ανάλυση

Καταστροφή για την οικονομία η παράταση της κρίσης έως το 2004

Οι πολίτες έχουν τους δικούς τους δείκτες για την οικονομία και αυτοί δεν εμπνέουν αισιοδοξία

ΕΙΡΗΝΗ ΧΡΥΣΟΛΩΡΑ

Τη μισή αλήθεια λέει η κυβερνητική πλευρά όταν διαβεβαιώνει ότι η Ελλάδα προστατεύεται από τη διεθνή κρίση χάρη στο αναπτυξιακό "ανάχωμα" που τής εξασφαλίζουν οι επενδύσεις του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και της Ολυμπιάδας. Στην πραγματικότητα, οι συνέπειες της διεθνούς κρίσης είναι ήδη ορατές σε πολλούς τομείς της οικονομικής δραστηριότητας και απειλούν και το "προπύργιο" της ανάπτυξης.

Άλλωστε, τα συμπτώματα δεν είναι αισθητά μόνο στους επαΐοντες και στην κυβέρνηση, αλλά και στους απλούς πολίτες, όπως έδειξε η τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου. Η κυβέρνηση μπορεί να βλέπει τους μακροοικονομικούς δείκτες, αλλά και οι πολίτες έχουν τους δικούς τους δείκτες, που ακολουθούν καθοδική πορεία:

* Το Χρηματιστήριο πέφτει εξανεμίζοντας και τις τελευταίες οικονομίες των εναπομενόντων "εγκλωβισμένων". Το ίδιο και χειρότερο είναι το κλίμα στις αγορές του εξωτερικού, όπου σημειώνονται αρνητικά ρεκόρ εξαετίας.

* Οι τιμές σε πολλά είδη ανεβαίνουν με ταχύτητα που ξεπερνά τον τιμάριθμο της ΕΣΥΕ. Ο "πληθωρισμός" στον μανάβη, στον γιατρό και στο πάρκινγκ είναι πολύ πάνω από 4%.

* Οι αποταμιεύσεις εξακολουθούν να δίνουν αρνητικές αποδόσεις. Οι αποταμιευτές πρέπει να αναζητήσουν σύνθετα προϊόντα, για να εξασφαλίσουν μια ικανοποιητική απόδοση για τις αποταμιεύσεις τους, αν αυτές ξεπερνούν ένα ύψος.

* Η αύξηση του δανεισμού έχει εξελιχθεί σε βραχνά για έναν στους 10 δανειολήπτες, που είτε αδυνατεί να πληρώσει τη δόση του είτε πληρώνει με μεγάλη δυσκολία. Η προοπτική αύξησης των επιτοκίων αυξάνει το άγχος όσων βρίσκονται στη θέση αυτή.

* Η ίδια η απασχόληση όσων εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα είναι επισφαλής. Νέες προσλήψεις δεν γίνονται, όπως δείχνουν τα στοιχεία, και οι εργαζόμενοι ανησυχούν ότι, αν οι επιχειρήσεις στις οποίες εργάζονται δεν αυξήσουν τον τζίρο και τα κέρδη τους, θα κινδυνεύσουν να βρεθούν χωρίς δουλειά.

Η ελπίδα όλων για ένα πιο αισιόδοξο σκηνικό βασίζεται στην προϋπόθεση ότι η αβεβαιότητα θα λήξει γρήγορα και η οικονομία θα ανακάμψει. Όπως επεσήμανε και ο υπουργός Οικονομίας κ. Νίκος Χριστοδουλάκης, την περασμένη εβδομάδα, δεν υπάρχει κανένας πραγματικός λόγος, εκτός από τον πόλεμο, για να υποφέρει η ευρωπαϊκή οικονομία και, συνεπώς, όταν εκλείψει αυτό το γεγονός, πρέπει κανονικά να επιστρέψει σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Κανείς πόλεμος τόσο προβλέψιμος

Όμως, τίποτα δεν διασφαλίζει, προς το παρόν, ότι ο πόλεμος θα περάσει γρήγορα, σαν ένα κακό όνειρο. Κανένας πόλεμος ποτέ δεν είναι τόσο προβλέψιμος. Αν, λοιπόν, διαρκέσει περισσότερο από ένα επεισόδιο, τύπου "Πολέμου του Κόλπου", οι συνέπειες που θα πληρώσει η ελληνική οικονομία θα είναι, ίσως, οι βαρύτερες από όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και αυτό, γιατί η Ελλάδα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό, ενώ ειδικά το 2004 ολόκληρη η οικονομία της έχει προγραμματισθεί για να λειτουργήσει με βάση τους επισκέπτες της Ολυμπιάδας. Αν η κρίση αγγίξει το 2004, το πλήγμα στην οικονομία θα είναι ανεπανόρθωτο. Επιπλέον, αν παραταθεί η ύφεση στην Ευρώπη, οι ελληνικές εξαγωγές θα χάσουν και άλλο από το ελάχιστο έδαφος που τους έχει απομείνει στις ευρωπαϊκές αγορές.

Αλλά και το συγκυριακό, όπως το χαρακτήρισε ο κ. Χριστοδουλάκης, φαινόμενο του υψηλού πληθωρισμού, θα τείνει να αποκτήσει έναν μονιμότερο χαρακτήρα, αν οι πολεμικές συγκρούσεις διαρκέσουν και δεν βρεθεί διέξοδος για την προμήθεια της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου. Αν, μάλιστα, στη διάρκεια του πολέμου προκληθούν και σοβαρές ζημιές στις πετρελαιοπηγές, το πρόβλημα της υψηλής τιμής του πετρελαίου θα μας συνοδεύει για πολύ καιρό ακόμη. Σε μια τέτοια περίπτωση παρατεταμένων πληθωριστικών πιέσεων, θα είναι λογικό να εκδηλωθούν πιέσεις για μεγαλύτερες μισθολογικές αυξήσεις. Αυτό θα είναι ιδιαίτερα έντονο στον δημόσιο τομέα, καθώς επίκειται νέο μισθολόγιο, αλλά - κυρίως - καθώς επίκεινται οι εκλογές, το 2004.

Πιο μακρινός ο στόχος

Δεν έχουμε παρά να περιμένουμε να δούμε πώς θα εξελιχθεί ο πόλεμος και πόσο βαρύ θα είναι, τελικά, το τίμημα για την οικονομία. Προς το παρόν, το μόνο σίγουρο είναι ένα περιβάλλον αβεβαιότητας. Ένα περιβάλλον που συντηρεί τον κίνδυνο και απομακρύνεται για πολύ ακόμη η επίτευξη του βασικού στόχου του Έλληνα εργαζόμενου: η σύγκλιση του βιοτικού επιπέδου του με το αντίστοιχο του εργαζόμενου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.