8 Προβλήματα και προοπτικές

Η στροφή της έρευνας στην τοπική ιστορία είναι έντονη στην ευρωπαϊκή ιστοριογραφία. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην περιφέρεια και στα τοπικά πράγματα. Οργανώνονται σεμινάρια, ημερίδες και συνέδρια για θέματα τοπικής ιστορίας. Καταγράφονται οι απόψεις και αξιολογούνται οι διάφορες τάσεις. Η αντικειμενική προσέγγιση θεμάτων τοπικής διάστασης συνεισφέρει στην επιστημονική ιστορική έρευνα. Αντιθέτως, η επιπόλαιη, άκριτη και επιφανειακή συγγραφή τοπικών ιστοριών θα μπορούσε να αποβεί αρνητική και, ίσως, επικίνδυνη προσφορά· μπορεί να συντελέσει στην ανάπτυξη νοσηρού τοπικιστικού πνεύματος. Ο διαπνεόμενος από τοπικιστικό πνεύμα συγγραφέας τοπικής ιστορίας, διακατεχόμενος από τη διάθεση να υπερεκτιμηθεί η σημασία του τόπου του, μπορεί να αγνοήσει ορισμένες πηγές ή να τις παραποιήσει και να δώσει μια εξωπραγματική διάσταση στο τοπικό παρελθόν. Στην περίπτωση αυτή, η μελέτη της τοπικής ιστορίας, ή η με ανάλογο τρόπο διδασκαλία της, μπορεί να οδηγήσει στη διαμόρφωση κίβδηλης ιστορικής συνείδησης, να αναπαραγάγει στερεότυπα (μεγαλαυχίες, μίση και πάθη), να αναπτύξει αρνητικά αισθήματα και να εμποδίσει, ιδιαίτερα τους νέους, να φτάσουν σε πνευματική ωριμότητα. Η Τοπική Ιστορία λοιπόν πρέπει να είναι μάθημα χωρίς υστερόβουλες σκοπιμότητες, μάθημα ανακαλυπτικό. Ο καθηγητής που αναλαμβάνει τη διδασκαλία του μαθήματος οφείλει να παρακινεί τους μαθητές του να προσεγγίζουν το τοπικό παρελθόν με ήρεμο λογισμό και κριτικό πνεύμα, απαλλαγμένο από προκατασκευασμένες αντιλήψεις και στερεότυπα. Το ενδιαφέρον για την τοπική ιστορία δεν περιορίζεται μόνο στην απλή γνώση και καταγραφή του παρελθόντος. Με τη σπουδή της ιστορίας, των εμπειριών, των αξιών και του μόχθου των κοινωνιών του παρελθόντος επιχειρούμε να συνειδητοποιήσουμε το παρόν, δηλαδή να αναπτυχθεί η ιστορική συνείδηση. Όχι από νοσταλγία επιστροφής, γιατί κάτι τέτοιο είναι ανέφικτο και συχνά ανεπιθύμητο, αλλά για να κατανοήσουμε και να αξιολογήσουμε τις σύγχρονες εμπλοκές μας σε καταστάσεις όπως ο καταναλωτισμός, η προτεραιότητα σε υλικά μεγέθη, συγκριτικά με άλλες, σημαντικότερες, αξίες που φωλιάζουν στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου.