Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Κείμενο 4: Petyt, K. M. 1980. The Study of Dialect: An Introduction to Dialectology. Kεφ.1, Language, dialect and accent. Λονδίνο: André Deutsch, σελ. 27-29, © André Deutsch.

Αν και ο όρος διάλεκτος έχει χρησιμοποιηθεί περισσότερο με αναφορά σε γεωγραφικές διαφορές στο πλαίσιο μιας γλώσσας (π.χ. βόρειες και νότιες διάλεκτοι· διάλεκτοι του Γιόρκσαϊρ, του Λάνκαστερ και του Νορθάμπερλαντ· ή, αναφερόμενος σε λεπτότερες διακρίσεις, π.χ. οι διάλεκτοι του δυτικού και του ανατολικού Γιόρκσαϊρ· ή ακόμη οι διάλεκτοι του Μπράντφορντ, του Χάλιφαξ και του Χάντερσφιλντ, και ούτω καθ' εξής), τα τελευταία χρόνια έχει επίσης χρησιμοποιηθεί με αναφορά στην κοινωνική διάσταση της γλωσσικής διαφοράς.

Για παράδειγμα, τρεις άνθρωποι από την ίδια γεωγραφική περιοχή του δυτικού Γιόρκσαϊρ μπορεί να προφέρουν την πρόταση I'm going home to Huddersfield με αρκετά διαφορετικό τρόπο ο καθένας, π.χ.:

I. [aImg«UINheUmtUhÃd«sfi:ld]
II. [amgo:In ho:mt«hUd«sfi:ld]
III. [amgUINU«m/ wm t« Ud«sfIld]

Ο άνθρωπος που θα χρησιμοποιήσει την πρώτη παραλλαγή θα είναι σχεδόν αναμφισβήτητα αρκετά υψηλής κοινωνικής θέσης και αυτός που θα χρησιμοποιήσει την τρίτη αρκετά χαμηλής· η δεύτερη παραλλαγή είναι μάλλον η πιο συνηθισμένη στην περιοχή και θα χρησιμοποιηθεί από τους περισσότερους ανθρώπους της μεσαίας τάξης. Οι τρεις παραλλαγές μπορεί να θεωρηθεί ότι αναπαριστούν διαφορετικές κοινωνικές διαλέκτους.

Είναι ορθώς όμως τέτοια ζητήματα μέλημα της διαλεκτολογίας; Οι μη ειδικοί μερικές φορές ισχυρίζονται ότι κάποιες ποικιλίες "δεν είναι πραγματικά διάλεκτοι". Πολλοί από αυτούς θρηνούν το γεγονός ότι σε περιοχές όπου η "αληθινή διάλεκτος" κάποτε άνθιζε τώρα το μόνο που ακούγεται είναι μια "λοξή/ σαχλή λαλιά". Για παράδειγμα, ο τελευταίος χαρακτηρισμός θα αποδιδόταν από μερικούς ανθρώπους του δυτικού Γιόρκσαϊρ στη φράση [wIge?InUzbUksbakf«v?ti:tS«?«de:] were getting our books back from the teacher today ως απόδοση της "αυθεντικής"διαλέκτου θα θεωρούσανε, ας πούμε, την [wIgetInw«bu:ksbakTr«t:EItS«t«de:].

Αυτή την αντίρρηση στην αντιμετώπιση της κοινωνικής ποικιλότητας ως διαλεκτολογίας δεν θα τη δεχόμουνα. Κάθε γλωσσική ποικιλία αλλάζει αδιάκοπα· στην περίπτωση μιας γεωγραφικής διαλέκτου, κάποιες αλλαγές (π.χ. [bu:k] σε [bUk], [tEIt] σε [ti:tS]) είναι προς την κατεύθυνση της πρότυπης γλώσσας· άλλες μπορεί να έχουν μια κατεύθυνση προς μη πρότυπες εκδοχές (π.χ. η χρήση του γλωσσιδικού κλειστού [?] αντί του [t] το οποίο μάλιστα είναι συνηθέστερα το χαρακτηριστικό που ευθύνεται για τον χαρακτηρισμό "λοξή"). Όμως η ποικιλία παραμένει ακόμη γεωγραφικά προσδιορίσιμη μια διάλεκτος.

Από την άλλη πλευρά, ο γλωσσολόγος μπορεί να πει ότι η κοινωνική ποικιλότητα είναι το πεδίο της κοινωνιογλωσσολογίας και όχι της διαλεκτολογίας. Όμως και αυτό θα το απέρριπτα. Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η διαλεκτολογία είναι κλάδος της κοινωνιογλωσσολογίας όχι όμως ότι η πρώτη πρέπει να περιορίζεται στις γεωγραφικές διαφορές, καθώς η γεωγραφική και η κοινωνική ποικιλότητα προφανώς διαπλέκονται. Τα τρία παραπάνω παραδείγματα εικονογραφούν το γεγονός ότι η ομιλία είναι περισσότερο γεωγραφικά σημαδεμένη προς το κάτω άκρο της κοινωνικής κλίμακας. Ο ομιλητής της πρώτης παραλλαγής ενεργοποιεί τη γεωγραφικά ουδέτερη παραδεδομένη προφορά (RP)· αυτός της δεύτερης θα κρινόταν πως έχει την ιδιαίτερη προφορά του δυτικού Γιόρκσαϊρ· αυτός της τρίτης θα είναι μάλλον διαλεκτόφωνος, η προέλευση του οποίου θα μπορούσε να εντοπιστεί στην περιοχή του Χάντερσφιλντ.

Στη Βρετανία, η ομιλία των ανώτερων κοινωνικών τάξεων τείνει να μην παρουσιάζει μεγάλες διαφορές από τη μια περιοχή στην άλλη. Αυτό οφείλεται μεταξύ άλλων στη μεγαλύτερη γεωγραφική τους κινητικότητα και ιδιαίτερα στο γεγονός ότι αυτές οι ομάδες συνηθίζουν να στέλνουν τα παιδιά τους σε οικοτροφεία, συχνά μακριά από την ιδιαίτερη πατρίδα τους, όπου είναι πιθανόν να εξαφανιστούν γνωρίσματα της τοπικής ομιλίας και να αποκτηθεί η ΠΠ (RP). Αυτοί που βρίσκονται πιο κάτω στην κοινωνική κλίμακα, είναι πιο πιθανό να παραμείνουν κοντά στα σπίτια τους και να λάβουν τη μόρφωσή τους σε σχολεία της περιοχής, συχνά από δασκάλους που έχουν και οι ίδιοι κάποια τοπικά γνωρίσματα στην ομιλία τους· αυτοί επομένως έχουν τοπική ιδιαίτερη προφορά. Οι κατώτερες τάξεις, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές, τείνουν να είναι οι λιγότερο κινητικές και έχουν τις λιγότερες πιθανότητες να μάθουν ακόμη και την πρότυπη αγγλική· συχνά μιλούν με σημαδεμένες γεωγραφικά προφορές και αποτελούν το κατεξοχήν τμήμα του πληθυσμού που είναι πιθανότερο να χρησιμοποιήσει μια γεωγραφική διάλεκτο.

Έχει προταθεί ότι η κατάσταση σχετικά με τις γεωγραφικές και κοινωνικές διαλέκτους στη Βρετανία μπορεί να αναπαρασταθεί διαγραμματικά από ένα τρίγωνο (βλέπε την εικόνα), όπου η κάθετη διάσταση αναπαριστά την κοινωνική τάξη και η οριζόντια τη γεωγραφική περιοχή. Στη βάση υπάρχει ένας σημαντικός βαθμός γεωγραφικής διαφοροποίησης, που είναι ευρύτερης στην αγροτική και ανειδίκευτη βιομηχανική εργατική τάξη· αλλά ανεβαίνοντας την κοινωνική κλίμακα η γεωγραφική διαφοροποίηση ελαττώνεται, ώσπου στην κορυφή, στην υψηλότερη τάξη, στην ουσία εξαφανίζεται. Η εκδοχή του διαγράμματος αυτού που παρατίθεται εδώ επιχειρεί επίσης να εκφράσει το γεγονός ότι σε σχέση με τη διάλεκτο (όπως ορίστηκε παραπάνω, δηλ. βάσει του λεξιλογίου, της γραμματικής και ως ένα βαθμό της φωνολογίας) υπάρχει ένα μεγαλύτερο τμήμα της κοινωνικής ιεραρχίας που χρησιμοποιεί τη μη τοπική πρότυπη αγγλική από ό,τι σε σχέση με την προφορά (δηλ. τη φωνητική και άλλες περιοχές της φωνολογίας), όπου μόνο η υψηλότερη τάξη τείνει να χρησιμοποιεί την "ουδέτερη" ΠΠ (RP).

Μετάφραση: Νίκος Γεωργίου