Η δεύτερη Διαδρομή του προγράμματος «Διαδρομές στη Διδασκαλία της Νέας ελληνικής γλώσσας» αφορά την επιμόρφωση των διδασκόντων την ελληνική ως ξένη/δεύτερη γλώσσας εντός της Ελλάδας. Απευθύνεται σε διδάσκοντες αλλόγλωσσων μαθητών, ανεξάρτητα με την περίσταση ή το πλαίσιο διδασκαλίας.

Γενικές πληροφορίες

Η δεύτερη αυτή Διαδρομή διαφοροποιείται από την πρώτη, ως προς την προέλευση του κοινού-στόχος, αλλά παράλληλα έρχεται να συμπληρώσει τη συστηματική προσπάθεια από απόσταση επιμόρφωσης για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας.

Στο πρόγραμμα μπορούν να συμμετέχουν οι διδάσκοντες την ελληνική γλώσσα ως ξένη/δεύτερη στην Ελλάδα, αλλά και όσοι ενδιαφέρονται για τη συναφή επιμόρφωση, ώστε να διδάξουν στο μέλλον.

Στόχοι του προγράμματος

Στοχοθετεί την κατάρτιση και επιμόρφωση του κοινού των διδασκόντων πάνω σε καίρια ζητήματα μεθοδολογίας, την ενίσχυση της διδακτικής ικανότητας, την ανταλλαγή απόψεων και πρακτικών, καθώς και τη χαρτογράφηση των τάσεων και των προοπτικών της ελληνικής ως ξένης/δεύτερης γλώσσας στη χώρα μας.

Ενότητες του προγράμματος

Το πρόγραμμα αφορά τα σημαντικότερα ζητήματα που εμπίπτουν στη διδασκαλία της ελληνικής σε αλλόγλωσσους, αποτελείται από έξι ενότητες και έχει περίπου τετράμηνη διάρκεια.

B1. Θέματα διδασκαλίας των δεξιοτήτων στην εκμάθηση της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης

Η συγκεκριμένη ενότητα αφορά τη διδασκαλία των δεξιοτήτων εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης, όπως τη διδάσκουμε σε αλλόγλωσσους μαθητές μας. Στο τέλος της ενότητας, οι επιμορφούμενοι θα έχουν κατανοήσει διάφορες πτυχές των δεξιοτήτων κατανόησης προφορικού και γραπτού λόγου, όπως είναι τα χαρακτηριστικά των δεξιοτήτων κατανόησης, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μαθητές στις δεξιότητες αυτές, ο στόχος των δεξιοτήτων κατανόησης για τους μαθητές, οι στρατηγικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους μαθητές για να αντεπεξέλθουν πιο αποτελεσματικά στις δεξιότητες κατανόησης, καθώς και οι δραστηριότητες που μπορούν να ενταχθούν στις δεξιότητες αυτές.

B2. Διδασκαλία της γραμματικής, του λεξιλογίου και της προφοράς

Στο πρώτο κεφάλαιο αυτής της ενότητας επιχειρείται μια σύντομη αναδρομή στις διδακτικές προσεγγίσεις και μεθόδους που έχουν αναπτυχθεί με στόχο να παρατηρήσουμε τη θέση που έχουν η γραμματική, το λεξιλόγιο και η προφορά σε αυτές και τον τρόπο που η κάθε προσέγγιση προτείνει για την αποτελεσματικότερη διδασκαλία τους. Στη συνέχεια παρουσιάζονται μερικές από τις κυριότερες κατηγορίες των διδακτικών δραστηριοτήτων. Κύριος στόχος του πρώτου κεφαλαίου είναι να δοθεί ένα καλό θεωρητικό υπόβαθρο έτσι ώστε οι επιμορφούμενοι να είναι σε θέση να γνωρίζουν τι επιλογές μπορούν να κάνουν στο μάθημα τους, τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των επιλογών αυτών και την προσδοκόμενη αποτελεσματικότητά τους στην τάξη. Έτσι θα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν συνειδητά τις επιλογές τους για το μάθημά τους.

Στα υπόλοιπα κεφάλαια αυτής της ενότητας παρουσιάζονται με σαφή και ολοκληρωμένο τρόπο θεωρητικές αρχές που διέπουν τη διδασκαλία της γραμματικής (Κεφάλαιο 2), του λεξιλογίου (Κεφάλαιο 3) και της προφοράς (Κεφάλαιο 4). Συγκεκριμένα δίνονται απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα του καθηγητή όσον αφορά στο (α) τι είναι η γραμματική/το λεξιλόγιο/η προφορά, (β) γιατί τα διδάσκουμε, (γ) τι πρέπει να διδάξουμε, (δ) πώς θα μπορούσαμε να το διδάξουμε. Τέλος, δίνονται συγκεκριμένα παραδείγματα διδακτικών δραστηριοτήτων στο πλαίσιο συγκεκριμένων διδακτικών προτάσεων. Αυτές αντιπροσωπεύουν διαφορετικές τεχνικές διδασκαλίας και ακολουθούν την τυπολογία δραστηριοτήτων που παρουσιάζεται στο κεφάλαιο 1.

B3. Θέματα αξιολόγησης

Με την έννοια «αξιολόγηση» νοείται στο χώρο της γλωσσικής εκμάθησης η αξιολόγηση της επάρκειας του χρήστη της γλώσσας. Το πώς θα αξιολογήσουμε δε την επάρκεια αυτή σε σημαντικό βαθμό καθορίζει την οργάνωση του γλωσσικού μαθήματος. Οι τρεις θεμελιώδεις έννοιες που διέπουν, με τη σειρά τους, την κεντρική έννοια της αξιολόγησης είναι: α. η εγκυρότητα, β. η αξιοπιστία και γ. η λειτουργικότητα. Κάθε αξιολόγηση που φιλοδοξούμε να είναι (όσο το δυνατόν) αντικειμενική και ορθή, υπακούει σε αυτές τις βασικές έννοιες και αρχές, ενώ οι τελευταίες καλούνται να αποδειχθούν με μετρήσιμα στοιχεία, όπως οι στατιστικές αναλύσεις, η ανάλυση των εξεταστικών ερωτημάτων, η πιλοτική εφαρμογή των ερωτημάτων κ.ά. μέθοδοι που μπορούν να ποσοτικοποιούν την ποιότητα των συγκεκριμένων αρχών.

B4. Διδασκαλία ξένης γλώσσας με Η/Υ

Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται διαθέσιμα ηλεκτρονικά πολυμέσα και προτείνονται τρόποι αξιοποίησής τους στη διδασκαλία ξένης γλώσσας με Η/Υ. Αρχικά, παρατίθενται τρόποι ενσωμάτωσης των νέων τεχνολογιών στη γλωσσική τάξη, προτείνοντας την αξιοποίηση του WORD, του διαδικτύου, των σωμάτων κειμένων και των ηλεκτρονικών λεξικών ως υποστηρικτικά εργαλεία διδασκαλίας ξένης γλώσσας. Στη συνέχεια, αναφέρονται αναλυτικά εργαλεία σύγχρονης επικοινωνίας, στο πλαίσιο του tandem learning. Παράλληλα, αναπτύσσεται η έννοια της μάθησης σε κοινότητα, στις κοινότητες μάθησης και στις κοινότητες πρακτικής. Τέλος, γίνεται εκτενής αναφορά στις δυνατότητες χρήσης του προγράμματος HOT POTATOES. Στόχος της ενότητας είναι οι επιμορφούμενοι να αποκτήσουν την κατάρτιση που απαιτείται στα παραπάνω θέματα, προκειμένου να αξιοποιήσουν τον Η/Υ στη διδασκαλία ξένης γλώσσας, ‘δημιουργώντας’ υλικό προσαρμοσμένο στις γλωσσικές ανάγκες των μαθητών τους.

B5. Διγλωσσία

Στην ενότητα της Διγλωσσίας παρουσιάζουμε, συνοπτικά αλλά αρκετά ολοκληρωμένα, ζητήματα που αφορούν την ατομική διγλωσσία κυρίως κατά τα τελευταία χρόνια.

B6. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Στην ενότητα «Όταν οι πολιτισμοί συνομιλούν στο σχολείο: Ζητήματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης», αρχικά, αποσαφηνίζονται βασικοί όροι της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και οι επιπτώσεις της σε σύγχρονες μορφές εκπαίδευσης. Στη συνέχεια, εξετάζεται το φαινόμενο της διγλωσσίας σε πολυπολιτισμικές τάξεις και η αξιοποίησή της στη διδακτική πράξη. Τέλος, αναλύονται επιλεγμένες διδακτικές πρακτικές με στόχο την ανάδειξη της βιωμένης γνώσης των διδασκομένων την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα (στο εξής Γ2). Συγκεκριμένα, εξετάζεται το θεωρητικό πλαίσιο που αντικατοπτρίζει τη γλωσσική ικανότητα των διδασκομένων την ελληνική ως Γ2, ακολουθεί η παρουσίαση διδακτικών προσεγγίσεων κατάλληλων για την ανάπτυξη βασικών διαπροσωπικών δεξιοτήτων και τέλος, μέσω της παράθεσης ενός εμπειρικού παραδείγματος, μελετώνται οι προβληματισμοί που ανακύπτουν, καθώς και οι δυνατότητες που διανοίγουν στη γλωσσική διδασκαλία οι επιμέρους πολιτισμικές παράμετροι των διδασκομένων.