Ο ΘΕΡΣΑΝΔΡΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΟΥ.

Ἐν μέσῳ γλαυκοχρόου πολυφλοίσβου θαλάσσης, ὑπὸ γαλανὸν καὶ αἴθριον οὐρανὸν ἀνυψοῦται πελώριος καὶ νεφοστεφὴς βράχος… ἡ νῆσος Κύπρος.

Ὁ Δεκέμβριος μὴν περὶ τὰ τέλη.

Εἶναι νύξ καὶ καταιγὶς εἰς τὴν πρὸς δυσμὰς τοῦ Λάρνακος μεγάλην πεδιάδα ἐπαπειλεῖται.

Ὁ οὐρανὸς κατάμαυρος, παριστάνει κάλλιστα τὴν φρικαλέαν τοῦ χάους εἰκόνα· οὐδεὶς ἀστὴρ λάμπει… νέφη ἐπὶ νεφῶν βραδέως, βραδέως συσσωρεύονται καὶ κατά καιροὺς ἀστραπαί.

Ἡ πεδιὰς, γυμνὴ, ἀπὸ γυμνοὺς καταξήρους λοφίσκους περικυκλουμένη, ἔχει τι ἀπαίσιον, καί τινες κορμοὶ ξηρανθέντων δρυῶν ἐν τῷ μέσῳ τοῦ σκότους φέρουν φρίκην, ὁμοιάζουν σκιὰς πενθηφόρους… Ἡ ἐρημία ἐπικρατεῖ πανταχόθεν… ἀκούεται αἴφνης φωνὴ πένθημος γλαυκὸς - καὶ πάλιν σιγή.

Ἐπὶ κορυφῆς γυμνοῦ τινος καὶ καταξήρου λοφίσκου, ἐκ τῶν περικυκλούντων τὴν ἀχανὴ ἔρημον πεδιάδα, ὑπὸ τὸ ἀμυδρώτατον φῶς τῶν συχνῶν ἀστραπῶν φαίνεται μικρός τις κατερειπομένος θόλος παλαιοῦ ἀγροτικοῦ ναΐσκου ἴχνος… Μ' ὅλον ὅτι πρὸ πολλοῦ ὑπὸ τὰς στοάς του δὲν ἠκούσθη φωνὴ ἐρημίτου, χεῖρ εὐλαβὴς ὅμως δὲν ἔλειψε νὰ δίδῃ τροφὴν εἰς μικρόν τινα φανὸν κρεμάμενον ἐνώπιον παλαιοῦ εἰκονίσματος… καὶ κατὰ τὴν νύκτα ταύτην, καὶ κατὰ τὴν τρομερὰν ταύτην νύκτα ἡ φλόξ του εἶναι λαμπρά· τοῦ ναΐσκου τὰ μάρμαρα, πλήρη κόνεως καὶ μικρῶν κλαδίσκων, φέρουσιν ἴχνη διαβάτου τελευτῶντα ἐνώπιον τοῦ εἰκονίσματος… οἱ κατερειπόμενοι τοίχοι εἶναι πλήρης ἀραχνῶν κυμαινομένων εἰς τὴν σιγαλέαν τοῦ νυκτερινοῦ ἀνέμου πνοήν. Πέριξ τοῦ ναοῦ ἀνθόχλωμος μαλάχη ἔρπει καὶ θάμνος καὶ ἀσπάλαθος μεταξὺ τῶν σωρευμένων ἐρειπίων.

Αἴφνης πνεῦμα λυσσῶντος ἀνέμου, καὶ ταραχὴ, καὶ βρονταὶ, καὶ ἀστραπαί.

Ὤ!.. νέφη κατάμαυρα κονιορτοῦ ἐπέρχονται καὶ συρισμοὶ ἄγριοι βρηχομένων ἀνέμων.

Οἱ λόφοι σείωνται ἐκ θεμελίων καὶ τοῦ κατεδαφισμένου ναΐσκου ὁ θόλος ἄνισον παλέει πάλιν μὲ τῆς θυέλλης τὴν λύσσαν.

Τὰ νέφη μαῦρα καὶ λυσσῶντα τρέχουν… καὶ τρέχουν ἀτάκτως, καὶ φεύγουν, καὶ αἴφνης ἄλλα, καὶ πάλιν ἄλλα.

Αἱ ἀστραπαὶ ἀκαταπαύστως διαδέχονται ἡ μία τὴν ἄλλην· ὑπὸ τὸ ἀμυδρὸν φῶς των αἱ σκελεθρωμέναι κορυφαὶ τῶν ὀρέων ἐμφαίνουσι τί ἄγριον… ὁμοιάζουσι τοὺς γίγαντας ἐκείνους τοὺς κατὰ τῶν θεῶν συνωμόσαντας, καὶ οἵτινες μ' ὅλον ὅτι ἀπηυδισμένοι ἀπὸ τὰς τρομερὰς τῶν κεραυνῶν μαστιγώσεις "ΕΡΧΩΜΕΘΑ" καὶ πάλιν "ΕΡΧΩΜΕΘΑ" κράζουσι.

Αἴφνης ἐν μέσῳ τοῦ σκότους φάσμα πελώριον ἀνίσταται.

Καὶ πρὸς τοὺς οὐρανοὺς τείνον τὴν δεξιὰν βαδίζει πάντοτε πρὸς τὰ πρόσω.

Καὶ βαδίζει, πρὸς τὸν κατεδαφισμένον ναὸν τὸ βῆμα τρέπον.

- "ΑΝΑΒΗΘΙ… ΑΝΑΒΗΘΙ" -

Σιγὴ διαδέχεται τὴν βροντώδη ταύτην φωνήν του· τῆς τρικυμίας μόνον ἡ μανία λυσσᾷ.

Καὶ πάλιν - "ΑΝΑΒΗΘΙ"-

Καὶ εἰς τοῦ ναΐσκου τὰ πρόθυρα φθάνει -ἐπὶ κατεδαφισμένου μνήματος ἵσταται- καὶ πρὸς δυσμὰς στρέφει τὸ βλέμμα, καὶ ἀπὸ τοῦ ναΐσκου τὰ βάθη ταυτοχρόνως ἕτερον φάσμα λευκοστόλιστον.

Ῥαγδαία ἐπιπίπτει τότε βροχὴ καὶ σκότος βαθὺ, βαθύτατον περικαλύπτει τὸ πᾶν.

Ἐπὶ δύο ὅλας ὥρας ἀκούεις τῶν ἀνέμων καὶ τῆς βροχῆς τὰς οἰμωγὰς, ἀκούεις μυκηθμοὺς ἐντὸς τῆς πεδιάδος, καὶ ταραχὴν καὶ συρισμὸν ὑδάτων, καὶ κοπετὸν, καὶ σάλον.

Ἤδη ἡ καταιγὶς κατευνάζεται καὶ ἡ ἐρημία βαθμιδὸν διαδέχεται τὴν ταραχήν.

Καὶ τότε ὑπὸ τὸν κλονούμενον τοῦ ναΐσκου φανὸν, ἐνώπιον τοῦ εἰκονίσματος, αἱ δύο σκιαὶ φαίνονται ἐναγκαλισμέναι καὶ σιγῶσαι.

Ἡ μία ὠχρομέτωπος μὲ σπαραγμένα στήθη, Ἑλληνικὸν ἱματισμὸν φέρουσα, ἀνοίγει ἀγκάλας καθῃμαγμένας.

Ἡ ἄλλη, τὴν ξανθοπλόκαμον κεφαλήν της στηρίζουσα εἰς τῆς συντρόφου τὰς ἀγκάλας καὶ λευκὴν λεπτοτάτην φέρουσα ἐσθῆτα, ἐγείρει χεῖρα κρινοδάκτυλον καὶ μὲ τοῦ φιλτάτου της τὴν κόμην παίζει καὶ τὰ θερμὰ δάκρυά της μὲ τὸ αἷμα του συμμιγνύει.

Ὥρας ὁλοκλήρους μένουσι σιωπηλοὶ πλειότερον διὰ τῆς σιωπῆς τῆς ψυχῆς των ἐκφράζοντες τὰ αἰσθήματα… καὶ ὕστερον… μὲ τοῦ ἡλίου τὴν ἀνατολὴν ἄφαντοι γίνονται.

………………………………………………………..

Τίς ἐκεῖνος;

Τίς αὕτη;

- Ἄνθη μαρανθέντα ἀκαίρως… καὶ εἰς γονεῖς σκληροὺς ἵνα μὴ ἀπειθήσωσι, μόνα των τὸν τάφον των ἔσκαψαν.

Ἀθήνησιν 1847. Κατὰ Μάϊον.

[…]

Ἡ μονὴ τοῦ Ἁγίου - Γεωργίου (ὅπου νὰ ἀποδημήσῃ ἡ Ἑλένη ἔμελλεν), ὥραν ὁλόκληρον ἀπέχουσα τοῦ Λάρνακος, κεῖται ἐπὶ κορυφῆς γυμνοῦ τινος καὶ καταξήρου λοφίσκου, τὸν ὁποῖον ἄνεμοι λυσσῶντες καταδέρνουσιν· ὁ λοφίσκος οὗτος, ἐν μέσῳ ἐκτεταμένης πεδιάδος κείμενος, ἔχει ἀπότομον καὶ ἀνωφορικὴν ἀτραπὸν, τελευτῶσαν εἰς τῆς μονῆς τὴν εἴσοδον.

Εἰς τὴν ἀτραπὸν ταύτην περὶ τὸ μεσονύκτιον τῆς 17 Αὐγούστου 1823, ἐκάθητο στηριζόμενος εἰς τὸν κορμὸν γηραιᾶς κυπαρίσσου γεραρός τις μοναχὸς, τῆς μονῆς ὁ ἱερεύς.

Ὁ μικρόσωμος οὗτος γέρων ἐφόρει ῥάσον ἐφ' οὗ τοῦ χρόνου αἱ φοραὶ εἶχον καταλείψει ἴχνη, καὶ ἴχνη αἰώνια· ἦτο λευκογένειος, καὶ ὁ μακρὺς πώγων του ἐπὶ τοῦ στήθους του πίπτων ἐκάλυπτε τὸν ἀπὸ τοῦ ἡλιοκαυμένου τραχήλου του ἐξηρτημένον μικρὸν ξύλινον σταυρόν· τὸ ὀξυδερκὲς γαλανὸν ὄμμα του, πολυπειρίαν ἑβδομηκονταετοῦς ἀνδρὸς ἐγηράσαντος εἰς πάθη ἐμφαῖνον, ἠτένιζεν εἰς τὸν ἀκτινοβόλον οὐρανὸν, ἡ δὲ δασύτριχος χείρ του, μεγάλην κρατοῦσα ῥάβδον, ὡμοίαζε τοῦ χρόνου τὴν νευρώδη ἐκείνην φέρουσαν τὸ δρέπανον τοῦ θανάτου.

Μετὰ μίαν ὥραν περίπου σιγῆς ὁ γέρων, καταβὰς ἀπὸ τοῦ λοφίσκου, ἐπορεύθη, βαδίζων βραδέως, πρὸς τὰ βάθη τῆς πεδιάδος· ἡ ἑσπέρα ἦτο γαληναῖα, καὶ ἡ σελήνη φωτίζουσα τὰ ὄρη ἔπαιζε μὲ τὰ κοιμώμενα νερὰ μικρᾶς τινος λίμνης.

Ἐν ᾧ ὁ γέρων ἐπροχώρει χωρὶς νὰ διακόψῃ τὴν πορείαν του, κρότος θύρας σιδηρᾶς ἀνοιγομένης τὸν ἐτάραξεν. Ἤνοιξε καταρχὰς ὄμματα περίφοβα καὶ τὸ βῆμά του σταματήσας, ἔῤῥιψεν εἰς τὰ πέριξ βλέμμα περίεργον… - μάτην- οὔτε εἶδε, οὔτε ἤκουσε πλέον τίποτε. Μὴ δειλιάσας οὐδόλως καὶ προχωρήσας ὀλίγα βήματα ἐκάθησε τείνων προσεκτικὸς τὸ οὗς. Ἡ σελήνη, πρὸ ὀλίγου μὲ κατάμαυρα καλυφθεῖσα νέφη, ἤρχιζε πάλιν νὰ ῥίπτῃ ἀργυρᾶς ἀκτῖνας, ὅτε εἰς τὸ τρέμον φῶς της ὁ γέρων στιγμιαίως εἶδε μακρόθεν ἄνδρα τινὰ νεάνιδα εἰς τὰς ἀγκάλας του φέροντα διὰ λευκῆς κεκαλυμμένην σινδόνης.

Ἡ ἀλλόκοτος αὕτη σκηνὴ διήγειρε πολλὰς παραδόξους εἰς τοῦ γέροντος τὴν ψυχὴν ἐπιθυμίας· πολλάκις ἀπεφάσισε νὰ φύγῃ· μυριάκις ἀπεφάσισε νὰ πλησιάσῃ τὸν λίθον ὅπου ὁ ἄγνωστος πατήσας ἔγεινεν ἄφαντος, καὶ μυριάκις ἄγνωστός τις χεὶρ τὸν ἐμπόδισε.

Ἐν τούτοις τέταρτον ὥρα παρῆλθε καὶ ἡ σιγὴ ἐπεκράτει παντοχόθεν. Ἐν τέλει ὁ γέρων ἀπεφάσισε νὰ ἀνιχνεύσῃ τὸ μυστήριον· καὶ ἤδη ἐτέλει τὸν σκοπόν του, ὅτε ὁ αὐτὸς κρότος τῆς θύρας ἀνοιγομένης ἠκούσθη καὶ βήματα κατὰ μικρὸν πλησιάζοντα.

Νέος τις ὑψηλοῦ ἀναστήματος ἐφάνη αἴφνης -παρατηρήσας τὰ πέριξ ἔκυψε καὶ πάλιν ἔγεινεν ἄφαντος.

Ὁ γέρων, ὄπισθεν μεγάλου θάμνου κρυφθεὶς, ἦτο καλὸς θεατὴς τῆς σκηνῆς ταύτης· μ' ὅλην δὲ τὴν ταχύτητα μὲ τὴν ὁποίαν ἐτελέσθη, δὲν διέφυγε τοῦ ὀξυδερκοῦς ὄμματός του ὅτι ὁ μυστηριώδης ἐκεῖνος ἀνὴρ ἦτο νέος εἰκοσιπενταετῆς μόλις, ξανθόκομος, ὑψηλοῦ ἀναστήματος, τοῦ Ἑλληνικοῦ ἀγῶνος τὸν ἱματισμὸν φέρων. Ὅλος ἔκδοτος ἤδη εἰς μυρίους διαλογισμοὺς, ἀπεφάσισε ν' ἀνακαλύψῃ τὸ μέγα τοῦτο μυστήριον, ὅτε τοῦ σημάντρου ἡ θρηνητικὴ φωνὴ τὸν ἐκάλεσεν εἰς τὸν ναόν. Ἀναλαβὼν τὴν ῥάβδον του, ἐτράπη πρὸς τὴν μονὴν, ἀπόφασιν ἔχων σταθερὰν τὴν ἐπαύριον ν' ἀνιχνεύσῃ τὸ πᾶν. -

Τὴν ἀκόλουθον ἡμέραν περὶ νύκτας μέσας ὁ μοναχὸς ἐκάθητο ὅπισθεν ὑψηκαρίνου δρυὸς ὀλίγον ἀπεχούσης τοῦ γνωστοῦ λίθου.

Μάτην ἐκαρτέρει ὁ ἄθλιος!

Κρότος ἄλλος δὲν ἠκούετο εἰμὴ ὁ γλυκὺς ψιθυρισμὸς τῶν Ζεφύρων καὶ τῆς γλαυκὸς οἱ θρῆνοι.

Δεκάκις ἐπανῆλθεν ὁ καλὸς μοναχὸς περιμένων μέχρι ἀνατολῶν ἡλίου, καὶ δεκάκις ἐματαιώθησαν αἱ ἐλπίδες του.

Τέλος κατὰ τὴν 28 Αὐγούστου 1823 -ἀφοῦ ἀρκετὴν προσεκαρτέρησεν ὥραν χωρὶς ν' ἀκούσῃ κρότον οὐδένα καὶ ἤρχιζε πλέον νὰ διστάζῃ, πιστεύων σχεδὸν ὅτι ἠπατήθη- τὸν ἐφάνη ὅτι ὁ αὐτὸς κρότος ἐπαναλήφθη· τότε μὲ τριπλασίαν προσοχὴν ἔτεινε τὸ ὄμμα· μετ' ὀλίγον ἤκουσε βήματα· καὶ ὕστερον ὁ αὐτὸς ἐκεῖνος μυστηριώδης νέος ἐφάνη εἰς τὰ ὄμματά του ὡς φάσμα καταλεῖψαν τοῦ τάφου τὴν σινδόνην -ἔστρεψε πρὸς τοὺς οὐρανοὺς, πρὸς τὰ ὄρη, πρὸς τὰ δάση τὸ βλέμμα, ἓν δάκρυ ἤστραψε εἰς τὰς παρειάς του, δύο λόγοι ἔφυγον τῶν χειλέων του, ἔγεινεν ἄφαντος- καὶ οὐδὲν πλέον.

Προχωρεῖ ὁ γέρων τότε, κρατῶν γυμνὸν ξίφος καὶ κατὰ καιροὺς σταματῶν τὸ βῆμα· καὶ στρέφων περιέργως τὰ ὄμματα ἀριστερόθεν, δεξιόθεν, ἔμπροσθεν, ὅπισθεν, εὑρίσκει τέλος μικράν τινα θύραν ἀνεῳγμένην καὶ κλίμακα εἰς βαθὺ ὑπόγειον φέρουσαν.

Κατ' ἀρχὰς διστάζει νὰ καταβῇ.

Ἀλλ' ἐν τέλει «θάῤῥος» κράζει καὶ ὑπὸ ἀμυδροῦ φωτὸς, κάτωθεν φέγγοντος, ὁδηγούμενος καταβαίνει… καὶ καταβαίνει πατῶν βαθμίδας καθύγρους, καὶ καταβαίνει πατῶν βαθμίδας ἀκατεργάστους.

Τὸ ὑπόγειον ὡμοίαζεν ἄντρον βαθὺ, τοῦ ὁποίου οἱ πελώριοι ἀκατέργαστοι λίθοι φέρουν φρίκην.

Καταβὰς ὁ γέρων, ἐσταμάτησε πρὸς ὀλίγον τὸ βῆμα, κατ' ἀρχὰς δὲν ἤκουσε τίποτε· μετ' ὀλίγον ὅμως βαρὺς λιγμὸς εἰς τὰ βάθη τοῦ ὑπογείου ἀντήχησε.

Εἰς τὸν λιγμὸν τοῦτον ὁ γέρων ἔσπευσε πρὸς τὰ πρόσω ὅτε καὶ δεύτερος προσέλαβε τὰ ὦτά του· ἡ καρδία του σφοδρῶς ἔπαλλε· οἱ πόδες του ἔτρεμον καὶ ἄκοντός του.

Φθάσας τελευταῖον εἰς τὸ ἐνδότερον τοῦ ὑπογείου εἶδε… ὤ!… τὸν ἄγνωστον ἐκεῖνον τὸν ὁποῖον πρὸ ὀλίγου ἐξέλαβε φάσμα, καθῃμαγμένον κείμενον παρὰ πόδας μεγάλου λίθου, ἐφ' οὗ μικρὸν λυχνίον, ἀμυδρῶς φωτίζον τὸ ὑπόγειον, ἵστατο, καὶ ἔχοντα πλησίον του νεκρὰ τὴν νεάνιδα ἐκείνην τὴν ὁποίαν ἄλλοτε εἴδομεν εἰς τὰς ἀγκάλας του· τὰ στήθη του σπαραγμένα ἐκράτουν εἰσέτι τὸν σίδηρον ὅστις τὰ κατέσχισε· ἡ μεγάλη ξανθὴ κόμη του, συμπλεκομένη μὲ τοὺς ὡραίους τῆς δυσμοίρου νεάνιδος χρυσοῦς πλοκάμους ἔπιπτεν ἀτημέλιτος εἰς τοὺς ὥμους του· αἱ χεῖρές του τρέμουσαι ἔψαυον εἰσέτι τῆς νεκρᾶς τὰς παρειάς· - τὰ χείλη του, τὰ ὠχρὰ καὶ μαραμένα χείλη του ἐπὶ τοῦ στόματός της προσάπτων.

«Ὤ, ἔλεγε, εἰς τὸ στόμα σου τὴν ἐσχάτην μου ν' ἀφήσω πνοὴν, εἰς τὸ στόμα σου καὶ εἰς σὲ τὴν ζωήν μου νὰ μεταδώσω, ὦ Ἑλένη! - Φιλτάτη Ἑλένη, ζῆσε, ζῆσε, ἀνάστηθι τοῦ πιστοῦ σου ἐραστοῦ τὰ ὄμματα νὰ κλείσῃς»-

Ὁ γέρων ἐκπλαγεὶς ἀφῆκε φωνὴν ἀγρίαν.

Ὁ δὲ ψυχοῤῥαγῶν ταραχθεὶς καὶ εἰς τὸν μοναχὸν ἀτενίσας τὸ δύον ὄμμα «ὦ γέρων, ἀνέκραξε μὲ τὸν ὀδυνηρώτερον τῆς ἀγωνίας τοῦ θανάτου τόνον, ὦ γέρων, δὸς πέρας εἰς τὰς συμφοράς μου· ἐλθὲ καὶ μὲ τὴν γηραλέαν χεῖρά σου κλεῖσε τὰ βλέφαρά μου· εἰς τὰ πρόθυρα τοῦ ναΐσκου σου σκάψε βαθὺν λάκκον καὶ ὁμοῦ μὲ τὴν φιλτάτην μου θάψε με· σὲ ὁρκίζω εἰς ὅ,τι ἔχεις ἱερὸν καὶ θεῖον, εἰς αὐτὸν τὸν Πλάστην, μὴ μ' ἀρνηθῇς χάριν τὴν ὁποίαν θνήσκων σὲ ζητῶ… ὤ! οὐρανόθεν ὁ Θεὸς θέλει σ' ἀνταμείψει τὴν ἀγαθοεργίαν… φέρε τὴν χεῖρά σου ν' ἀσπασθῷ πάτερ… Ἰδοὺ ὁ θάνατος ἦλθεν… Ἑλένη! εἰς τοὺς οὐρανοὺς σ' εὑρίσκω…»

Καὶ εἰς τῆς νεκρᾶς τὰ στήθη στηρίξας τὴν κεφαλὴν ἐξέπνευσε.

………………………………………………………..

Τὴν ἐπαύριον περὶ δυσμὰς ἡλίου ψαλμῳδίαι ἠκούσθησαν ἐντὸς τῆς πεδιάδος, καὶ εἰς τὸ ἀμυδρούμενον φῶς τῆς ἡμέρας ἐφάνη ὁ γέρων μοναχὸς παρακολουθούμενος ἀπὸ τέσσαρας νεανίσκους, φέροντας ἐπὶ τῶν ὤμων των ξυλοκρέββατον, ἐφ' οὗ ἔκειντο μὲ τὴν ψυχρὰν τοῦ τάφου σινδόνην κεκαλυμμένα δύο πτώματα· οὐδεὶς παρηκολούθει τὴν κηδείαν· ὁ γέρων δακρύων ἔψαλλε τὸ ἐπικήδειον ᾆσμα.

Φθάσαντες εἰς τὴν μονὴν κατέθεσαν τοὺς νεκροὺς ἐντὸς νεοκτίστου τάφου… μαῦρον χῶμα ἐκάλυψεν ἀμφοτέρους καὶ ὡς μαυσολεῖόν των μάρμαρον κατάλευκον ἐτέθη ἐπ' αὐτῶν.

Μετὰ καιρὸν ὁ διαβάτης βλέπων τὸν λευκογένειον μοναχὸν κλαίοντα εἰς τοῦ ναΐσκου τὰ πρόθυρα καὶ τὴν λακωνικοτάτην τοῦ τάφου ἀναγινώσκων ἐπιγραφήν

ΘΕΡΣΑΝΔΡΟΣ ΕΛΕΝΗ,

ἠρώτα περίεργος νὰ μάθῃ.

Εἰς ἀπάντησιν ὁ ἔνδακρυς ἱερεὺς ἀνεγίνωσκεν αὐτῷ τὸ ἀκόλουθον ἡμερολόγιον.

- ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΘΕΡΣΑΝΔΡΟΥ -

10 Αὐγούστου 1823.

Κατὰ τὴν ἀπαισίαν στιγμὴν τοῦ θανάτου σου ἐπέπρωτο νὰ ἐπανέλθω εἰς τὸ πάτριον, ὦ Ἑλένη. Μὲ τὸ ὄνομά μου μὲ τὸ θανάσιμον ὄνομά μου εἰς τὰ χείλη ἐξέπνευσες, ὦ φιλτάτη.

Εἶδα τοῦ κοιτῶνός της τὰ παράθυρα ἀνοιγόμενα, ἤκουσα ψαλμῳδίας, λιβάνου καὶ δάφνης ᾐσθάνθην εὐωδίαν, εἰς τὸν οἶκόν της νὰ εἰσέλθω ἠθέλησα -«εἰς ἀγνώστους ἐμποδίζεται ἡ εἴσοδος»- Ὤ! δὲν μὲ ἐσυγχώρησαν οἱ σκληροὶ νὰ τὴν ἴδω· κατέστην ἄγνωστος ὁ τάλας! ὁ χρόνος μὲ μετέβαλε!

Ὤ! διατί δὲν ἐδυνήθην νὰ κλείσω τὰ βλέφαρά σου; διατί τὰ χείλη μου δὲν ἐδυνήθησαν τὴν ἐσχάτην σου ν' ἁρπάσωσι πνοήν.

Καὶ θνήσκων ἐμειδία ὁ ἄγγελός μου, ὁ χρυσόπτερος ἄγγελός μου! οἱ οὐρανοὶ ἐφθόνησαν τὴν γῆν καὶ τὸν ἀφήρπασαν αὐτῆς… ὤ! οἱ ἄγγελοι δὲν ἐπλάσθησαν διὰ τὴν ὑφήλιον.

Ἄν ἦτο κἂν δυνατὸν πρὶν φύγῃς νὰ σὲ ἴδω, ἂν ἦτο δυνατὸν εἰς τὰ στήθη μου τὰς χεῖράς σου νὰ ἔθαλπον;

Τῇ 11 Αὐγούστου 1823.

Ὤ! τὴν εἶδα εἰς τὸ φέρετρόν της ἀνθοστεφῆ!… τὴν εἶδα, καὶ τὰ γόνατά μου ἐλύθησαν… ἐῤῥίφθην ἵνα εἰς τὰ στήθη της ἐκπνεύσω, ἐῤῥίφθην ἵν' ἀσπασθῶ τὰ χείλη της, τὰ κάτωχρα χείλη της καὶ μ' ἐμπό…δι…σαν… -διατί ἆραγε;… ὤ! διατί δὲν μ' ἐσυγχώρησαν κἂν τὰς χεῖράς της μὲ τὰ δάκρυά μου νὰ βρέξω;

Ὤ! σιγᾶτε… θὰ ἐξυπνήσει… δὲν ἀπέθανε, ὄχι, δὲν ἀπέθανε· κοιμᾶται, καὶ κοιμᾶται βαθέως!… ὤ! μὴ ψάλλετε, μήπως ἐγερθῆ, μήπως ὁ ὕπνος παραιτήση τὰ βλέφαρά της! ἰδέτε τὸ ὡραῖον μέτωπόν της! ὤ! δὲν ἔχει κἀνὲν, κἀνὲν ἴχνος θανάτου.

………………………………………………………..

«Δεῦτε τὸν τελευταῖον δώσωμεν ἀσπασμόν»-

Καὶ ἕκαστος ἠσπάζετο τὴν χεῖρά της…

Τότε, τότε μόνον ἐγνώρισα τὴν ἀπάτην μου… ἦτο νεκρὰ, νεκρὰ ἦτον ἡ φίλη μου! … ὤ! αἱ χεῖρές της ἦσαν ψυχραὶ, δὲν ἤκουσα τὴν καρδίαν της πάλλουσαν.

Ἔπρεπε λοιπὸν καὶ τὸν θάνατον νὰ ὡραΐσης, Ἑλένη μου;

Ἔπρεπε καὶ εἰς αὐτὸν νὰ δώσῃς ἴχνη καλλονῆς;

………………………………………………………..

Ἀλλοίμονον! τὴν ἔθαψαν πλέον… τὸ χῶμα ἐκάλυψε τὰ ἀγγελικά της κάλλη!…

Διατί νὰ θάπτωμεν τοὺς νεκροὺς; δὲν εἶναι ὀδυνηρὸν νὰ βλέπῃ τις παρειὰς ἀγγελικὰς, στήθη ὑπὲρ χιόνα λευκὰ ὑπὸ μαύρου καλυπτόμενα χώματος; καὶ ὕστερον… ἄ! φρίττω. Σκώληξ νὰ τὰ… κατατρώγῃ;… καὶ ὕστερον… ὤ! τρέμω! σκελετοὶ κατάξηροι ν' ἀπομένωσι;… δὲν εἶναι λυπηρὸν ὄχι μόνον τῆς λαλιᾶς, τῶν πράξεων, ἀλλὰ καὶ αὐτῆς τῆς παρουσίας τῶν προσφιλῶν μας ἀντικειμένων νὰ στερώμεθα;

12 Αὐγούστου 1823.

Ὑπῆγα χθὲς εἰς τὸν τάφον της… ἔκλαυσα ὥρας ὁλοκλήρους, πικρῶς ἔκλαυσα, καὶ ἡ καρδία μου νὰ σπαράξῃ τὰ στήθη μου ἤθελε.

Ἐξέπνευσας, ὦ φιλτάτη Ἑλένη, καὶ τοῦ θανάτου σου ἐγὼ εἶμαι αἰτία… αἰσθάνομαι τὸ συνειδὸς τύπτον με καὶ ζητοῦν αἷμα πρὸς ἐξιλέωσιν… ἀπέθνησκες, ὦ φιλτάτη καὶ ἐγὼ μακράν σου ἐνθουσιῶν καὶ φαιδρὸς ἐπλανώμην… εἰπέ με, ἡ τελευταία λέξις τὴν ὁποίαν τὰ χείλη σου ἐπρόφερον ἦτο ἡ συγχώρησίς μου;… καθ' ἅς στιγμὰς οἱ ἄγγελοι σὲ μετέφερον εἰς τοὺς οὐρανοὺς, ἤκουσες ἆρα, φιλτάτη, φωνὰς θρηνητικάς; δὲν σ' ἐκίνησαν εἰς οἶκτον; Μεταβαίνουσα εἰς τὸν οὐρανὸν ἔστρεψες ἐπ' ἐμοῦ εὐμενῶς τὸ βλέμμα; ἐνθυμήθης ὅτι ἐπὶ τῆς ὑφηλίου κατέλιπες καρδίαν στενῶς μὲ τὴν ἰδικήν σου συνδεομένην;

13 Αὐγούστου 1823.

Ἀπαίσιος δι' ἐμὲ ὁ βίος, φρικώδης! ὤ! οὐδεὶς δύναται νὰ μαντεύσῃ, οὐδεὶς θέλει ποτὲ ἐννοήσῃ ὁποίας βασάνους ὑποφέρει καρδία πάσχουσα καὶ ἀνηλεῶς ἀπὸ τῆς λύπης παρασυρομένη… -Ὄχι, δὲν κλαίω· ἀλλὰ θὲς τὴν χεῖρά σου ἐπὶ τοῦ στήθους μου, ἐπὶ τοῦ μετώπου μου!… ὤ! αἱ φρένες μου ἐσαλεύθησαν… φύγετε, φύγετε, ἡ παρουσία σας μὲ φονεύει!…

Ναί! τὴν ἠγάπων, κ' ἐγὼ μόνος τὴν ἐπρόσφερα τοῦ θανάτου τὴν πικρὰν φιάλην… ἐγὼ μόνος τὴν ὡδήγησα εἰς τὸν τάφον, αἱ χεῖρές μου τὴν ἐκάλυψαν μὲ χῶμα μαῦρον.

Μισῶ, μισῶ ἐμαυτόν!… ὤ εὐτυχὴς ἡ ἡμέρα, καθ' ἣν ὁ ἐρωτῶν περὶ ἐμοῦ θέλει ἀκούσει μίαν μόνην λέξιν «ἀπέθανε» -θὰ μὲ δεχθῇς τότε, ὦ Ἑλένη, εἰς τὸν τάφον σου; θὰ δεχθῇς τὸν φονέα σου;

13 Αὐγούστου 1823.

Τί προσφιλὲς μὲ κατέχει πλέον μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων; τὸ πᾶν ἐστερήθην, καὶ αὐτὸν τὸν μόνον φίλον μου, καὶ αὐτὸν τὸν ποθητόν μου Δημήτριον τοῦ θανάτου τὸ δρέπανον μ' ἀφῄρεσε.

Ὤ! μεγάλην αἰσθάνομαι εἰς τὰ στήθη μου λαύραν…

………………………………………………………..

Τὸ ὂν ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον ἐνόμιζα δι' ἐμὲ προωρισμένον ἦτο ἀστὴρ οὐράνιος ἐπὶ τῆς γῆς καταβὰς καὶ εἰς τὸ λυκαυγές του ἀποσβεσθείς· ἦτο σκιά τις οὐρανία ἥτις τὴν καρδίαν μου λαβοῦσα μετ' αὐτῆς ἀνέβη εἰς τὸν οὐρανόν…

15 Αὐγούστου 1823.

- «Τρέξε ταχέως· τῆς Ἑλένης τὸ αἷμα φωνάζει ἐκδίκησιν· ὤ! εἰς τὸν Νικόλαον Α*** δράμε τὴν δίψαν σου νὰ σβέσῃς· αὐτὸς ἐπρόσφερε τὴν φιλτάτην σου τοῦ θανάτου τὴν φιάλην… αὐτὸς διὰ φαρμάκου τὴν κατέθεσεν εἰς τὸν τάφον»-

Ἀγνώστου χειρὸς τὰς ὀλίγας ταύτας γραμμὰς ἀναγινώσκων τρέμων, ᾐσθάνθην τοῦ θανάτου τὴν λύσσαν καταλαμβάνουσαν τὰ στήθη μου.

Ὤ! πέσε προδότα!…

Τρέμε… ἐσήμανε ἡ μαύρη τῆς καταδίκης σου ὥρα.

………………………………………………………..

15 Αὐγούστου 1823.

Σ' ἐκδικήθην, ὦ Ἑλένη.

Μυριάκις κατεβύθισα εἰς τὰ στήθη του τὸ ξῖφος μου.

Καθῃμαγμένος, φέρω ἐπ' ἐμοῦ τοῦ θανάτου του τὰ ἴχνη.

Καὶ ἐκπνέων ὁ μιαρὸς «ἐγὼ, ἐγὼ τὴν ἐφόνευσα, νὰ κράξῃ ἐτόλμησε· δωροδοκήσας τὴν θεραπαινίδα της, ἐγὼ τὴν προσέφερα τοῦ θανάτου τὴν φιάλην… καταθέσας αὐτὴν εἰς τὸν τάφον, καὶ ἀπὸ τὰς ἀγκάλας σου, καὶ ἀπὸ τὰς ἀγκάλας μου τὴν ἀπέσπασα…»

Ἠθέλησε νὰ σαλευθῇ, ἤγειρε τὴν τρέμουσαν χεῖρά του κρατούσαν εἰσέτι τὸ ξῖφος, ἀλλὰ καὶ τετάρτη πληγὴ τὸν ἐβύθισε εἰς τοῦ ταρτάρου τὰ σκότη.

Ὤ! χωρὶς συνειδότος τύψεις δύναμαι σήμερον τὸν τάφον σου νὰ πλησιάσω, ὦ Ἑλένη μου.

16 Αὐγούστου 1823.

Τὸν ἔθαψαν -

Οὐδεὶς, οὐδὲ κἂν ἱερεὺς παρηκολούθει τὸ πτῶμά του.

Δύο μόνον ῥωμαλέαι χεῖρες ἔδεσαν τὰ τραύματά του, ἔσκαψαν βαθὺν λάκκον καὶ ἐντὸς αὐτοῦ τὰ ἄψυχα κατέθεσαν μέλη του.

Τίς ἤθελε τὸ πιστεύσει;

Μακρόθεν ἔχυσα ἕν δάκρυ· ἡ ψυχή μου ἐκινήθη εἰς οἶκτον· σ' ἐσυγχώρει θαπτόμενον, Νικόλαε Α***.

18 Αὐγούστου 1823.

Ὤ! δὲν ὑπάρχει πλέον!

Ἑλένη, φιλτάτη Ἑλένη! διατί νεκρὰν σὲ λατρεύω ἔτι μᾶλλον; διατί ὁ θάνατος ἐπέχυσε ἐπὶ τοῦ προσώπου σου ἱεράν τινα χροιάν;

Χθὲς περὶ νύκτας μέσας, τοῦ μνήματός της ἐκκυλίσας τὸν λίθον εἰς τοῦ ὑπογείου μου τὰ σκότη τὴν μετέφερον. Ἐδῶ, στερούμενος καὶ τοῦ φωτὸς τῆς ἡμέρας ἐπ' αὐτῆς θέλω καταλύσει τὸν βίον.

Τὴν ἔφερα εἰς τὰς ἀγκάλας μου, καὶ νεκρὰ ἀκόμη, ἐν ᾧ τὴν μικρὰν τοῦ ὑπογείου ἤνοιγα θύραν, μὲ τὸ θολόν της ὅμμα μακρόθεν τοῦ Ἁγίου-Γεωργίου μ' ἐδείκνυε τὴν μονὴν· καταβαίνων τὴν κλίμακα, τὴν ἔσφιγγα εἰς τὰς ἀγκάλας μου τὴν κατεφίλουν τρέμων· μυριάκις τὴν ἐφώναξα κατ' ὄνομα… δὲν μ' ἀπεκρίθη… ἐκοιμᾶτο βαθέως, βαθέως ἐκοιμᾶτο ὁ ἄγγελός μου· ἔθεσα ἐπὶ τοῦ μετώπου μου τὴν δεξιάν της… ὡς μάρμαρον ἦτο ψυχρὰ καὶ ὡς μόλυβδος ἔπεσε βαρεῖα.

Ὦ τῆς ζωῆς μου ζωή! διατί τὰς ἀγγελικὰς δὲν ἐσεβάσθη παρειάς σου ὁ θάνατος; διατί εἰς τῶν ἡμερῶν σου τὸ ἔαρ ἔκλεισες τὰ βλέφαρα καὶ τὰ χείλη σου ἐσιώπησαν;

Ὡραῖα ἦσο! ὡραῖα ὡς ἄγγελος! καὶ ἡ ἀθωότης τὰ κάλλος σου ηὔξανε… τὸ πᾶν ἡ μοῖρα σ' ἐπρόσφερε πρὸς εὐτυχίαν, τὸ πᾶν -τὸν βίον μόνον σ' ἐστέρησε… φεῦ! τοιούτον κάλλος τοῦ χάρωνος τὸ φέρετρον νὰ ὡραΐσῃ ἐπέπρωτο;

Ὦ τῆς καρδίας μου καρδία! οὐρανόθεν ῥίψον ἐπ' ἐμοῦ ἓν βλέμμα!… ποτὲ πλέον ποτὲ λοιπὸν τὴν γλυκεῖαν δὲν θ' ἀκούσω φωνήν σου;

- «Θέρσανδρε! φίλτατε Θέρσανδρε!» -εἰσέτι ἀντηχοῦν εἰς τὰ ὦτά μου οἱ τελευταῖοι οὗτοι λόγοι σου- καὶ εἰς αὐτὸν τὸν τάφον θέλω τοὺς ἀκούει, ὦ φίλη τῆς ψυχῆς μου!

Κάλλος, νεότητος, ἁγνὴ καρδία!… τί πλειότερον δύνανται οἱ οὐρανοὶ εἰς τοὺς θνητοὺς νὰ προσφέρωσι;… καὶ ταῦτα ἡ Ἑλένη μου δὲν κατεῖχε;…

Ὤ! καὶ ἐπὶ τοῦ φερέτρου τοῦ κάλλους ἔφερε τὰ ἵα.

Τίς ἐδύνατο νὰ πιστεύσῃ ὅτι ἦτο νεκρά;

Καὶ αὐτὸς ὁ θάνατος ἐφαίνετο ὑπομειδιῶν εἰς τὰ βλέφαρά της!

Ὤ! οὐδέποτε τὴν ἐλάτρευσα ὅσον ὅτε τὰ ὄμματά της ἔκλειε!

Ὤ! νὰ τὴν βλέπῃ τὶς ἀκίνητον, νὰ βλέπῃ τὰ θεῖα ὄμματά της ἀπεσβεσμένα καὶ θολὰ, νὰ βλέπῃ τὶς ὠχρότητα θανάσημον ἐπὶ τῶν παρειῶν της!…

………………………………………………………..

Αἱ χεῖρές μου τὴν ἐπλησίασαν εἰς τὸ ἀμυδρὸν τοῦ λυχνίου φῶς… ἀσκαρδακμηκτὶ τὴν ἔβλεπον… μάτην ἤλπιζα ἡ πνοή μου τὰ στήθη της νὰ θερμάνῃ… μάτην ἤλπιζα τὰ βλέφατά της ν' ἀνοίξῃ-

Ποτὲ πλέον, ποτὲ δὲν θέλει κινήσει τὰ χείλη…

Ἡ κεφαλή της μόνον αἰωνίως εἰς τὰς ἀγκάλας μου θὰ πίπτει καὶ τὸ ὄμμα της θολὸν, ἡμίκλειστον, κρυσταλλομένον εἰς τὸ ὄμμά μου θὰ στηρίζεται.

Ὤ! ἡ χείρ μου θέλει μεταβάλλει τὰ πάντα, ἡ χείρ μου θέλει μὲ βυθίσει εἰς τοῦ τάφου τὴν ἄβυσσον, ὅθεν τρέμων ἀποσύρομαι.

Τὴν εἶδα κατ' ὄναρ μετ' ἐμοῦ συλλέγουσαν ἄνθη εἰς τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο δάσος ὅπου ἄλλοτε ζῶσα μετ' ἐμοῦ μετὰ τῆς μητρός της ἔπνεε τὰς ἐωθινὰς αὔρας· ἐφόρει τὴν αὐτὴν ἐσθῆτα τὴν ὁποία καὶ τότε· εἰς τὸν αὐτὸν συνεκαθήσαμεν λίθον, τοὺς αὐτοὺς ἐπρόφερε λόγους - «ὦ Θέρσανδρε, ἓν ἄνθος τῆς ἐρήμου νὰ ἤμην αὐτῆς.» -

Δὲν βλέπει, δὲν ἀκούει δὲν αἰσθάνεται -καὶ ὅμως τοῦ προσώπου της ἡ ὠχρότης μυρία ἐκφράζει αἰσθήματα.

Τί σημαίνει τὸ ἄπνουν, τὸ θολὸν ὄμμα της, τὸ αἰωνίως εἰς τὸ μέτωπόν μου ἀτενίζον;

Ἀμάρτημα εἶναι νεκρὰν εἰς τὰς ἀγκάλας μου νὰ τὴν θλίβω;

Ἀμάρτημα τὰ χείλη μου νυχθημερὸν ἐπὶ τῶν μελανῶν νὰ στηρίζονται παρειῶν της;

Σὲ ἠγάπων, Ἑλένη… ναὶ, τὸ πρῶτον βλέμμα μου, ἡ πρώτη λέξις μου σοὶ τὸ ἐμαρτύρησε.

Σὲ ἠγάπων, καὶ θερμῶς σὲ ἠγάπων… τὴν φλόγα τοῦ πάθους μου σήμερον αἰσθάνομαι θερμωτέραν καὶ μὲ τριπλασίαν ὀρμὴν τὴν ἀκούω τὰ στήθη μου κατατρώγουσαν.

Εἰπέ με, τῆς ψυχῆς μου ψυχὴ, εἰς τοὺς οὐρανοὺς θ' ἀπαντηθῶμεν;

Εἰς τοὺς παραδείσους θὰ γευθῶμεν τὴν εὐδαιμονίαν τὴν ὁποίαν ζῶντες ἐστερήθημεν;

Καὶ νεκρὰ μὲ συμπονεῖ.

Τὸ θολόν της ὄμμα εἰς τῆς καρδίας μου τὰ βάθη εἰσδύει, καὶ τὰ ψυχρὰ χείλη της εἰς τὰ ὦτά μου παραδόξους ἐκπέμπουν φωνάς.

Εἰς τὸ πρόσωπόν της δὲν εὑρίσκω πλέον τὶ ἐπίγειον -εἰς τὸ μέτωπόν της ἐπεκάθησε τὸ θεῖον, ὁ οὐράνιος δάκτυλος· καὶ εἰς τοῦ στόματός της τὰς ἄκρας τῶν ἀθανάτων ἐπεχύθη ἡ ἀμβροσία.

Ὤ! ἀδύνατον μὲ τοῦ σώματος τὴν νέκρωσιν κ' ἡ ψυχὴ νὰ νεκροῦται.

Ἔλθετε ἐνταῦθα, καὶ ἐδῶ, ἐδῶ ῥίψατε τὸ βλέμμα

Τὸ ὄμμα τοῦτο δὲν ἐμφαίνει τὴν ἀθανασίαν;

Εἶναι δυνατὸν ὁ θάνατος μὲ τοιαῦτα ν' ἀτενίζῃ ὄμματα;

Εἶναι δυνατὸν τοῦ θανάτου τὸ ὄμμα νὰ χύνῃ ἀκτῖνας;

Ὤ! ἀδύνατον νὰ μὴ κλίνω γόνυ ὑπὸ τόσους βασάνους.

Ὄνειρα τρομερὰ, φρικώδη, διακεκομμένα τὴν μαύρην ἐκπλήττουν φαντασίαν μου!… σπαραγμοὶ, ὀδύναι θανάσιμοι τὰ στήθη μου βαρυπλήττουσι.

Παράφορος εἰς τὰς ἀγκάλας ἐῤῥίφθην τῆς φίλης μου.

Φωνή τις μυστηριώδης ἐβόμβισεν εἰς τὰ ὦτά μου - «ἀκολούθη με, Θέρσανδρε» - ὤ! ναὶ, καὶ ἐν τάχει Ἑλένη μου.

-«Ἕως πότε, ὦ Θέρσανδρε; διστάζεις ἀκόμη;» -

Διστάζω;…. ὤ!.. ἰδοὺ τρέχω, ἔρχομαι, ὦ ἄγγελέ μου…

Ἀθανασία! εἰς τοὺς αἰωνίους κόλπους σου δέχθητί με… ὤ! μαινόμενος ῥίπτομαι εἰς τὰς ἀγκάλας σου καὶ, πέποιθα, εἰς τοὺς οὐρανοὺς θέλεις μοὶ ἀποδώσει τὸ ὅν ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον ἐπὶ τῆς ὑφηλίου δὲν ἐδυνήθην νὰ καταστήσω εὐτυχές.

Τετέλεσται.

Μία μόνη στιγμὴ λείπει -

Στιγμὴ μεταξὺ θανάτου καὶ ζωῆς!..

Ἰδού!.. εἰς τὰς χεῖράς μου φέρω τὸν Χάρωνα, κ' ἐγὼ μόνος μου, ἐγὼ θέλω τὸν ὀδηγήσει-

Τί; νὰ ἴδω τὰ στήθη μου σπαραγμένα, νὰ ἴδω τὸ αἷμά μου ῥέον εἶναι φρικῶδες;

Μακρὰν, μακρὰν ἀπ' ἐμοῦ οὐτιδανοὶ φόβοι, παιδαριώδεις παλμοί.

Σὲ βλέπω σωματοβόρε;.. τί έχεις φοβερόν;.. τὴν ὠχρότητα; τὴν σιωπήν; τὸ πένθημον; τὸ δρέπανον;

………………………………………………………..

Εἶδα τὰ ποθητά μου δάση, εἶδα τὴν σελήνην δύουσαν, εἶδα τὰς πλειάδας, εἶδα τὰς κοιλάδας ἀμυδρῶς καὶ εἰς τὸ πᾶν ἀπέδωκα τὸν τελευταῖν ἀσπασμόν.

………………………………………………………..

Ὄχι… δὲν διστάζω!

Ἰδοὺ ἔτοιμον τὸ ξῖφος… τὸ στῆθος γυμνόν… ἡ χεὶρ ὑψωμένη… μεσάνυκτα!!! μία μόνη κίνησις λείπει… ἐμπρός….

Τετέλεσται…