Γαλάζια σύννεφα στο Διάστημα

Μαγεμένοι οι αστροναύτες του Σταθμού

Τις τελευταίες εβδομάδες, ένα παράξενο θέαμα έχει γοητεύσει τους αστροναύτες που το παρατηρούν από τα παράθυρα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού: μπλε σύννεφα αιωρούνται στην άκρη του Διαστήματος και λάμπουν στο σκοτάδι.

Η προέλευσή τους αποτελεί μυστήριο για τους επιστήμονες και οι απόψεις για την εμφάνισή τους διίστανται. Ορισμένοι πιστεύουν ότι τα σύννεφα αυτά σχηματίζονται από διαστημική σκόνη και άλλοι τα θεωρούν σημάδι του φαινομένου του θερμοκηπίου.

Οι αστροναύτες έχουν την καλύτερη θέα, αλλά τα μπλε σύννεφα φαίνονται κατά καιρούς και από τη Γη. Παλιά μάλιστα, τα παρατηρούσαν μόνο στις βόρειες τοποθεσίες, αλλά όσο περνούν τα χρόνια, κατεβαίνουν νοτιότερα. Πριν από έναν αιώνα, περιορίζονταν σε γεωγραφικό πλάτος άνω των 50 μοιρών - η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ της 34ης και 42ης Παραλλήλου - δηλαδή σε περιοχές όπως η Ρωσία, η Σκανδιναβία, η Σκωτία. Τώρα όμως, φτάνουν τουλάχιστον 10 μοίρες νοτιότερα, μέχρι το Κολοράντο και τη Νότια Ευρώπη.

Στην άκρη. Εμφανίζονται με ένα λαμπρό μπλε φως στον ουρανό κυρίως μετά το ηλιοβασίλεμα. Βρίσκονται σε ύψος 80 χιλιομέτρων από τη Γη, στα όρια του Διαστήματος. Γι' αυτό, από το Διάστημα φαίνονται καλύτερα. Ο αστροναύτης Ντον Πετί στον Διαστημικό Σταθμό, τα παρακολουθεί κάθε φορά που η τροχιά τούς φέρνει στο Νότιο Ημισφαίριο, πάνω από την Αυστραλία και την άκρη της Νότιας Αμερικής. "Τις τελευταίες εβδομάδες, η θέα είναι καταπληκτική".

Το φαινόμενο των μπλε νεφών εμφανίστηκε πρώτη φορά το 1885, δύο χρόνια μετά την τρομακτική έκρηξη του ηφαιστείου της Κρακατόα, στην Ινδονησία. Η πυκνή στάχτη από την έκρηξη έφτασε σε ύψος 80 χλμ στην ατμόσφαιρα, επηρεάζοντας σημαντικά το κλίμα ολόκληρου του πλανήτη. Αυτά όμως, παρέμειναν μυστηριωδώς ακόμα και όταν η στάχτη εξαφανίστηκε από την ατμόσφαιρα.

Οι εξηγήσεις. Το φαινόμενο δημιουργείται στην παγωμένη και άνυδρη μεσόσφαιρα. Όμως, τα μπλε νέφη αποτελούνται από κρυστάλλους πάγου και οφείλουν το χρώμα τους στη διάχυση του ηλιακού φωτός. Οι επιστήμονες εικάζουν πως το νερό μεταφέρεται από την υγρή κατώτερη ατμόσφαιρα και κολλά στη διαστημική σκόνη που προέρχεται από κομήτες και αστεροειδείς, δημιουργώντας τα σύννεφα.

Δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι η εξάπλωσή τους οφείλεται στην παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας. Τη στιγμή που τα θερμοκηπικά αέρια ζεσταίνουν την επιφάνεια της Γης, μειώνουν τη θερμοκρασία στην ανώτατη ατμόσφαιρα. Και επισημαίνουν ότι δεν είναι τυχαίο που τα μπλε σύννεφα πρωτοεμφανίστηκαν την εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, όταν αυξήθηκε η παραγωγή των θερμοκηπικών αερίων.