Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Κείμενο 2: Πετρούνιας, Ε. 1984. Nεοελληνική Γραμματική και συγκριτική ανάλυση. Θεσσαλονίκη: University Studio Press, σ. 250-251. Στο κείμενο διατηρήθηκε η ορθογραφία του συγγραφέα.

H ιδέα του αλφαβήτου, και μάλιστα φωνημικού αλφαβήτου… είναι επίτευγμα των αρχαίων Eλλήνων. Tην ιδέα της γραφής καθώς και τα αρχικά σχήματα των γραμμάτων οι αρχαίοι Έλληνες τα πήραν από ανατολικούς λαούς, ίσως τους Φοίνικες… Στο σχήμα τα γράμματα σ' όλη την αρχαιότητα ήτανε κεφαλαία. Στους Φοίνικες όμως κάθε γράμμα συμβόλιζε ολόκληρη συλλαβή, πράγμα που καθιστούσε το σύστημα δύσκαμπτο και ασαφές. Στην προσαρμογή-του για την αρχαία ελληνική γλώσσα το κάθε γράμμα έφτασε να συμβολίζει ένα φθόγγο, και μάλιστα μόνο τους "βασικούς" φθόγγους, συγκεκριμένα τα φωνήματα. Aπο αυτή την άποψη είναι χαραχτηριστικό οτι για τους φθόγγους [s] και [z] υπήρχε μόνον ένα γράμμα, το <σ> (το γράμμα <ζ> δήλωνε κάτι διαφορετικό): στα αρχαία ελληνικά, όπως συμβαίνει σήμερα π.χ. σε πολλές ιταλικές διαλέχτους, οι φθόγγοι [s] και [z] αποτελούσαν μία ενότητα (ένα φώνημα), και επομένως δέν υπήρχε ανάγκη να διακριθούν στη γραφή.

Tους αρχαίους Έλληνες δέν τους βάραινε επιπόλαιος θαυμασμός για παλιότερους πολιτισμούς, ενώ αντίθετα τους χαρακτήριζε πραχτικό πνεύμα. Έτσι, και καθώς ήταν οι πρώτοι που δημιούργησαν φωνημική γραφή, έφτειαξαν γραφικό σύστημα σε μεγάλο βαθμό λογικό: δηλαδή σχεδόν κάθε φθόγγος είχε το δικό-του γράμμα. Bέβαια η επιστημονική ανάλυση της προφοράς δέν ήτανε γνωστή την εποχή εκείνη, κι έτσι το αρχαίο αλφάβητο παρουσιάζει μερικές ασυνέπειες· π.χ. τα γράμματα <ξ> και <ψ> συμβόλιζαν το καθένα απο ένα σύμπλεγμα συμφώνων και όχι ένα σύμφωνο: αντίστοιχα [ks] και [ps]. Tα γράμματα <α ι υ> συμβόλιζαν τόσο τα βραχέα όσο και τα μακρά σχετικά φωνήεντα…, κι έτσι στις τρείς αυτές περιπτώσεις δέ μπορούμε να συμπεράνουμε απο τη γραφή για ποιό φωνήεν πρόκειται κάθε φορά, όπως μπορούμε για τα γράμματα <ε/η ο/ω>. Δηλαδή η αρχή της αμφιμονοσημαντότητας δέν εφαρμόστηκε απόλυτα. Eφαρμόστηκε όμως, άνκαι εμπειρικά, με πολύ περισσότερη επιτυχία απο ότι συνέβηκε αργότερα με άλλους λαούς που πήραν το αλφάβητο.