πιστοποίηση ελληνομάθειας.

[ΟΛ]: Κύριε Μάρκαρη, πόσο εύκολο είναι ένας Έλληνας να καταξιωθεί στο εξωτερικό; Να κάνει μια καταξιωμένη καριέρα έξω; Έχουμε και το πρόβλημα της γλώσσας. Πόσο δύσκολο είναι;
[ΠΜ]: Εεε… εγώ δεν θεωρώ το πρόβλημα της γλώσσας ως γλώσσας σπουδαίο. Θεωρώ απλούστατα όοτι τα βιβλία τα οποία έρχονται- πρoέρχονται από μικρές γλώσσες έχουνε ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα, το πρόβλημα της μετάφρασης. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα. Δηλαδή δεν έχετε μεταφραστές σε όλες τις γλώσσες. Αν ξεκινήσετε από τις βασικές, γερμανικά, αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά, θα βρείτε. Από κει και πέρα αρχίζει το χάος, όμως. Είναι πολύ δύσκολο να βρείτε. Τώρα, από ‘κει και πέρα εγώ στη ζωή μου, έτσι όπως εξελίχθηκε η δική μου εμπειρία η προσωπική,… πιστεύω ότι χρειάζονται, για να είμαστε ειλικρινείς, τρεις βασικές προϋποθέσεις –την τέταρτη, υπάρχει και μια τέταρτη η οποία είναι πάν’ απ’ όλες, θα την πω τελευταία. Πρώτον, να γράψετε ένα βιβλίο… που να βρεθεί κάποιος έξω να ενδιαφερθεί κατ’ αρχήν να το διαβάσει. Εάν το διαβάσει και μετά, να βρεθεί ένας μεταφραστής, ο οποίος θα το μεταφράσει σωστά, γιατί για τις μικρές γλώσσες είπα δεν είναι εύκολο αυτό, και τρίτον να πέσετε σε έναν εκδότη ο οποίος θέλει πραγματικά να το προωθήσει το βιβλίο και δεν θέλει απλώς να το πετάξει με την έννοια ότι πρέπει να έχω ένα πακέτο εκδόσεων, ας μπει κι αυτό μέσα και στους έξι μήνες επάνω να το πολτοποιήσει, διότι έτσι συμβαίνει συνήθως. Πέραν, όμως, όλων αυτών, χρειάζεται μια τέταρτη προϋπόθεση και αυτή είναι να είσαι τυχερός, γιατί άμα δεν είσαι τυχερός δε γίνεται. Σε όλα αυτά που είπα πρέπει να είσαι τυχερός. Και το βιβλίο πρέπει να είσαι τυχερός να κινήσει κάποιο ενδιαφέρον και πρέπει να είσαι τυχερός να βρεις τον κατάλληλο μεταφραστή, την κατάλληλη μεταφράστρια και πρέπει να είσαι τυχερός στον εκδοτικό σου οίκο.
[ΟΛ]: Το ίδιο πιστεύετε ότι ισχύει και για άλλα επαγγέλματα; Όπως είδαμε για τώρα, για την μπαλαρίνα, για το χορό ή για επιχειρηματίες Έλληνες ή για… Επειδή είμαστε μια μικρή χώρα.
[ΠΜ]: Δεν-
[ΠΜ]: Δεν ξέρω αν η κοπέλα αυτή είναι από ‘δω ή είναι από τη Ρωσία. Δεν το ξέρω, αλλά πιστεύω όοτι … είναι διαφορετικά τα δεδομένα στην επιστήμη, είναι διαφορετικά τα δεδομένα στην τέχνη κι είναι διαφορετικά τα δεδομένα στην τέχνη του λόγου. Είναι τρία διαφορετικά πράγματα αυτά. Δηλαδή… ένας άνθρωπος, ο οποίος, ένα παιδί το οποίο… μεγαλώνει έξω, δηλαδή είναι της διασποράς-
[ΟΛ]: Ναι, όπως είναι η μπαλαρίνα που η μητέρα της είναι ρωσίδα.
[ΠΜ]: …σε χώρες, σε χώρες οι οποίες είναι ανοιχτές, δεν θα έχει κανένα πρόβλημα να προβληθεί. Ούτε και σε μας θα είχε, μη γελιόμαστε, δεν θα είχε μια τέτοια περίπτωση…
[ΟΛ]: Αυτό που λέγαν οι παλιοί ότι η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της δεν ισχύει, λέτε;
[ΠΜ]: Δεν πιστεύω ότι πια αυτό ισχύει τόσο πολύ. Είναι απ’ τα κα- πράγματα τα οποία άλλαξαν στην Ελλάδα αυτό. Το δεύτερο είναι ένας επιστήμονας, εάν πραγματικά είναι ένας επιστήμονας, ερευνητής, παράγει επιστημονικό έργο, δεν έχει κανένα πρόβλημα, όχι απλώς να προωθηθεί, θα τους γίνει ανάρπαστος. …Τα πράγματα σ’ αυτούς τους τομείς είναι πολύ ανοιχτά. Ακόμα και στην τέχνη που είναι τα πράγματα πιο δύσκολα, αν βρεις ένα καλό γκαλερίστα, αν βρεις μια πρόσβαση σ’ οποιαδήποτε μπιενάλε, μπορεί ν’ ανοιχτεί. Ο λόγος είναι διαφορετικός, διότι ο λόγος είναι ανάγνωση, διότι ο λόγος είναι διάβασμα κι είναι γλώσσα. Και εκεί τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Οι συγγραφείς, δηλαδή, απ’ αυτήν την άποψη έχουν το πιο δύσκολο κομμάτι, διότι παρεμβάλλεται μία τρίτη ξένη γλώσσα, κι αυτό το εμπόδιο δεν ξεπερνιέται πάντα εύκολα.
[ΟΛ]: Τώρα, ε- εσείς ασχολείστε και με την οικονομική κρίση, με την τριλογία της εεε, της κρίσης, που γράφετε. Αα- αυτό το, το εμπνευστήκατε από την οικονομική κατάσταση την πάρα πάρα πολύ δύσκολη της χώρας μας, εεε ή και από το εξωτερικό. Πω-πώς… πώς αρχίσατε;
[ΠΜ]: Κατ’ αρχήν, το έναυσμα για μένα ήταν, για να το πω πολύ ειλικρινά, …το αμ- το αμέσως μετά διάστημα από τις εκλογές, τις τελευταίες, πριν από ένα χρόνο, πριν από δεκαπέντε μήνες. Λοιπόν, εγώ άκουγα αυτό το «λεφτά υπάρχουν», είχα δει πώς είχε φύγει η προηγούμενη κυβέρνηση κι έλεγα «αποκλείεται, γιατί αν υπήρχαν λεφτά δε θα ‘φευγαν. Τρελοί είν’ αυτοί; Γιατί να φύγουν; Άρα δεν υπάρχουν.» Αυτή ήταν η άποψή μου. Όταν σιγά σιγά τα πρώτα δείγματα άρχισαν να σκάνε μύτη με του τύπου «δεν πρόκειται να πάμε στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, μην ανησυχείτε» ή «δε ζητάμε πορο- πολιτική στήριξη», είπα εδώ θα ξεσπάσει μία κρίση που δεν ξέρω- δε θα ξέρουμε από πού θα τη μαζέψουμε. Το ένστικτό μου αυτό μου έλεγε. Και επειδή οι συγγραφείς πρέπει να βασίζονται στο ένστικτό τους, είπα «ας αρχίσω κατ’ αρχήν να παρακολουθώ… τι θα γίνει». …Πέρα ρίσκαρα εγώ σε δύο σημεία. Το πρώτο είναι να πάρω ένα θέμα από την κρίση. Συνήθως ο συγγραφέας δεν είναι δημοσιογράφος, κυρία Λιναρδάτου. Περιμένει να περάσει… και… από το πριν, από την επεξεργασία να το βγάλει. Και δεύτερον όχι
[ΟΛ]: Και μετά… ναι…
μόνο να κάνω αυτό, αλλά να βάλω την κρίση μέσα στο μυθιστόρημα. Δηλαδή οι ήρωες του μυθιστορήματος περνάν την κρίση, βιώνουν την κρίση. …[Γρά]φοντας διαπίστωσα, όχι μόνο απ’ το γράψιμο αλλά κι απ’ τις ειδήσεις κι απ’ τις αντιδράσεις κι απ’ τον ξένο κι απ’ τις Φαϊνάνσιαλ Τάιμς και όποιες Φαϊνάνσιαλ Τάιμς ότι αυτή η ιστορία έχει μακρύ δρόμο… Είναι μία Ιθάκη! Δεν ειν’ εύκολη, να την περάσουμε. Και είπα «Λοιπον, να κάνω μια τριλογία». Ήδη τώρα γράφω το δεύτερο.
[ΟΛ]: Το οποίο τι απήχηση έχει στο εξωτερικό;
[ΠΜ]: Αυτή τη στιγμή δεν έχει γιατί δεν κυκλοφορεί στο εξωτερικό. Μεταφράζεται.
[ΟΛ]: Ακόμη- μεταφράζεται τώρα…
[ΠΜ]: Μεταφράζεται. Το μεταφράζουν την ίδια στιγμή και οι Γερμανοί και οι Άγγλοι και οι Γάλλοι και οι Ισπανοί και οι Ιταλοί, αλλά όσο διάβασαν οι Ελβετοί, μου είπανε- ε, χε, χε-, γιατί είναι Ελβετός ο εκδότης, γερμανόφωνος Ελβετός, μου είπανε… «Θα σκίσει! Θα τρέχουν να τ’ αρπάζουν σαν τρελοί!» Ε, χε, χε, χε, χε, χε!
[ΟΛ]: Γι’ αυτό σας ρώτησα, γιατί ε-χε, είναι κάτι που, που ξεκινάει από την Αθήνα, από την Ελλάδα πάλι, αλλά που
[ΠΜ]: Μακάρι δηλαδή…
αφορά… όλη την Ευρώπη ουσιαστικά.
[ΠΜ]: Ναι!
[ΠΜ]: Και μπαίνουν και ξένοι μέσα. Υπάρχουν και φόνοι στο μυθιστόρημα από ξένων τραπεζών- τραπεζιτών. Είχαμ- εεε στελεχών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και αυτά. Και όλο αυτό μαζί το πλαίσιο, γιατί εγώ το είδα γενικότερα, δεν είδα μόνο το ελληνικό, είδα ότι οι ξένοι έχουν ένα μέρος, έστω επιρροής, αν όχι μεγάλης ευθύνης –που πιστεύω ότι έχουν ευθύνη– εεε σ’ όλη την- στην όλη ιστορία. Λοιπόν, τους έβαλα μέσα.