαος Πολίτης, θεμελιωτής της λαογραφίας στην Ελλάδα. Ο Νικόλαος Πολίτης συνέβαλε σημαντικά στη διάσωση των δημοτικών τραγουδιών.

Βεβαίως, η απόκτηση μιας πολιτιστικής ταυτότητας κοινής για όλους τους Έλληνες έπρεπε να βασίζεται σε μια κοινή για όλους γλώσσα. Έτσι αναπτύχθηκε το κίνημα του δημοτικισμού, δηλαδή η συστηματική προσπάθεια καθιέρωσης της δημοτικής ως γλώσσας της εκπαίδευσης, της διοίκησης και της λογοτεχνίας. Πρωτεργάτης σε αυτή τη προσπάθεια υπήρξε ο γλωσσολόγος Γιάννης Ψυχάρης. Δεν ήταν όλοι, όμως, σύμφωνοι. Μάλιστα το 1901 σημειώθηκαν επεισόδια με νεκρούς και τραυματίες, λόγω της μετάφρασης του Ευαγγελίου στη δημοτική. Τα επεισόδια αυτά ονομάστηκαν Ευαγγελικά.

Κορυφαία μορφή των ελληνικών Γραμμάτων μέχρι και τα μέσα του 19ου αιώνα υπήρξε ο Διονύσιος Σολωμός. Δημιουργός του ποιήματος «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», που αποτελεί τον εθνικό ύμνο των Ελλήνων, ο Σολωμός ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την ελληνική λαϊκή γλώσσα. Γύρω του σχηματίστηκε ένας κύκλος ανθρώπων που είχαν τις ίδιες απόψεις με το Σολωμό και έμειναν γνωστοί ως Επτανησιακή Σχολή.

Η λογοτεχνία του ελληνικού κράτους αντιπροσωπεύεται, κατά την περίοδο 1830 έως 1880, από το έργο Φαναριωτών συγγραφέων. Παράλληλα, αναπτύχθηκε και η πεζογραφία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1870 ορισμένοι νέοι λογοτέχνες άρχισαν να απορρίπτουν τον ρομαντισμό και να στρέφονται προς την εκφραστική απλότητα. Στην ποίηση, κύριος εκφραστής της γενιάς του 1880 ήταν ο Κωστής Παλαμάς, μια από τις σημαντικότερες μορφές των νεοελληνικών γραμμάτων. Γεννήθηκε στην Πάτρα. Έγραψε ποιήματα, πεζά και θεατρικά έργα στη δημοτική γλώσσα.
Η ελληνική ζωγραφική και η γλυπτική του 19ου αιώνα ήταν επηρεασμένες από δυτικά πρότυπα. Ιδιαίτερα έντονη ήταν η επιρροή της σχολής του Μονάχου. Ο Νικηφόρος Λύτρας ασχολήθηκε αρχικά με ιστορικά θέματα, αλλά στην πορεία στράφηκε προς την απεικόνιση της καθημερινής ζωής. Ο Κωνσταντίνος Βολανάκης εμπνεύστηκε από τη θάλασσα και τη ναυτική ζωή. Σημαντικότερος γλύπτης της εποχής υπήρξε ο Γιαννούλης Χαλεπάς. Καταγόταν από την Τήνο. Το πιο γνωστό του έργο είναι «Η Κοιμωμένη».

Κατά το 19ο αιώνα η αρχιτεκτονική στην Ελλάδα επηρεάστηκε από την κλασσική αρχαιότητα και ξένα πρότυπα. Τότε διαμορφώθηκε το νεοκλασικό σπίτι, μια αρχιτεκτονική μορφή με στοιχεία που παραπέμπουν στην αρχαία Ελλάδα. Πολλά νεοκλασικά σπίτια σώζονται μέχρι τις μέρες μας τόσο στην Αθήνα όσο και σε διάφορες άλλες πόλεις της Ελλάδας.
Σας περιμένουμε στην επόμενη εκπομπή μας την ερχόμενη Τρίτη με θέμα τη λογοτεχνία της Γενιά του ’30. Καλό σας βράδυ.