Έλεν Φίλντιγκ Οι γυναίκες έχουν ξεχάσει το χιούμορ τους…

Η Μπρίτζετ Τζόουνς της Ηelen Fielding είναι Αγγλίδα. Και έγινε διάσημη σ' όλο τον κόσμο για τις νευρώσεις της. Σε ποιο βαθμό όμως κατάφερε να αγγίξει την καρδιά των Ελληνίδων και των άλλων μη Αγγλοαμερικανίδων γυναικών;

ΜΑΙΡΗ ΣΙΑΝΗ-DAVIES

Έλεν Φίλντινγκ: "Έγραψα "Το Ημερολόγιο της Μπρίτζετ Τζοουνς" για να γελάσει ο κόσμος!" δηλώνει η μεταφεμινίστρια συγγραφέας που… μπορεί και να γιορτάζει σήμερα, Ημέρα της Γυναίκας

Έχει περάσει τα τριάντα και την έχει πιάσει πανικός. Θα στεριώσει με κανέναν ή θα μείνει γεροντοκόρη; Νευρωτική, ζυγίζεται καθημερινά. Μετράει τις θερμίδες. Και με το τσιγάρο στο ένα χέρι και το μπουκάλι του Chardonnay στο άλλο ορκίζεται και ξαναορκίζεται στον εαυτό της ότι δεν θα ξανακαπνίσει, δεν θα ξαναπιεί. Την έχουν κουράσει οι εφήμερες σχέσεις και την εκνευρίζουν τα παντρεμένα ζευγάρια που κοκορεύονται. Ξενυχτά. Αποφεύγει την πολλή δουλειά. Και το βιολογικό της ρολόι χτυπά αδυσώπητα. Ο πρίγκιπας του παραμυθιού της, άφαντος. Η Μπρίτζετ Τζόουνς της Έλεν Φίλντιγνκ κάπου βρήκε φλέβα. 10 εκατομμύρια αντίτυπα του βιβλίου "Μπρος γκρεμός και πίσω ράφι" στα ελληνικά πουλήθηκαν ανά τον κόσμο - χώρια αυτούς που είδαν το φιλμ.

Μα δεν είναι μόνη της την συντροφεύουν: Η "ανδροφάγος" αλλά κατά τα άλλα ανορεκτική δικηγόρος Άλι Μακμπίλ που συγχέει την πραγματικότητα με τον κόσμο των φαντασιώσεών της για τον άνδρα που θα την απελευθερώσει απ' τα "δεσμά του γεροντοκορισμού". Η δημοφιλής δημοσιογράφος Κάρι Μπράντσο στο Sex and the City και οι φιλενάδες της. Οι οποίες, παρ' όλο που κυνηγούν ξέφρενα το σεξ στη Ν. Υόρκη, τελικά αυτό που ψάχνουν είναι να βάλουν έναν άνδρα μόνιμα στη ζωή τους. Ο κατάλογος αυτών των ξενόφερτων σίριαλ ή βιβλίων - "γκομενολογοτεχνημάτων" (chick lit, όπως τα αποκαλούν οι Άγγλοι) είναι ατέλειωτος.

Ανύπαντρες, τριαντάρες και βάλε, Αγγλοαμερικανίδες, που δεν μπορούν να στεριώσουν με άντρα - μερικές τα καταφέρνουν και η Μπρίτζετ Τζόουνς στο δεύτερο βιβλίο της Φίλντινγκ, "Προς γνώση και συμμόρφωση", βρίσκει σύντροφο - κατάντησαν κλισέ.

Και ποιο το όφελος; "Αν η Μπρίτζετ Τζόουνς άφησε μια παρακαταθήκη αυτή είναι ότι πια δεν με ρωτούν αν είμαι παντρεμένη. Που είναι φανταστικό και για μένα και για τις άλλες γυναίκες. Πριν οι γυναίκες λογοδοτούσαν γιατί ήταν αδέσμευτες. Πράγμα τελείως παράλογο. Αλλά και παντρεμένη να ήμουν ποτέ δεν θα είχα αυτή την έπαρση που έχουν μερικά ζευγάρια. Ποτέ δεν ξέρεις τι σου φυλάει η μοίρα σου", είχε δηλώσει η συγγραφέας.

Ναι, αλλά γυναίκες σαν την Μπρίτζετ Τζόουνς που καρφώνονται στο τηλέφωνο και περιμένουν να ακούσουν τη φωνή του καλού τους. Που φρίττουν μπροστά στην κυτταρίτιδα. Που τους γίνεται έμμονη ιδέα το μέγεθος των γλουτών τους. Που… σίγουρα δεν αναδίδουν μια δυνατή φεμινιστική μυρωδιά. Γι' αυτό και πολλές φεμινίστριες αντέδρασαν. Βέβαια και η φράση της Μπρίτζετ Τζόουνς στο βιβλίο ότι "δεν υπάρχει πιο απωθητικό για έναν άντρα από μια φεμινίστρια με διαπεραστική φωνή" δεν βοήθησε. "Για να γελάσει ο κόσμος το έγραψα", είχε απολογηθεί η Φίλντινγκ, "αν τώρα αναμοχλεύει ζητήματα που είναι καυτά ακόμα καλύτερα".

Η Μπρίτζετ Τζόουνς ζει και δουλεύει στο Λονδίνο. Ανήκει στη μεταφεμινιστική εποχή της Αγγλίας όπου οι μάχες για οικονομική ανεξαρτησία και ισότητα στο χώρο εργασίας έχουν δοθεί. Και κατακτηθεί - σε κάποιο βαθμό. Το ανδρικό άδυτο έχει καταπατηθεί. Οι γυναίκες μπορούν να είναι ανεξάρτητες, να κυβερνούν χώρες, να εκδίδουν εφημερίδες, να ρίχνουν βόμβες και να διοικούν τράπεζες. Αλλά μέσα στο κυνηγητό της επιτυχίας και της τελειότητας η Φίλντινγκ πιστεύει ότι οι γυναίκες ξέχασαν το χιούμορ τους. Την καλή τους καρδιά. Τη γενναιοδωρία ψυχής. Κι όλα εκείνα που τις κάνουν συμπαθητικές στους άλλους.

Απαιτώντας παντελή ευτυχία, οι γυναίκες σήμερα θέλουν να συνδυάσουν καριέρα, οικονομική ανεξαρτησία και προσωπική ζωή. Αλλά το κόστος φαίνεται να είναι υψηλό. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της στατιστικής έρευνας που έγινε πρόσφατα στη Βρετανία ("Guardian", 22/02/2003) ένα 20% των γυναικών της ηλικίας της Μπρίτζετ Τζόουνς υποφέρει από κατάθλιψη κι άλλα ψυχολογικά νοσήματα σε σύγκριση με ένα 12% από αυτές που γεννήθηκαν στο τέλος της δεκαετίας του '50. Οι γυναίκες της μεταφεμινιστικής γενιάς φαίνεται, παρ' όλες τις τρομερές κατακτήσεις, να είναι πιο δυστυχισμένες από τις γυναίκες των προηγούμενων γενιών.

Στην Ελλάδα

Τα chick lit βιβλία περιμένουν στα ράφια, μεταφρασμένα. Τα chick-σίριαλ προβάλλονται στην τηλεόραση. Και τα chick-φιλμ τα βλέπουμε στη μεγάλη οθόνη. Αλλά αναρωτιέμαι ποια απήχηση έχουν στις μη Αγγλοαμερικανίδες γυναίκες; Στις Ελληνίδες; Και παρ' όλο που φαντάζομαι ότι υπάρχουν γυναίκες σαν την Μπρίτζετ Τζόουνς στην Ελλάδα, η πλειονότητα των Ελληνίδων δεν ανήκει σ' αυτή την κατηγορία (σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας πρόσφατης μελέτης του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών το 64,5% των Ελληνίδων παντρεύεται μεταξύ των 20 και 27 τους χρόνων). Βγαίνοντας προς τα έξω αυτά τα βιβλία και τα προγράμματα χάνουν κάτι από τα συμφραζόμενά τους. Παύουν να αποτελούν μια καυστική και σαρκαστική κριτική σε καίρια κοινωνικά θέματα όπως το πρόβλημα ανορεξίας ή αλκοολισμού στις νέες γυναίκες. Και καταντούν κωμωδία. Μια απλή κωμωδία που ενισχύει διάφορα στερεότυπα. Όχι μόνο ότι οι Αγγλοαμερικανίδες γυναίκες είναι γεμάτες νευρώσεις αλλά ότι οι γυναίκες είναι κούφιες και επιπόλαιες.

"Είμαι συγχυσμένη, Μίκι. Ο λαός μου δεν λιμοκτονεί!"

Όταν είχαν ρωτήσει την Φίλντινγκ, δημοφιλή Βρετανίδα δημοσιογράφο και συγγραφέα, αν η Μπρίτζετ Τζόουνς της έμοιαζε εκείνη είχε απαντήσει "Ι don't drink, Ι don't smoke and Ι am a virgin, obviously". Τις ίδιες αυτοβιογραφικές πινελιές φέρει και το πρώτο της μυθιστόρημα "Ω, τι υπέροχος κόσμος" (Cause Celeb στα αγγλικά) που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά. Όταν τελείωσε τις σπουδές της στην Αγγλική Φιλολογία στην Οξφόρδη, η Φίλντινγκ έπιασε δουλειά στο BBC ως ερευνήτρια στο γύρισμα ντοκιμαντέρ στην Αφρική για την Comic Relief, μια φιλανθρωπική εκδήλωση. Στο "Ω, τι υπέροχος κόσμος" η Λονδρέζα Ρόζι, η ηρωίδα, που δουλεύει στα μίντια είναι τρελά ερωτευμένη μ' έναν τηλεπαρουσιαστή που την εκθειάζει και την ταπεινώνει ταυτόχρονα. Τα κοκτέιλ πάρτι, οι διασημότητες, ο άδειος κόσμος γύρω της αρχίζουν να την σαστίζουν. Σε σημείο που να μην αναγνωρίζει τον εαυτό της. Καταπονημένη, αφήνει το Λονδίνο για την Αφρική, εθελόντρια σ' ένα καταυλισμό προσφύγων.

Με μαεστρία

Σε αντίθεση με την Μπρίτζετ Τζόουνς η Ρόζι είναι προσγειωμένη, δυναμική και διατεθειμένη να τα παίξει όλα κορόνα-γράμματα. Όταν οι πρόσφυγες αρχίζουν να πεθαίνουν γιατί τα τρόφιμα έχουν εξαντληθεί η Ρόζι ξαναμπαίνει στο χώρο των σταρ του Λονδίνου που είχε αφήσει εδώ και 2 χρόνια. Ποντάροντας στον εγωκεντρισμό τους καλεί τις διασημότητες να υποστηρίξουν τον ανθρωπιστικό σκοπό της. Μαέστρος γλώσσας και δομής η Φίλντινγκ περνάει τη σοβαρότητα της αγωνίας των λιμοκτονούντων και το χιούμορ της κενοδοξίας των σταρ με τον ίδιο ζεστό, διαβολεμένο, ιδιόρρυθμο και στοχαστικό τρόπο. Πάρ'τε μια ιδέα: ο διάλογος (σελ. 430-431) είναι μεταξύ του μαύρου μοντέλου και του ατζέντη της που την έπεισε να πάει στην Αφρική για να φωτογραφηθεί με τα σκελετωμένα παιδιά.

"Δεν πεθαίνουν της πείνας, Μίκι. Εσύ μου είπες: ''Νάντια, ο λαός σου λιμοκτονεί'', κι εγώ ήρθα να συμπαρασταθώ στο λαό μου, να δω το λαό μου να πεινάει, αλλά ο λαός μου δεν πεινάει".

"Οι άνθρωποι είναι αδύνατοι, Νάντια. Πολύ αδύνατοι".

"Τι μου λες τώρα πως είναι αδύνατοι. Κοιτάζω τον εαυτό μου και σκέφτομαι: ''Νάντια, είσαι αδύνατη. Πολύ αδύνατη. Και δεν πεινάς''. Αυτοί οι άνθρωποι δεν πεθαίνουν της πείνας, Μίκι".

"Εντάξει, μη συγχύζεσαι, γλύκα μου".

"Είμαι συγχυσμένη, Μίκι. Είμαι. Ο λαός μου δεν λιμοκτονεί. Είμαι συγχυσμένη".

info

"Ω, τι υπέροχος κόσμος" (2003, Ωκεανίδα), "Προς γνώση και συμμόρφωση" (2000, Ωκεανίδα), "Μπρος γκρεμός και πίσω ράφι" (1998, Ωκεανίδα)