ΕΠΙΛΟΓΕΣ
Εργαλεία
Αρχές Σύνταξης της Αρχαιοελληνικής Γλώσσας
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
§6.0. Τα ρηματικά επίθετα σε -τὸς και -τέος σχηματίστηκαν κατά κανόνα από το ρηματικό, ενεργητικό ή παθητικό, θέμα των αντίστοιχων ρημάτων.
Εκτός από τα σε -τὸς και -τέος υπάρχουν ρηματικά επίθετα και σε -ιος, -νός και -άς, όπως π.χ. ἅγιος (ἅζομαι= "τιμώ"), πάγιος (πήγνυμι), πλάγιος (πλήσσω), γυμνός, στεγνός, μηκάς (μηκάδας αἶγας, μηκάομαι= "βελάζω"), δρομάς, κ.ά., τα οποία ωστόσο δεν είναι και τόσο συχνά και για τον λόγο αυτόν απουσιάζουν από τα σχετικά με τα ρηματικά επίθετα κεφάλαια των συντακτικών.
§6.1. Τα ρηματικά επίθετα δεν εντάχθηκαν, όπως συνέβη με τις μετοχές, στο ρηματικό παράδειγμα. Έτσι δηλώνουν ότι η ρηματική έννοια είτε ενυπάρχει πραγματικά είτε ενδέχεται είτε πρέπει να ενυπάρξει στην ονοματική έννοια που προσδιορίζεται από το ρηματικό επίθετο. Σε αντίθεση όμως προς τη μετοχή, τα ρηματικά επίθετα σε -τὸς και -τέος δεν εμπεριέχουν άμεση αναφορά ή συνυποδήλωση του χρόνου ή της διάθεσης, μπορούν δηλαδή να εμφανιστούν, ανεξάρτητα από το εάν προέρχονται από έναν ενεργητικό ή παθητικό ρηματικό θέμα, τόσο σε ενεργητική όσο και σε παθητική χρήση, και δεν διατηρούν κατά κανόνα τη σύνταξη του ρήματος. Όταν μάλιστα, πράγμα που συμβαίνει σπάνια, κατονομάζεται το ενεργούν πρόσωπο, τότε αυτό εκφέρεται, όπως ακριβώς και στα ονόματα, σε πτώση γενική (πρβ. π.χ. το αρχαϊκό σύνθετο Διόσδοτος [= "ο δοσμένος από τον Δία"]).
Διαφορετική από τις μετοχές είναι η σχέση των ρηματικών αυτών επιθέτων και προς την ολότητα της πρότασης: Ένα ρηματικό επίθετο δεν μπορεί να εκφράσει μια συνοδευτική προς την κύρια ρηματική έννοια ενέργεια ή διεργασία ούτε με τον τρόπο της συνημμένης ούτε υπό τη μορφή της απόλυτης μετοχής.
§6.2. Πάντως πιο κοντά στο ρήμα φαίνεται να βρίσκονται τα σε -τέος ρηματικά επίθετα καθώς ενδέχεται να διατηρούν τη σύνταξη του ρήματος προέλευσής τους:
ΘΟΥΚ 8.65.3 οὔτε μεθεκτέον τῶν πραγμάτων πλέοσιν ἢ πεντακισχιλίοις || ούτε θα επιτρεπόταν να συμμετέχουν στη διοίκηση της πολιτείας περισσότεροι από πέντε χιλιάδες.
§6.3. Στα ΝΕ οι λέξεις σε -τός έχουν χαρακτήρα επιθέτου, ενώ η παθητική σημασία της αρχαίας κατάληξης -τός εμφανίζεται τώρα στις καταλήξεις σε -μένος.
