7 Ενδεικτική ταξινόμηση πηγών και θεμάτων

Τα παρακάτω θέματα είναι ενδεικτικά και οπωσδήποτε χρειάζεται να προσδιοριστούν οι χρονικές περίοδοι και οι τόποι αναφοράς τους κατά την τελική διατύπωσή τους.

Πολεοδομία - Αρχιτεκτονική ΠΗΓΕΣ ΑΦΟΡΜΗΣΗΣ Δημόσια κτίρια Πλατείες Υδραγωγεία Αρχαιολογικοί χώροι Ναοί Ρυμοτομία Κατοικίες ΘΕΜΑΤΑ • Το ιστορικό κέντρο της πόλης και οι παράγοντες τροποποίησης των χρήσεων του. • Η ανάπτυξη υλικοτεχνικών υποδομών αστικού ενδιαφέροντος και η διαφοροποίηση της αξίας της γης. • Ο τύπος κατοικίας και η σχέση του με την επαγγελματική δραστηριότητα και την οικονομική κατάσταση των ενοίκων. • Μνημεία, οικοδομικά συγκροτήματα και ο ρόλος τους στη συγκρότηση της τοπικής αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας.

Κοινωνία ΠΗΓΕΣ ΑΦΟΡΜΗΣΗΣ Πληθυσμός Φυλά Σύμβολα ομάδων Πλούσιοι και φτωχοί Γιορτές - Διασκέδαση Αθλητικοί αγώνες Ηλικίες Επαγγέλματα Εμβλήματα Ανθρωπωνύμια Ξένοι ΘΕΜΑΤΑ • Δημογραφική εξέλιξη της περιοχής και ερμηνεία των επιπτώσεων της στη σύνθεση της τοπικής κοινωνίας. • Κοινωνική δομή των κατοίκων της περιοχής και παράγοντες που συντέλεσαν στην εξέλιξη της. • Κριτήρια αντιμετώπισης των «ξένων» από την τοπική κοινωνία και παράγοντες διαμόρφωσης τους. • Η θέση της γυναίκας/ του παιδιού στο πλαίσιο της οικογένειας και της κοινωνίας. • Η συμβολή των ξενιτεμένων στην τοπική οικονομική και πνευματική ανάπτυξη. • Οι πηγές τοπικής περηφάνιας των κατοίκων της περιοχής. • Τρόποι έκφρασης της συλλογικής ταυτότητας των κατοίκων. • Διερεύνηση των παραγόντων που συντέλεσαν στη μετεξέλιξη των τρόπων οικογενειακής και κοινωνικής διασκέδασης. • Ο ρόλος του κινηματογράφου ως τρόπου ψυχαγωγίας και η απήχηση των προβαλλόμενων από αυτόν προτύπων κοινωνικής συμπεριφοράς στη ν τοπική κοινωνία. • Αθλητικοί αγώνες με τοπική ή ευρύτερη εμβέλεια. Ιδιαίτερα αθλήματα (π.χ. κωπηλασία στα Γιάννενα, κρίκετ στην Κέρκυρα).

Οικονομία ΠΗΓΕΣ ΑΦΟΡΜΗΣΗΣ Εργοστάσια Μύλοι Εργαστήρια Ελαιοτριβεία Καταστήματα Τοπικά προϊόντα ΘΕΜΑΤΑ • Μονάδες επεξεργασίας πρωτογενούς παραγωγής (ελαιοτριβεία, μύλοι) και ο ρόλος τους στην τοπική οικονομία. • Τεχνικές παραγωγής και επεξεργασίας προϊόντος και η σχέση τους με την ποιότητα του. • Οι επιπτώσεις της εκβιομηχάνισης της περιοχής στη διαμόρφωση της τοπικής κοινωνίας. • Οι επιπτώσεις της λειτουργίας ορυχείου / βιομηχανικής μονάδας για την τοπική οικονομία ή την υγεία των εργαζομένων.

Τεχνολογία ΠΗΓΕΣ ΑΦΟΡΜΗΣΗΣ Επαγγελματικά εργαλεία Αντικείμενα καθημερινής χρήσης (χαλιά, έπιπλα, σκεύη, άροτρα, αργαλειοί, βαρέλια κτλ) ΘΕΜΑΤΑ • Τεχνολογικός εξοπλισμός παραγωγής προϊόντος και οι επιπτώσεις του εκσυγχρονισμού του στην απασχόληση των κατοίκων της περιοχής. • Η εξέλιξη της αγροτικής τεχνολογίας στην περιοχή και οι επιπτώσεις της στην οικονομία και την κοινωνία της. Τεχνολογία

Εκπαίδευση ΠΗΓΕΣ ΑΦΟΡΜΗΣΗΣ Εκπαιδευτήρια Επαγγελματικά σωματεία Πνευματικά ιδρύματα Επαγγέλματα υπό εξαφάνιση ΘΕΜΑΤΑ • Τρόποι εμπειρικής επαγγελματικής κατάρτισης στην περιοχή και η σημασία τους για την επαγγελματική αποκατάσταση των νέων. • Η εξέλιξη του αλφαβητισμού στην περιοχή και τα αποτελέσματα της στην τοπική κοινωνία. • Γυναίκα και εκπαίδευση. • Ο ρόλος των πνευματικών και καλλιτεχνικών σωματείων στη διαμόρφωση της μορφωτικής φυσιογνωμίας της πόλης.

Θρησκεία - Εκκλησία ΠΗΓΕΣ ΑΦΟΡΜΗΣΗΣ Ναοί Προσκυνήματα Τοπικοί άγιοι Μονές Πανηγύρια ΘΕΜΑΤΑ • Τρόποι σύνδεσης της λατρείας του τοπικού αγίου με τις επαγγελματικές δραστηριότητες και προσδοκίες των κατοίκων. • Οι μονές/ οι κληρικοί και ο κοινωνικός τους ρόλος στην περιοχή.

Πολεμικές περιπέτειες ΠΗΓΕΣ ΑΦΟΡΜΗΣΗΣ Κάστρα Ηρώα Κατεστραμμένα από πόλεμο κτίρια Μνημεία ξένων κυριαρχιών ΘΕΜΑΤΑ • Ο ρόλος των οχυρώσεων στην πολεοδομική ανάπτυξη μιας πόλης ή ενός οικισμού. • Επιπτώσεις των πολεμικών καταστροφών στην πνευματική εξέλιξη της πόλης. • Οι ξένες κυριαρχίες και ο ρόλος τους στη διαμόρφωση της τοπικής κοινωνίας και των αξιών της. • Η συμμετοχή των κατοίκων της περιοχής στην Εθνική Αντίσταση ως στοιχείο τοπικής περηφάνιας.

Υγεία ΠΗΓΕΣ ΑΦΟΡΜΗΣΗΣ Νοσοκομεία Ορφανοτροφεία Πτωχοκομεία Γηροκομεία ΘΕΜΑΤΑ • Τα ιδρύματα υγειονομικού ενδιαφέροντος της πόλης και ο ρόλος τους στην αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας στην περιοχή. • Τα ιδρύματα κοινωνικής προστασίας της πόλης και η σημασία τους για την τοπική κοινωνία. • Λαϊκή ιατρική και κοινωνική αποδοχή της. • Παραδοσιακοί τρόποι συντήρησης τροφίμων και διατροφικές συνήθειες των κατοίκων.

Συγκοινωνίες ΠΗΓΕΣ ΑΦΟΡΜΗΣΗΣ Γέφυρες Δρόμοι Λιμάνια Σιδηροδρομικοί σταθμοί Παλαιά μέσα μεταφοράς Οδικοί άξονες ΘΕΜΑΤΑ • Ο ρόλος της θέσης της πόλης στο ευρύτερο δίκτυο συγκοινωνιών για την οικονομική της εξέλιξη. • Η συγκοινωνιακή απομόνωση ως παράγοντας διαμόρφωσης των ιδιαιτεροτήτων της τοπικής κοινωνίας. • Διερεύνηση των αιτίων εγκατάλειψης άλλοτε κατοικημένης περιοχής. • Η εξέλιξη της τεχνολογίας των μεταφορών και οι επιπτώσεις της στην οικονομία της περιοχής. • Παράγοντες που επηρέασαν την εξέλιξη του εμπορικού κέντρου της πόλης κατά τη νεότερη και σύγχρονη εποχή.

Φυσικό περιβάλλον ΠΗΓΕΣ ΑΦΟΡΜΗΣΗΣ Εδαφικό ανάγλυφο Πανίδα Κλίμα Χλωρίδα Ορυχεία Βιότοποι ΘΕΜΑΤΑ • Η επίδραση της γεωγραφίας και της τοπογραφίας στη διαμόρφωση της οικονομικής φυσιογνωμίας της περιοχής. • Ο ρόλος του λιμανιού στην οικονομική και αστική ανάπτυξη της πόλης. • Η δημογραφία της περιοχής και η σχέση της με τους περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Πέρα από τη δυνατότητα αξιοποίησης των καλλιτεχνικών έργων ως συμπληρωματικών πηγών πληροφόρησης στην έρευνα, είναι δυνατόν να διατυπωθούν θέματα τοπικής ιστορίας που να επιτρέπουν να χρησιμοποιηθούν για την τεκμηρίωση τους αποκλειστικά συγκεκριμένες κατηγορίες καλλιτεχνικών πηγών από χώρους της λογοτεχνίας, του κινηματογράφου κ.ο.κ., όπως:

Μαθήτριες της Εμπορικής Σχολής, Αθήνα, 1920

Λογοτεχνία • Η θέση της γυναίκας στην κοινωνία της Σκιάθου, όπως αναδύεται στο έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. • Η κοινωνική διαστρωμάτωση της κερκυραϊκής κοινωνίας, όπως αναδύεται στο έργο του Κωνσταντίνου Θεοτόκη. • Παλαιά και νέα επαγγέλματα στα Γιάννενα από το έργο του Δημήτρη Χατζή.

Κινηματογράφος • Μοντέλα αστικής διασκέδασης στην Ελλάδα, βάσει ταινιών ελληνικού κινηματογράφου. • Οι πρόσφυγες στην Αθήνα, βάσει ταινιών ελληνικού κινηματογράφου και ντοκιμαντέρ. • Η εξέλιξη της ενδυμασίας των κατοίκων των μεγάλων αστικών κέντρων, όπως προκύπτει από τον ελληνικό κινηματογράφο.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΗΓΩΝ ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ Φυσικό περιβάλλον • Επιτόπια παρατήρηση Χάρτες Τοπογραφικά σχέδια Αεροφωτογραφίες Καρτποστάλ Χαρακτικά Ανθρωπογενές περιβάλλον • Συνοικίες Οικισμοί Κτίσματα δημόσια, εκκλησιαστικά και ιδιωτικά Κατασκευές αντιστήριξης ή κατανομής του εδάφους Ρυμοτομία Έργα παραγωγικών, συγκοινωνιακών κ. ά. υποδομών Αρχειακές • Έγγραφα δημόσια και ιδιωτικά Πρακτικά κοινοτικά, δημοτικά, εκκλησιαστικά, επιχειρήσεων Προφορικές • Αρχεία προφορικής ιστορίας Έντυπες • Τοπική βιβλιογραφία Ημερήσιος και περιοδικός τύπος Ειδικές τοπικές εκδόσεις και αφιερώματα Αντικείμενα χρηστικά • Μηχανές Εργαλεία Οικιακά σκευή Ενδυμασίες Σφραγίδες, νομίσματα, γραμματόσημα Έργα τέχνης • Λογοτεχνικά έργα Πίνακες ζωγραφικής Χαρακτικά Φωτογραφικές • Προσωπικές φωτογραφικές συλλογές, δημοσιευμένα φωτογραφικά άλμπουμ Ηχητικές • Εκδόσεις δίσκων, CD Μαγνητοταινίες Κινηματογραφικές -τηλεοπτικές • Ντοκιμαντέρ, ταινίες, DVD Ηλεκτρονικές • Ηλεκτρονικοί τόποι (sites) δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, CD ROM