πιστοποίηση ελληνομάθειας.

Τι είναι το άγχος και πώς αντιμετωπίζεται

Τα προβλήματα που σχετίζονται με το άγχος είναι πολύ συχνά. Υπολογίζεται ότι ένα 10% περίπου στο γενικό πληθυσμό συμβουλεύεται κάποια στιγμή γιατρό, γιατί αισθάνεται άγχος, ένταση ή ανησυχία. Υπολογίζεται, επίσης, ότι μεταξύ 2% και 4% του γενικού πληθυσμού κάποια στιγμή της ζωής του παρουσιάζει κάποια αγχώδη διαταραχή. Επομένως, οι αγχώδεις διαταραχές, οι διαταραχές, δηλαδή, που άπτονται του άγχους, θεωρούνται οι πιο συχνά ανευρισκόμενες διαταραχές στο γενικό πληθυσμό.

Τι ονομάζουμε, όμως, άγχος;

Άγχος είναι ένα διάχυτο, δυσάρεστο, συχνά ασαφές συναίσθημα που εκδηλώνεται με φόβο, ένταση και ανησυχία και που τις περισσότερες φορές συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα (ταχυκαρδία, καρδιακή αρρυθμία, πεπτικές εσωτερικές διαταραχές, ξηροστομία, τρόμο, κεφαλαλγία, κ.α.). Πολλές είναι οι λέξεις που περιγράφουν με λεπτές αποχρώσεις τα συναισθηματικά ή ψυχικά συμπτώματα του άγχους, όπως ανησυχία, εκνευρισμός, δυσφορία, ταραχή, υπερένταση, στενοχώρια, αναστάτωση, αγωνία, έννοια, νευρικότητα ή αίσθημα ότι κάτι κακό θα συμβεί.

Πολλά και ποικίλα είναι, όμως, και τα σωματικά συμπτώματα του παθολογικού άγχους όπως ταχυπαλμίες, τρεμούλα, πονοκέφαλος, πόνος ή πλάκωμα στο στήθος, κόμπος στο λαιμό, δύσπνοια, φούντωμα και εξάψεις ή κρυάδες και ρίγη, ναυτία και ζαλάδες, τάση για λιποθυμία, μουδιάσματα και άλλα. Τα σωματικά συμπτώματα του άγχους είναι αυτά που μας τρομάζουν συνήθως πιο πολύ. Νομίζουμε ότι κινδυνεύει η σωματική μας υγεία και ότι βρισκόμαστε σε κίνδυνο. Αυτή η ανησυχία προκαλεί περισσότερο άγχος και αυτό με τη σειρά του φέρνει περισσότερα σωματικά συμπτώματα. Μπαίνουμε, δηλαδή, σ' ένα φαύλο κύκλο όπου, τελικά, το άγχος χειροτερεύει. Αυτό είναι το παθολογικό άγχος που, με το φαύλο κύκλο που δημιουργεί και τις δυσάρεστες συνέπειές του τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική σφαίρα, εμπλέκεται στην καθημερινή μας ζωή και είναι απαραίτητο να μάθουμε να το αντιμετωπίζουμε και να το ελέγχουμε.

Μπορεί να σας αγχώνει να λέτε ναι, να αποδέχεστε ορισμένες καταστάσεις ή να αναλαμβάνετε πολλές υποχρεώσεις. Μοιραστείτε με άλλους τα προβλήματα και τα συναισθηματικά σας θέματα. Βάλτε ρεαλιστικούς και πραγματοποιήσιμους στόχους. Μάθετε τρόπους για να επιλύετε αποτελεσματικά τα προβλήματά σας. Πρέπει να αναμένετε δυσκολίες και να είστε έτοιμοι να τις αντιμετωπίσετε. Μην τις αφήνετε να παρεμποδίζουν τη ζωή σας. Περιμένετε το χειρότερο και το παρόν θα γίνει ευκολότερο. Πρέπει να αντιμετωπίζετε το άγχος σας μόλις πρωτοεμφανιστεί ή στα πρώτα στάδια της εμφάνισής του. Έτσι, αμέσως μόλις νιώσετε λίγη ζαλάδα, ταχυκαρδία, φτερούγισμα στο στήθος, ή μούδιασμα, βάλτε αμέσως σε λειτουργία τις τακτικές αντιμετώπισης του άγχους που προτιμάτε και που έχετε βρει ότι είναι αποτελεσματικές για σας. Όταν δείτε, όμως, ότι δεν μπορείτε με αυτούς τους τρόπους να ελέγξετε το άγχος σας, ζητήστε συμβουλή από κάποιον ειδικό.

Άγχος και ανοσοποιητικό σύστημα

Το 1977 ονοματίστηκε επίσημα μια νέα αρχή που κλήθηκε Συμπεριφοριακή Ιατρική. Αυτή η ειδικότητα γεννήθηκε από την ανάγκη να λάβουμε σοβαρά υπόψη την κλινική χρήση και σχέση των αποδείξεων από τις επιστημονικές έρευνες, που αργότερα έγιναν γνωστές ως Ψυχονευροανοσολογία.

Οι παραπάνω έρευνες συνεχίζουν να εξετάζουν τις σχέσεις μεταξύ νου, νευροενδοκρινολογικού (νεύρα και ορμόνες) και ανοσοποιητικού συστήματος, και οι αρχές της Συμπεριφοριακής και Νου -Σώματος Ιατρικής, εργάζονται για να εφαρμόσουν αυτή τη γνώση σε θεραπευτικό επίπεδο. Οι έρευνες προς αυτήν την κατεύθυνση μας βοηθούν να κατανοήσουμε τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ νοητικής και συναισθηματικής κατάστασης από τη μία και λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, και κατ’ επέκταση της υγείας από την άλλη. Στη σημερινή ιατρική, περάσαμε από τη χειρουργική επανάσταση μέσω της χημικής επανάστασης, για να εισαχθούμε στη συμπεριφοριακή επανάσταση.

Ο επιστήμων νευρολογίας Candice Pert, που διεύθυνε έρευνα σχετικά με το πώς τα χημικά του σώματός μας δημιουργούν ένα δυναμικό δίκτυο επικοινωνίας μεταξύ νου και σώματος, είπε «δεν μπορώ πλέον να έχω έναν καθαρό διαχωρισμό μεταξύ νου και σώματος». Πολλοί ερευνητές πλέον μιλάνε για το νου-σώμα. Στον πραγματικό κόσμο αυτό που αποδεικνύεται είναι ότι αυτό που συμβαίνει στο μυαλό μας στο επίπεδο της αντίληψής μας (μπορεί να επιδρά στη φυσιολογία μας (στη σωματική μας αντίδραση) και πιο συγκεκριμένα, στο ανοσοποιητικό μας σύστημα. Αυτή είναι μια κάθε άλλο παρά νέα αντίληψη, και η αρχαία γνώση ανέκαθεν μας ενθάρρυνε να εστιαστούμε στη διατήρηση ενός ‘υγιούς’ νου, ώστε να διατηρήσουμε τη σωματική μας υγεία. Είναι, όμως, τώρα που μπορούμε να αποδείξουμε και να κατανοήσουμε αυτές τις συνδέσεις.

Αυτό που έχει σημασία, δεν είναι το εάν έχουμε συναισθηματικά «πάνω και κάτω», αλλά το ότι, όταν παρατείνουμε τα συναισθηματικά αδιέξοδα και χρησιμοποιούμε άκαμπτες στρατηγικές αντιμετώπισης, μπορούμε να προκαλέσουμε χρόνιο άγχος χαμηλού επιπέδου που μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Αυτό δεν είναι απαραίτητο να προκαλέσει ασθένεια, αλλά, με τα κατάλληλα γενετικά ερείσματα, να αποδυναμώσει τη φυσική μας κατάσταση ή να επιδεινώσει μια ήδη υπάρχουσα ασθένεια και τελικά να «καθόμαστε σε μπόμπα έτοιμη να σκάσει».

Πολλά έχουν ειπωθεί σχετικά με «ασθένειες που έχουν προκληθεί από την προσωπικότητα», μα κάτι τέτοιο δεν υφίσταται στη θεωρία για το νου-σώμα. Αντιθέτως, γίνεται λόγος για ΣΧΕΔΙΟ «πρόκλησης από καταστολή/δυσλειτουργία ανοσοποιητικού». Λέγοντας σχέδιο, εννοούμε τον τρόπο συμπεριφοριακής αντίδρασης σε καταστάσεις, που ίσως επηρεάσει την ικανότητα του οργανισμού να αντιστέκεται σε ασθένειες. Αυτό σημαίνει ότι δεν είμαστε θύματα της προσωπικότητάς μας ή των καταστάσεων, αλλά ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε μια νέα υγεία, υιοθετώντας σχέδια που θα τραβήξουν την προσοχή μας μακριά από την ασθένεια, σε μια γεμάτη ζωή.

Η ερώτηση, επομένως, που χρειάζεται απάντηση είναι «τι μπορώ να κάνω γι΄ αυτό;». Έρευνες στο χώρο της ιατρικής νου-σώματος, αποκάλυψαν μια σειρά από «γνωρίσματα ενδυνάμωσης ανοσοποιητικού». Αυτές οι «υγιείς συνήθειες», που τα άτομα μπορούν να αναπτύξουν, ώστε να λειτουργήσουν ως προστατευτικά από κλονισμό του ανοσοποιητικού και την πρόοδο της ασθένειας, φάνηκαν μετά από εξονυχιστικές μελέτες των ερευνητών. Αυτοί οι τρόποι συμπεριλαμβάνουν τη συνειδητοποίηση της σχέσης νου-σώματος, την εκμάθηση του πώς να βλέπουμε τη ζωή με αίσθηση δέσμευσης, ελέγχου και πρόκλησης, ανάπτυξη δύναμης ανάκαμψης μετά από κάποια απώλεια και δυνατότητα να αποκαλύπτουμε τα τραυματικά μας συναισθήματα στον εαυτό μας και σε άλλους.