ΓΝΩΜΗ

Πολιτικό έγκλημα και αριστερή ρητορεία

Η πολιτική δεν ήταν ποτέ συνυφασμένη με ατομικές βίαιες πράξεις

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΛΦΕΛΗΣ

1. Ιστορική σύσταση του Φ. Ένγκελς. Πριν από ενάμιση, περίπου, αιώνα ο Φρειδερίκος Ένγκελς καταδίκαζε τους Ιρλανδούς Fenians για την τοποθέτηση μιας βόμβας στο Westminster Hall, που έθεσε σε κίνδυνο τις ζωές αθώων περαστικών. Κάποιοι σύγχρονοί μας έπασχαν, μάλλον, από "κώφωση" και δεν έλαβαν ποτέ υπόψη τους την ιστορική σύσταση ενός έμπειρου επαναστάτη.

2. Πολιτικό έγκλημα. Οι σύγχρονες εκδοχές γι' αυτό το ζήτημα αποκαλύπτουν τα δομικά μειονεκτήματα που έχουν οι τρεις παραδοσιακές θεωρίες (υποκειμενική - αντικειμενική - μεικτή) και αποδέχονται ότι οι έννοιες του τρομοκράτη και του πολιτικού εγκληματία είναι επαλλάσσουσες (Α. Λοβέρδος). Ωστόσο, ακόμη και αν ενστερνισθεί κανείς αυτή τη θεώρηση, τα εγκλήματα των κατηγορουμένων για συμμετοχή στη 17 Νοέμβρη δεν είναι πολιτικά εγκλήματα κατά τη γνώμη μου. Γιατί;

Καταρχήν είναι αναμφίβολο ότι συντρέχει η πρώτη προϋπόθεση που θέτει αυτή τη θεωρητική προσέγγιση. Δηλαδή, είναι αναμφίβολο ότι οι κατηγορούμενοι συμμετείχαν σε ένα "πολιτικό μόρφωμα" (μια πολιτική ομάδα) για την επιδίωξη της πολιτικής τους στρατηγικής (που ήταν η ανατροπή του αστικού καθεστώτος, όπως λένε σε κάποιες προκηρύξεις).

Όμως, δεν εκπληρώνεται η δεύτερη αναγκαία προϋπόθεση. Με άλλα λόγια, η ανάπτυξη της τακτικής για την υλοποίηση αυτού του στόχου, τελούσε σε πλήρη αναντιστοιχία με τις προσβολές των εννόμων αγαθών που προκάλεσαν.

Έτσι, η δολοφονία ενός βουλευτή (που δεν ενσάρκωνε το πολιτειακό καθεστώς) ή η δολοφονία ενός σταθμάρχη της CIA δεν μπορούσαν αντικειμενικά (και πολιτικά) να εκτροχιάσουν τις θεμελιώδεις δομές του αστικού καθεστώτος.

Επιπλέον, δεν υπήρχε χρονική συνοχή μεταξύ αυτών των εγκληματικών πράξεων, ώστε να καταφάσκεται μια διάρκεια (ή μια συστηματικότητα) στην πορεία για την πραγμάτωση τής παραπάνω στρατηγικής στόχευσης. Επί 27 χρόνια υπήρχαν "χρονικά ασύνδετες" εγκληματικές παρεμβάσεις, πράγμα που αποδεικνύει ολοφάνερα κάτι άλλο. Δηλαδή, ότι η 17 Νοέμβρη επεδίωκε μάλλον να παρεμβαίνει βίαια στο τρέχον κοινωνικό γίγνεσθαι για να προκαλεί οριακές μετατοπίσεις στον υφιστάμενο συσχετισμό των δυνάμεων. Ενόψει όλων αυτών μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι υπήρχε μια εμπειρικά διαπιστώσιμη δυσαναλογία ανάμεσα στα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν και στον τελικό στόχο.

Υπ' αυτήν την έννοια οι αξιόποινες πράξεις της προκείμενης οργάνωσης δεν είναι πολιτικά εγκλήματα. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι πρέπει να "αποπολιτικοποιήσουμε" την εν λόγω δίκη. Όλα, σχεδόν, τα αδικήματα είχαν ένα έντονο πολιτικό υπόστρωμα. Όμως, πολύ γρήγορα οι κατηγορούμενοι θεοποίησαν το σύνθημα του Φράνκο "Viva la muerta" (Ζήτω ο θάνατος) και εκφυλίσθηκαν σε μια τρομοκρατική ομάδα.

3. Πολιτικό έγκλημα σε δημοκρατικό καθεστώς. Παρ' όλα αυτά, θεωρώ ότι είναι εντελώς εσφαλμένη η άποψη ότι δεν μπορεί να καταφαθεί η ύπαρξη πολιτικού εγκλήματος στο πλαίσιο ενός κοινοβουλευτικού καθεστώτος. Γιατί; Γιατί η εκκόλαψη κοινωνιών με εκπληκτικές ταξικές ανισότητες στην κατανομή του πλούτου, μπορεί να κυοφορήσει πολιτικά υποκείμενα που θα επιδιώξουν βίαια - και με τους παραπάνω όρους - μια "δικαιότερη κοινωνία" (άσχετα, βέβαια, αν η πρακτική τής βίας δεν οδηγεί ποτέ σε αυτό το αποτέλεσμα).

Ποιο είναι το συμπέρασμα από όλα αυτά; Η άρνηση ότι υπάρχουν πολιτικά εγκλήματα στην περίπτωση της 17 Νοέμβρη δεν ενοχοποιεί, βέβαια, την πολιτική κοσμοαντίληψη της Αριστεράς (όπως υποστηρίχθηκε εσφαλμένα). Ούτε επιδρά πάνω στα πολύμορφα κινήματα που μάχονται εναντίον της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης (και εναντίον του πολέμου). Γιατί;

Γιατί για την προοδευτική σκέψη, η πολιτική ήταν πάντοτε συνυφασμένη με τη συλλογική ανθρώπινη δράση (ή τα συλλογικά υποκείμενα, κόμματα κ.λπ.). Δεν ήταν ποτέ συνυφασμένη με ατομικές βίαιες πράξεις. Φαίνεται ότι κάποιοι δεν διάβασαν ποτέ τον Χ. Άρεντ ή τον Χ. Μαρκούζε. Τι κρίμα!