Τι θα μάθεις;

Όταν ολοκληρώσεις το μάθημα αυτό, θα μπορείς: - Να ορίζεις το σύστημα αρχείων - Να αναφέρεις τις ιδιότητες των αρχείων και τις λειτουργίες που τα επηρεάζουν - Να εξηγείς τι είναι κατάλογος και διαδρομή και πώς τα χρησιμοποιούμε

Ένα αρχείο (file) αποτελείται από ένα σύνολο δεδομένων αποθηκευμένων στη δευτερεύουσα μνήμη. Τα δεδομένα αυτά μπορούν να χρησιμοποιούνται από προγράμματα ή να περιέχουν πληροφορίες που έχουν καταγραφεί από κάποιο χρήστη και τον ενδιαφέρουν. Η βασική ιδιότητα των αρχείων, η οποία τα διαφοροποιεί από τις διάφορες πληροφορίες που είναι αποθηκευμένες στην κύρια μνήμη του υπολογιστή, είναι ότι είναι μόνιμα, δηλαδή εξακολουθούν να υπάρχουν και όταν η διεργασία που τα δημιούργησε έχει τερματιστεί ή ακόμα και όταν ο υπολογιστής είναι εκτός λειτουργίας.

Το Σύστημα Αρχείων (file system) είναι το τμήμα εκείνο του ΛΣ που αναλαμβάνει να οργανώσει και να διαχειριστεί τα δεδομένα των αρχείων, δίνοντας τη δυνατότητα στους χρήστες: * να αναφέρονται στα αρχεία με κάποιο συμβολικό όνομα * να τα ομαδοποιούν σε μια λογική δομή ανάλογα με τη φύση των δεδομένων που περιέχουν και τη χρησιμότητά τους * να εκτελούν διάφορες σύνθετες λειτουργίες σε ένα ολόκληρο αρχείο * να χρησιμοποιούν τα δεδομένα των αρχείων χωρίς να ενδιαφέρονται πού ακριβώς βρίσκονται αυτά στη δευτερεύουσα μνήμη

Για να αναφερθεί ο χρήστης ή μια διεργασία σε ένα αρχείο και να μπορεί να χρησιμοποιήσει τα περιεχόμενά του, δίνεται σε αυτό ένα όνομα αρχείου (file name). Με τη βοήθεια του ονόματος αυτού μπορεί ο χρήστης να δώσει εντολές προς το ΛΣ ζητώντας π.χ. την αποστολή των δεδομένων του αρχείου στον εκτυπωτή.

Το σύστημα αρχείων ενός υπολογιστή είναι αντίστοιχο με τη μέθοδο που χρησιμοποιεί ο ζαχαροπλάστης για να οργανώνει τις συνταγές του. Κάθε συνταγή είναι ένα αρχείο, με όνομα τον τίτλο της συνταγής.

Το όνομα αρχείου αποτελείται από μια ακολουθία χαρακτήρων, η οποία ανάλογα με το συγκεκριμένο ΛΣ μπορεί να περιέχει γράμματα, αριθμητικά ψηφία και ειδικά σύμβολα όπως «_», «.», «!». Κάθε ΛΣ έχει το δικό του σύνολο κανόνων για το μέγιστο μήκος του ονόματος ενός αρχείου, τα ειδικά σύμβολα που επιτρέπεται ή όχι να περιέχει, το αν τα κεφαλαία και τα πεζά γράμματα είναι ισοδύναμα κλπ.

Συνήθως το όνομα του αρχείου είναι μια μικρή «περιγραφή» των δεδομένων τα οποία περιέχει. Π.χ. το αρχείο με όνομα «letter» κατά πάσα πιθανότητα περιέχει το κείμενο κάποιας επιστολής. Μια σύμβαση, που χρησιμοποιείται από αρκετά προγράμματα και ΛΣ έτσι ώστε να δίνει το όνομα πιο πολλές πληροφορίες για τα περιεχόμενα του αρχείου είναι αυτή της προέκτασης ονόματος (file name extension). Αυτή είναι το τελευταίο τμήμα του ονόματος του αρχείου, που χωρίζεται από το υπόλοιπο όνομα με μια τελεία. Η προέκταση μπορεί να έχει περιορισμένο μήκος ή όχι, και περιέχει ένα συνδυασμό γραμμάτων ή μια λέξη που δηλώνει τον τύπο δεδομένων του αρχείου.

Ένα αρχείο που έχει την προέκταση «txt», π.χ. το letter.txt κατά πάσα πιθανότητα περιέχει το κείμενο (text) μιας επιστολής. Η προέκταση αυτή ερμηνεύεται από το χρήστη, όμως υπάρχουν άλλες που ερμηνεύονται από προγράμματα ή το ίδιο το ΛΣ. Ένα αρχείο με προέκταση «lib» μπορεί να περιέχει κάποια βιβλιοθήκη προγραμμάτων που καλεί το ΛΣ, και ένα άλλο με προέκταση «c» μπορεί να αναγνωρίζεται από ένα μεταφραστή της γλώσσας προγραμματισμού C ως ένα πρόγραμμα γραμμένο σε C.

Συχνά τα ΛΣ προκαθορίζουν ορισμένες προεκτάσεις αρχείων οι οποίες έχουν ειδική σημασία, όπως προεκτάσεις για τα προγράμματα που μπορούν να εκτελεστούν, δηλαδή τα εκτελέσιμα (executable) αρχεία. Επίσης καθορίζουν και διάφορους άλλους τύπους αρχείων, οι οποίοι όμως δε δηλώνονται από το όνομα του αρχείου. Ένας τέτοιος τύπος αρχείου είναι ο κατάλογος ή ευρετήριο (directory). Αυτός περιέχει μια καταγραφή των αρχείων που βρίσκονται στη συγκεκριμένη μονάδα δευτερεύουσας μνήμης, μαζί με διάφορες πληροφορίες για το πού μπορεί το ΛΣ να βρει τα περιεχόμενα του καθενός αρχείου.