Σώματα Κειμένων
Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας
ΠΛΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΕΙΑ
ΠΛ Πολ 392c–394b
Εξέταση των αφηγηματικών τεχνικών των επών – Το παράδειγμα από το Α´ της Ιλιάδας
Ο Αδείμαντος, ο άλλος αδελφός του Πλάτωνα που συμμετείχε στη συζήτηση για τη φύση της αρετής (βλ. και ΠΛ Πολ 358b–360d), κάλεσε τον Σωκράτη να παραθέσει απτές αποδείξεις για την ευεργετική επίδραση της δικαιοσύνης στον άνθρωπο. Ο φιλόσοφος εξέφρασε την αμηχανία του και ζήτησε η εξέταση του θέματος της ουσίας και φύσεως της δικαιοσύνης και της αδικίας να γίνει αρχικά στα ευρύτερα πλαίσια μιας πολιτείας, ώστε να είναι ευκολότερες οι παρατηρήσεις τους. Συμφώνησαν, λοιπόν, να δημιουργήσουν με τη φαντασία τους εξαρχής μια πολιτεία, για να δουν πώς θα γεννιόταν και θα λειτουργούσε στα πλαίσιά της η δικαιοσύνη. Την προστασία αυτής της πολιτείας θα αναλάμβαναν οι φύλακες–επίκουροι, για την εκπαίδευση των οποίων θα έπρεπε να ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα. Από το πρόγραμμα σπουδών θα αποκλείονταν ποιητές όπως ο Όμηρος ή ο Ησίοδος. Ο φιλόσοφος παρέθεσε χωρία από τα ομηρικά έπη, σχολιάζοντας παράλληλα για ποιους λόγους θεωρούσε το περιεχόμενό τους ηθικά επιβλαβές, για να περάσει στο απόσπασμα που ακολουθεί στην εξέταση των αφηγηματικών τεχνικών.
[392c] Οὐκοῦν περί γε ἀνθρώπων ὅτι τοιούτους δεῖ λόγους Ἀληθέστατα, ἔφη. Τὰ μὲν δὴ λόγων πέρι ἐχέτω τέλος· τὸ δὲ λέξεως, ὡς Καὶ ὁ Ἀδείμαντος, Τοῦτο, ἦ δ’ ὅς, οὐ μανθάνω ὅτι [392d] Ἀλλὰ μέντοι, ἦν δ’ ἐγώ, δεῖ γε· ἴσως οὖν τῇδε μᾶλλον Τί γάρ, ἔφη, ἄλλο; Ἆρ’ οὖν οὐχὶ ἤτοι ἁπλῇ διηγήσει ἢ διὰ μιμήσεως γιγνο- Καὶ τοῦτο, ἦ δ’ ὅς, ἔτι δέομαι σαφέστερον μαθεῖν. Γελοῖος, ἦν δ’ ἐγώ, ἔοικα διδάσκαλος εἶναι καὶ ἀσαφής· Ἔγωγε. Οἶσθ’ οὖν ὅτι μέχρι μὲν τούτων τῶν ἐπῶν― καὶ ἐλίσσετο πάντας Ἀχαιούς, Ἀτρείδα δὲ μάλιστα δύω, κοσμήτορε λαῶν Πάνυ μὲν οὖν, ἔφη. Οὐκοῦν διήγησις μέν ἐστιν καὶ ὅταν τὰς ῥήσεις ἑκάστοτε Πῶς γὰρ οὔ; [393c] Ἀλλ’ ὅταν γέ τινα λέγῃ ῥῆσιν ὥς τις ἄλλος ὤν, ἆρ’ οὐ Φήσομεν· τί γάρ; Οὐκοῦν τό γε ὁμοιοῦν ἑαυτὸν ἄλλῳ ἢ κατὰ φωνὴν ἢ κατὰ Τί μήν; Ἐν δὴ τῷ τοιούτῳ, ὡς ἔοικεν, οὗτός τε καὶ οἱ ἄλλοι Πάνυ μὲν οὖν. Εἰ δέ γε μηδαμοῦ ἑαυτὸν ἀποκρύπτοιτο ὁ ποιητής, πᾶσα |