2.4 Οι βαρβαρικές επιδρομές

Η εξασθένηση της κεντρικής εξουσίας και οι αποσχιστικές τάσεις συνοριακών επαρχιών διευκόλυναν τις επιδρομές λαών που κατοικούσαν έξω από τα ευρωπαϊκά και τα ανατολικά σύνορα της αυτοκρατορίας. Γερμανικά φύλα, όπως οι Φράγκοι, οι Σάξονες, οι Αλαμανοί, παραβίαζαν τα σύνορα στο Ρήνο και διείσδυαν σε εδάφη της αυτοκρατορίας. Οι Γότθοι πέρασαν το Δούναβη και μαζί με αυτούς οι Έρουλοι, οι οποίοι έφτασαν μέχρι τη Ν. Ελλάδα. Λεηλάτησαν την Αθήνα, την Κόρινθο, το Άργος και τη Σπάρτη (267-8 μ.Χ.). Ενώ οι Πέρσες στην Ανατολή αντιμετώπισαν τα ρωμαϊκά στρατεύματα και αιχμαλώτισαν τον αυτοκράτορα Βαλεριανό. Οι αντιστάσεις των ρωμαϊκών δυνάμεων είχαν χαλαρώσει, γεγονός που οφειλόταν κυρίως στην επαγγελματοποίηση των στρατιωτών. Ο στρατός του 3ου αι. μ.Χ. ήταν μια κερδοφόρα επιχείρηση που «δημιουργούσε» αυτοκράτορες και απέφερε κέρδη σ' όσους εργάζονταν σ' αυτή. Οι αυτοκράτορες, για να αποφύγουν τα στρατιωτικά κινήματα, κατάφευγαν σε συνεχείς παροχές, ικανοποιώντας τα αιτήματα των στρατιωτών.