Στάνλεϊ Χόφμαν: «Οι νέοι ιμπεριαλιστές πιστεύουν ότι το καλό που κάνουν για τον κόσμο δικαιολογεί όλα τα μέσα»

«Ιεραπόστολοι… πολέμου οι ΗΠΑ»

«Στο Ιράκ δοκιμάζουν το δόγμα της παγκόσμιας κυριαρχίας»

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΑ ΠΕΛΩΝΗ

Ούτε ο Οσάμα Μπιν Λάντεν, ούτε ο Σαντάμ Χουσεΐν είναι οι μεγαλύτερες απειλές για τις ΗΠΑ. Η «αυτοκρατορία» των «μοναχικών σερίφηδων» απειλείται περισσότερο από την Βόρεια Κορέα, παρά από το καθεστώς του Ιράκ, αλλά και από την ύβρι που η ίδια διαπράττει, λέει στα «ΝΕΑ» ο Στάνλεϊ Χόφμαν, ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή θεωρητικούς των διεθνών σχέσεων.

Στάνλεϊ Χόφμαν: Η «αυτοκρατορία» των «μοναχικών σερίφηδων» απειλείται περισσότερο από την Βόρεια Κορέα, παρά από το καθεστώς του Ιράκ, αλλά και από την ύβρι που η ίδια διαπράττει

Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, όπου διδάσκει από το 1955, πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών του Χάρβαρντ για τριάντα σχεδόν χρόνια (έως το 1995), συγγραφέας πολλών βιβλίων (ανάμεσά τους τα «World Disorders: Troubled peace in the post Cold War era» και «The ethics and Politics of Humanitarian Interventions»), ο Στάνλεϊ Χόφμαν (Stanley Hoffmann), γεννήθηκε στη Βιέννη και έχει μοιράσει τη ζωή του ανάμεσα σε Ευρώπη και Αμερική. Ειδικεύσεις του, η γαλλική πολιτική ιστορία, η αμερικανική εξωτερική πολιτική, η ευρωπαϊκή ιστορία μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η κοινωνιολογία του πολέμου, η διεθνής πολιτική, η ηθική στις διεθνείς σχέσεις. Θα έλεγε κανείς ότι ο επικείμενος πόλεμος συγκεντρώνει όλα τα αντικείμενα μελέτης του: συμμαχίες και αντιδικίες, αμφισβητήσεις και συμφέροντα, δίκαιο και ισχύ, Ευρώπη και Αμερική. Επιπλέον και εντελώς συμπτωματικά, το βιβλίο που ετοιμάζει τώρα ο Χόφμαν έχει θέμα του την ηθική στη διεθνή πολιτική…

«Προληπτικός πόλεμος». Πολλά έχουν ειπωθεί γι' αυτόν τον πόλεμο. Ότι αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς μετά την 11η Σεπτεμβρίου οι ΗΠΑ άλλαξαν το δόγμα της ανάσχεσης σε δόγμα του προληπτικού πολέμου. Τελικά, τι είναι αυτός ο αμφιλεγόμενος πόλεμος; Προληπτικός ή μήπως επιθετικός; Ένας πόλεμος για το πετρέλαιο; «Ο πόλεμος αυτός λίγο έχει να κάνει με το πετρέλαιο. Η δήλωση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας του Σεπτεμβρίου και διάφορες δηλώσεις από τότε, εξηγούν ότι η ανάσχεση δεν λειτουργεί εναντίον των τρομοκρατών και των αχρείων κρατών και ότι ο προληπτικός πόλεμος είναι η μόνη εναλλακτική λύση. Το πώς αυτό θα εφαρμοσθεί στην Βόρεια Κορέα είναι μυστήριο, αλλά η προτεραιότητα της κυβέρνησης Μπους είναι σαφώς το Ιράκ», λέει.

Ο Στάνλεϊ Χόφμαν δεν φαίνεται να πείθεται για τις συνδέσεις του ιρακινού καθεστώτος με την Αλ Κάιντα, παρά τις διαβεβαιώσεις του Κόλιν Πάουελ. «Η ομιλία του προέδρου Μπους στο State of the Union ήταν μια ισχυρή απόπειρα να τρομάξει τoν κόσμο για το Ιράκ με τον φερόμενο σύνδεσμο Ιράκ και Αλ Κάιντα», υποστηρίζει. Όσο για την επόμενη μέρα του πολέμου, θα είναι «πολύ πιθανόν η αποσταθεροποίηση ολόκληρης της περιοχής. Κανένας δεν φαίνεται να ξέρει…».

«Το… καλύτερο μέρος». Πάντως, δεν είναι λίγοι αυτοί που αναρωτιούνται πώς ορίζεται το εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ σήμερα. Ως πόλεμος όλων εναντίον όλων; «Θα έλεγα ως διατήρηση της κυρίαρχης δύναμης έναντι όλων των απειλών. Κάθε έθνος βλέπει τον εαυτό του ως μοναδικό, αλλά μόνο οι ΗΠΑ προσπάθησαν να αναπτύξουν εξωτερική πολιτική που να αντανακλά αυτή τη μοναδικότητα», τονίζει. Η διαφορά είναι ότι «με την κυβέρνηση Μπους αυτή η μοναδικότητα φαίνεται να είναι κάτι εντελώς νέο και προβληματικό και υπάρχουν πολλές ομάδες στην κυβέρνηση που προωθούν προς αυτή την κατεύθυνση. Οι "σερίφηδες" Τσέινι και Ράμσφελντ που βλέπουν τον κόσμο σαν μια μάχη ανάμεσα σε εχθρούς και φίλους, αλλά και οι νέοι ιμπεριαλιστές που πιστεύουν ότι το καλό που κάνουν οι ΗΠΑ για τον κόσμο δικαιολογεί όλα τα μέσα. Η αποστολή εναντίον της τρομοκρατίας μετά την 11η Σεπτεμβρίου ήταν ο μεγάλος απλοποιητής: Όπως και στον Ψυχρό Πόλεμο, το προσωπικό συμφέρον και η ηθική, η ισχύς και οι αξίες, ο σερίφης και ο ιεραπόστολος επέστρεψαν όλα μαζί. Το δόγμα Μπους διακηρύσσει την απαλλαγή από τους διεθνείς περιορισμούς και ισοδυναμεί με ένα δόγμα παγκόσμιας κυριαρχίας. Και το Ιράκ είναι το καλύτερο μέρος για να δοκιμάσει κανείς το νέο δόγμα: έχει ένα φρικτό καθεστώς, ιστορικό παραβιάσεων των απαιτήσεων του ΟΗΕ και αναζήτησης για όπλα μαζικής καταστροφής. Σκέφτεστε καλύτερο μέρος για να δείξουμε την "ευαγγελική" αποφασιστικότητα να "ξαναφτιάξουμε τον κόσμο", να αντιμετωπίσουμε το "κακό του τρόμου" και να κάνουμε καινούργια "ολόκληρη την περιοχή από την οποία πηγάζει"», λέει.

Ο 75χρονος σήμερα καθηγητής έζησε και δίδαξε στην Ευρώπη (στο Παρίσι) έως το 1955. Στο θέμα του πολέμου, η Γηραιά Ήπειρος παραμένει διχασμένη. Ο ίδιος ανέμενε μια πιο συντονισμένη συμπεριφορά απέναντι στο ζήτημα; «Ήλπιζα, ναι. Περίμενα, όχι… Στην εξωτερική πολιτική η Ευρώπη έχει υπάρξει συνεχόμενα και απελπιστικά διαιρεμένη», απαντά. Όσο για την γαλλογερμανική συμμαχία, πιστεύει ότι θα συνεχιστεί, αφού, «και τα δύο κράτη την θέλουν και την χρειάζονται».

Η Ευρώπη. Θα μπορούσε η Ευρώπη να λειτουργήσει ως αντίβαρο στην μονομέρεια των ΗΠΑ; «Όχι, στην παρούσα κατάσταση σύγχυσης και αταξίας στην οποία βρίσκεται». Γιατί οι ΗΠΑ δεν πάνε σ' αυτό τον πόλεμο μόνες και προσπαθούν να διασφαλίσουν την τυπική νομιμοποίηση από την πλευρά του ΟΗΕ; Μήπως έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι δεν μπορούν να προχωρήσουν σε μονομερή δράση; «Σε κάθε περίπτωση, έχουν εξασφαλίσει την υποστήριξη της Αγγλίας. Πήγαν στον ΟΗΕ λόγω της βρετανικής επιμονής».

Μπορεί η υπερδύναμη να προχωρήσει μόνη της; «Αν το Συμβούλιο Ασφαλείας "αποτύχει", θα πάνε σε πόλεμο με έναν "συνασπισμό των προθύμων ". Δεν θα είναι η πρώτη φορά. Το Κόσοβο αποτελεί τέτοιο προηγούμενο».

Τελικά, ποια είναι η μεγαλύτερη απειλή για τις ΗΠΑ σήμερα; Ο Οσάμα Μπιν Λάντεν, ο Σαντάμ Χουσεϊν, ή μήπως κάποιος, ή κάτι άλλο; «Η Βόρεια Κορέα περισσότερο από τον Σαντάμ, η τρομοκρατία, όσο δεν εισακούονται πολλά αραβομουσουλμανικά παράπονα (όπως της Παλαιστίνης), και όσο όλα τα είδη τρομοκρατίας συγκεντρώνονται μαζί, και τελικά η αμερικανική ύβρις».

ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΗ ΔΙΑΔΗΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

«Θα είμαι και εγώ εκεί»

Παναγιώτης Τσολάκης, Ιδιωτικός υπάλληλος

Ο καθένας πάει στο σπίτι του, στον καναπέ του. Σκέπτεται πως αυτός ο πόλεμος είναι μακριά του. Όμως δεν είναι έτσι. Είναι υπόθεση όλων μας. Ας σκεφθεί ο καθένας μας, μόνο τα παιδιά του Ιράκ. Εγώ θα βρίσκομαι στο Σύνταγμα μαζί με την κοπελιά μου. Όταν πρόκειται για πόλεμο πάντα πηγαίνω στις πορείες. Δουλεύω είναι η αλήθεια εκείνη την ώρα, όμως θα τα καταφέρω και θα προλάβω έστω την πορεία.

Ελπίδα Βοργιά, Υπάλληλος

Το έμαθα την Πέμπτη από τη μητέρα μου. Θα βρίσκομαι στο Σύνταγμα μαζί με την οικογένειά μου. Νιώθω πως είναι ηθική υποχρέωση δική μου αλλά και όλων να συμμετέχουμε στο αντιπολεμικό συλλαλητήριο. Ενάντια στην τρομοκρατία του Μπους. Γιατί μόνο αν είμαστε ενωμένοι όλοι μαζί έχουμε ελπίδες να σταματήσουμε αυτόν τον πόλεμο.