Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <^>

1. Σύγχρονη επικοινωνία στο διαδίκτυο

Μία ομάδα ερωτήσεων απέβλεπε στο να διερευνήσει την έκταση αξιοποίησης του διαδικτύου ως περιβάλλοντος σύγχρονης επικοινωνίας, μέσω της συμμετοχής κυρίως των παιδιών σε θαλάμους σύγχρονης επικοινωνίας. Το πρώτο ερώτημα ήταν το εξής:

Συμμετέχεις σε chatrooms; Ναι 1 Όχι 2

ΑΝ ΟΧΙ,ΠΗΓΑΙΝΕ ΣΤΗΝ ΕΡΩΤΗΣΗ 45

Η ερώτηση ήταν γενική και διερευνούσε αν τα παιδιά συμμετέχουν ή όχι σε θαλάμους σύγχρονης επικοινωνίας, τα γνωστά ως chat rooms. Η απάντηση δείχνει (βλ. πίνακας 8.1.) ότι τα ποσοστά είναι περίπου μοιρασμένα, δίνοντας ένα ποσοστό 50,6% να συμμετέχει. Από τη διασταύρωση με την πόλη κατοικίας προκύπτει ότι σε μεγαλύτερο ποσοστό συμμετέχουν τα παιδιά από την επαρχία και λιγότερο από τα κέντρα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη).

Πόσο συχνά μπαίνεις σε δωμάτια επικοινωνίας (chatrooms) και συζητάς; (κύκλωσε την απάντηση που ανταποκρίνεται σε σένα)

1. Κάθε μέρα
2. Κάποιες φορές την εβδομάδα
3. Ευκαιριακά, όταν έχω χρόνο

Από τα παιδιά που συμμετέχουν, το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετέχει σε σύγχρονες διαδικτυακές συζητήσεις ευκαιριακά (54,8% εξ όσων απάντησαν και το 27,2% του συνόλου των παιδιών του δείγματος), ένα μικρότερο ποσοστό σε εβδομαδιαία βάση (29,2%) και πολύ μικρό ποσοστό καθημερινά (15,9% εξ όσων απάντησαν και 7,9% του συνόλου των παιδιών).

Θέματα που συζητούν

Ενδιαφέρον έχει να δούμε και ποια είναι τα θέματα που συζητούν, συμμετέχοντας στις συζητήσεις αυτές και σε αυτό απέβλεπε το επόμενο ερώτημα.

Για τι είδους θέματα προτιμάς να συζητάς στα chatrooms; (μπορείς να κυκλώσεις περισσότερες από μία απαντήσεις)

• α. Γενικού περιεχομένου - απλή ανταλλαγή απόψεων
• β. Αθλητικά
• γ. Μουσική
• δ. Ψυχαγωγικά θέματα
• ε. Να φλερτάρω
• στ. Κάτι άλλο (γράψε τι)
  ………………………………………….

Από τις απαντήσεις (βλ πίνακα 8.3.) φαίνεται ότι τα παιδιά συμμετέχουν είτε προκειμένου να φλερτάρουν (49,8%) είτε να συζητήσουν θέματα γενικότερου περιεχομένου (45,2%). Σε σημαντικό ποσοστό συμμετέχουν και σε συζητήσεις που αφορούν τον αθλητισμό (21,5%), τη μουσική (37,6%) ή την ψυχαγωγία (19,5%).

Στοιχεία με τα οποία εμφανίζονται στα chatrooms

Όπως είναι γνωστό, στα περιβάλλοντα αυτά είναι δυνατό να εμφανιστεί κανείς με πραγματικά ή ψεύτικα στοιχεία. Το επόμενο ερώτημα απέβλεπε στην καταγραφή αυτής της πρακτικής.

Με ποια στοιχεία εμφανίζεσαι στις συζητήσεις;

1. Με τα πραγματικά μου στοιχεία (όνομα, ηλικία, τόπος κατοικίας, εθνικότητα κλπ.)
2. Συνήθως χρησιμοποιώ άλλα στοιχεία.
3. Εξαρτάται από την περίπτωση

Από τις απαντήσεις (βλ. πίνακας 8.4.) βλέπουμε ότι τα παιδιά είναι 'υποψιασμένα' για τα περιβάλλοντα αυτά, γι' αυτό και σε πολύ λίγες περιπτώσεις δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν τα πραγματικά τους στοιχεία. Συγκεκριμένα, το 13,2% δηλώνει ότι χρησιμοποιεί τα πραγματικά του στοιχεία, το 42% ότι συνήθως χρησιμοποιεί άλλα στοιχεία και το 44,9% επιλέγει ανάλογα με την περίσταση.

Παραθέτουμε στη συνέχεια τα αποτελέσματα, όπως προκύπτουν από το ποιοτικό σκέλος της έρευνας. Από την ανάλυση των συνεντεύξεων προκύπτει ότι τα περισσότερα παιδιά συνομιλούν ηλεκτρονικά (κάνουν chat) για να αποκτήσουν γνωριμίες (π.χ. ΣΥΝ 4, 9, 43, 54, 68, 71), από τις οποίες κάποιες φορές προκύπτουν ραντεβού (π.χ. ΣΥΝ 31, 43). Μερικοί συνομιλούν απλώς για διασκέδαση και ψυχαγωγία (π.χ. ΣΥΝ 9, 75), ενώ κάποιοι δηλώνουν ότι συζητούν για προσωπικά τους προβλήματα και ανταλλάσσουν απόψεις (ΣΥΝ 27) ή συζητούν για τη μουσική, τα αθλητικά, την επικαιρότητα (ΣΥΝ 22, 51) ή ακόμη και για θρησκευτικά θέματα (ΣΥΝ 21). Στην περίπτωση 22 ο μαθητής χρησιμοποιεί και κάμερα κατά τη συνομιλία του με φίλους από τη Ρωσία (χώρα καταγωγής). Άλλοι προτιμούν να επικοινωνούν μόνο με γνωστούς και φίλους, καθώς φοβούνται την επικοινωνία με αγνώστους, ενώ άλλοι συνομιλούν τόσο με γνωστούς όσο και με αγνώστους, από διάφορες χώρες και χωρίς κανένα φόβο. Μερικοί δηλώνουν ότι κάνουν chat και στο σχολείο, στο μάθημα της πληροφορικής (π.χ. ΣΥΝ 54). Αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση του μαθητή στη ΣΥΝ 68 που λέει ότι στο μάθημα της Πληροφορικής οι καθηγητές τους δίνουν συγκεκριμένες σελίδες για να 'κάνουν chat' και ενδιαφέρουσες γνωριμίες με μαθητές.

Βέβαια, υπάρχουν και αρκετά παιδιά που δεν χρησιμοποιούν τη σύγχρονη ηλεκτρονική επικοινωνία ή δεν τη χρησιμοποιούσαν ποτέ ή τη χρησιμοποιούσαν παλιά, αλλά τώρα σταμάτησαν. Κάποιοι μάλιστα τη χαρακτηρίζουν «ψεύτικη επικοινωνία» (ΣΥΝ 48) και παρουσιάζονται πολύ αρνητικοί απέναντι σε αυτή την ενασχόληση. Για παράδειγμα, ο μαθητής από ιδιωτικό σχολείο στη ΣΥΝ 16 δηλώνει ότι «είναι χαζομάρα και οι χρήστες καημένοι», γι' αυτό ο ίδιος δεν συμμετέχει ποτέ σε κανάλια σύγχρονης συνομιλίας.

Τέλος, δεν φαίνεται να υπάρχουν διαφορές στη συνήθεια αυτή ως προς τις μεταβλητές φύλο, κατηγορία σχολείου (δημόσιο - ιδιωτικό), κοινωνικό - μορφωτικό υπόβαθρο γονιών. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν, όμως, οι δυο περιπτώσεις μεταναστών στην 22 (μαθητής ρωσικής καταγωγής) και στη 43 (μαθητής βουλγαρικής καταγωγής) που τους αρέσει πολύ η σύγχρονη ηλεκτρονική επικοινωνία και ασχολούνται αρκετές ώρες. Ο πρώτος κάνει ευρεία χρήση και συζητά με συμπατριώτες του φίλους ποικίλα θέματα της επικαιρότητας, ενώ ο δεύτερος κάνει γνωριμίες και κλείνει ραντεβού με συμπατριώτες και συμπατριώτισσές του, ενώ απασχολείται έως και δέκα ώρες την ημέρα.

Από την ανάλυση των μελετών περίπτωσης διαπιστώθηκε ότι επτά παιδιά συμμετέχουν σε κανάλια σύγχρονης επικοινωνίας (chat rooms) (ΜΠ 1, 2, 5, 9, 13, 16, 19), πέντε αγόρια και δύο κορίτσια. Η ενασχόληση αυτή των παιδιών δεν φάνηκε να συσχετίζεται με την κοινωνική-οικονομική τους κατάσταση. Μεταξύ αυτών βρίσκονται παιδιά από εύπορα κοινωνικά στρώματα (π.χ. ΜΠ 1, 9), αλλά και παιδιά εργατών (π.χ. ΜΠ 2, 16). Μία μόνο από τις περιπτώσεις (ΜΠ 2) είναι μαθήτρια που διαμένει στην επαρχία και όχι σε αστικό κέντρο. Η συχνότητα με την οποία επιλέγουν αυτό τον τρόπο επικοινωνίας διαφέρει, καθώς υπάρχουν παιδιά που κάνουν chat σπάνια (π.χ. ΜΠ 6, 16), άλλα πιο συχνά -κυρίως όταν βρίσκονται μαζί με φίλους (π.χ. ΜΠ 2, 13)- και άλλα σχεδόν καθημερινά. Χαρακτηριστική είναι η μελέτη περίπτωσης 5, που όχι μόνο κάνει καθημερινά chat με φίλους του από το εξωτερικό, αλλά έχει φροντίσει να εξοπλιστεί και με κάμερα, για να είναι η επικοινωνία ακόμη πιο 'ζωντανή'.

Τα παιδιά κατά την ηλεκτρονική συνομιλία τους φλερτάρουν (π.χ. ΜΠ 2, 13) και μιλούν για θέματα γενικότερου περιεχομένου, κυρίως για αθλητισμό (ΜΠ 5) και ψυχαγωγία (π.χ. ΜΠ 2, 13). Εκτός από τις περιπτώσεις εκείνων των παιδιών που συνομιλούν με φίλους τους (ΜΠ 1, 5), σε όλες σχεδόν τις υπόλοιπες δεν χρησιμοποιούν τα πραγματικά τους στοιχεία. Ως προς αυτό ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξήγηση που δίνει η μελέτη περίπτωσης 2. Η μαθήτρια είπε ότι αυτή και οι φίλες της προτιμούν πάντοτε, όταν φλερτάρουν ηλεκτρονικά με κάποιον άγνωστο, να μη δίνουν τα πραγματικά τους στοιχεία, καθώς φοβούνται μήπως 'πέσουν' πάνω σε κάποιο παιδί από το χωριό τους ή από κάποια γειτονική περιοχή και εκτεθούν. Υπάρχουν βέβαια και κάποιες περιπτώσεις παιδιών που έκαναν chat στο παρελθόν, αλλά κατά την περίοδο της έρευνας είχαν διακόψει αυτή τους τη δραστηριότητα (π.χ. ΜΠ 3, 6). Χαρακτηριστική είναι η μελέτη περίπτωσης 3. Όπως είπε ο ίδιος, πέρασε η εποχή που χρησιμοποιούσε ψευδώνυμα για να μπει σε κάποιο chat room και να συνομιλήσει με κορίτσια μεγαλύτερης ηλικίας. Τώρα, όπως δήλωσε, είναι αρκετά μεγάλος για να υποδύεται κάποιον άλλον. Άλλωστε, διαπίστωσε ότι οι περισσότεροι που συνομιλούν εκεί «δε στέκουν και πολύ καλά στα μυαλά τους», τους χαρακτήρισε μάλιστα «πυροβολημένους».

Γλώσσα και συζητήσεις

Με το επόμενο ερώτημα θέλαμε να διερευνήσουμε σε περιβάλλοντα ποιας γλώσσας κυρίως συμμετέχουν και επομένως ποια γλώσσα χρησιμοποιούν. Το ερώτημα ήταν το εξής:

Μπαίνεις συνήθως… (κύκλωσε όποια από τις απαντήσεις ανταποκρίνεται σε σένα ή περισσότερες από μία απαντήσεις):

• α. σε ελληνικά chat rooms,
• β. Σε chat rooms αγγλικής γλώσσας
• γ. σε chat rooms άλλης γλώσσας (αν ναι, γράψε ποια ή ποιες)
  ………………………………………………….

Από τις απαντήσεις βλέπουμε (πίνακας 8.5.) ότι προτιμούν κατά κύριο λόγο να συμμετέχουν σε περιβάλλοντα, όπου χρησιμοποιείται η ελληνική γλώσσα (86,7%). Σε ποσοστό 28,9% επιλέγουν κανάλια όπου γράφουν στα αγγλικά και σε πολύ μικρό ποσοστό επιλέγονται κανάλια όπου μπορούν να συνομιλούν σε άλλη γλώσσα (4,8%).

Από τη διασταύρωση των στοιχείων φαίνεται ότι τα περισσότερα από τα παιδιά που συμμετέχουν σε αλλόγλωσσα chat rooms προέρχονται από τα ιδιωτικά σχολεία. Ειδικότερα, στον παρακάτω πίνακα (βλ. πίνακα 8.6) διαπιστώνουμε ότι τα παιδιά των ιδιωτικών σχολείων συμμετέχουν σε chat αγγλικής σε ποσοστό 55,1% έναντι 22,9% αυτών από τα δημόσια σχολεία.

Από τις συνεντεύξεις προκύπτει ότι η γλώσσα που χρησιμοποιούν τα παιδιά στα κανάλια σύγχρονης επικοινωνίας είναι κυρίως η ελληνική και λιγότερο η αγγλική, όταν συνομιλούν με παιδιά από ξένες χώρες (ΣΥΝ 3). Οι μετανάστες φαίνεται να χρησιμοποιούν τόσο τη μητρική τους γλώσσα όσο και την ελληνική (ΣΥΝ 22, 43).

Από τις μελέτες περιπτώσεων μόνο δύο αγόρια από τα συνολικά επτά παιδιά που επισκέπτονται κανάλια σύγχρονης επικοινωνίας επισκέπτονται κανάλια άλλης γλώσσας και συγκεκριμένα της αγγλικής (ΜΠ 5, 9) και συνομιλούν στα αγγλικά με συνομηλίκους τους από το εξωτερικό. Μάλιστα το ένα από τα παιδιά (ΜΠ 9) είναι μαθητής ιδιωτικού σχολείου. Οι υπόλοιπες πέντε περιπτώσεις συμμετέχουν σε περιβάλλοντα, όπου χρησιμοποιείται η ελληνική γλώσσα.

Ποιο αλφάβητο χρησιμοποιούν

Είναι γνωστή η έντονη, σε κάποιες περιπτώσεις, συζήτηση σε σχέση με τη χρήση του λατινικού αλφαβήτου στην παραγωγή λόγου σε σύγχρονα και ασύγχρονα διαδικτυακά περιβάλλοντα (Koutsogiannis & Mitsikopoulou 2004). Το επόμενο ερώτημα απέβλεπε να καταγράψει ποσοτικά αυτή την πραγματικότητα στις μέρες μας.

Αν μπαίνεις σε ελληνικά κανάλια, γράφεις … (κύκλωσε ό,τι ανταποκρίνεται σε σένα):

1. Με ελληνικούς χαρακτήρες
2. Ελληνικά αλλά με λατινικούς χαρακτήρες (greeklish)
3. Και με τα δύο, ανάλογα με την περίπτωση

Από την ανάλυση των απαντήσεων φαίνεται (πίνακας 8.7.) ότι, παρότι οι τεχνολογικές εξελίξεις ευνοούν τη χρήση του ελληνικού αλφαβήτου, είναι αρκετά συνηθισμένο στην παραγωγή μη επίσημου λόγου στα ηλεκτρονικά περιβάλλοντα να χρησιμοποιείται το λατινικό αλφάβητο για επικοινωνία στην ελληνική γλώσσα. Ειδικότερα, φαίνεται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών χρησιμοποιεί το λατινικό αλφάβητο (43,3%), ενώ οι άλλες δύο επιλογές (μόνο ελληνικά - και τα δύο) μοιράζονται ισόποσα στο δείγμα μας (27,9% και 28,8% αντίστοιχα).

Στις περισσότερες συνεντεύξεις στις οποίες οι μαθητές/τριες δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν στα chat ελληνική γλώσσα, δεν γίνεται διευκρίνιση αν είναι στο ελληνικό ή στο λατινικό αλφάβητο. Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις στις οποίες διευκρινίζεται ότι γίνεται χρήση ελληνικής με λατινικούς χαρακτήρες, greeklish, όπως λένε οι ίδιες οι μαθήτριες στις ΣΥΝ 5, 74, 75 και ο μαθητής στη ΣΥΝ 24.

Από τις ΜΠ διαπιστώθηκε ότι όλοι σχεδόν οι μαθητές (σε κάποιες περιπτώσεις δεν γίνεται αναφορά), όταν γράφουν ελληνικά, χρησιμοποιούν το λατινικό αλφάβητο. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του μαθητή της ΜΠ 1: «Γενικά στο διαδίκτυο οι πιο πολλοί που συζητάνε γράφουνε με ελληνικά αλλά με αγγλικούς χαρακτήρες, επειδή γράφουν πιο γρήγορα έτσι. Τα ελληνικά μόνο αν είναι να γράψεις κανένα έγγραφο. Και κυρίως και πιο μεγάλοι τα χρησιμοποιούνε. Το να γράφεις με ελληνικούς χαρακτήρες είναι πιο χρονοβόρο λόγω του τονισμού των ελληνικών λέξεων».

Μάλιστα φαίνεται ότι τα παιδιά δεν προτιμούν το λατινικό αλφάβητο μόνο όταν κάνουν chat, αλλά και όταν στέλνουν ηλεκτρονικά μηνύματα (e-mails). Ενδιαφέρον παρουσιάζει, για παράδειγμα, η συζήτηση που είχαμε με έναν μαθητή (ΜΠ 3):

• ΕΡ. Και εκεί πέρα πώς γράφετε, με αγγλικούς χαρακτήρες ή με ελληνικούς;
• ΑΠ. Με αγγλικούς, λατινικά τα γράφουμε.
• ΕΡ. Την ορθογραφία την τηρούμε ή όπως να 'ναι;
• ΑΠ. Όχι. Όπως να 'ναι. Εδώ δεν την τηρώ στα ελληνικά. Και στο σχολείο κάνω λάθη, αλλά και στα mails, περισσότερα ίσως. Δε ξέρω, μπορεί να φταίει και ο υπολογιστής. Τραβάει την προσοχή σου η εικόνα, άλλα πράγματα και δε δίνεις σημασία. Αλλά και αυτοί που ξέρουν ορθογραφία όπως να' ναι γράφουν.
• ΕΡ. Πιστεύεις ότι είναι μια άλλη γλώσσα η γλώσσα που χρησιμοποιούν οι χρήστες του διαδικτύου;
• ΑΠ. Ναι, είναι. Έχει άλλους κανόνες. Γράφεις πιο κοφτά, δεν βάζεις στίξη, με λατινικό αλφάβητο. Όλοι έτσι γράφουν, έχει επικρατήσει αυτό.

Συμμετοχή σε διαδικτυακές κοινότητες

Οι πρακτικές γραμματισμού στο πλαίσιο διαδικτυακών κοινοτήτων είναι επίσης κάτι συνηθισμένο σήμερα. Το επόμενο ερώτημα απέβλεπε στη διερεύνηση αυτής της πραγματικότητας.

Συμμετέχεις σε διαδικτυακές κοινότητες, ελληνικές ή διεθνείς; (κοινότητες στο διαδίκτυο που συζητούν για διάφορα θέματα (π.χ. για μουσική, παιχνίδια), ανταλλάσσουν υλικό κλπ.).

ΑΝ ΟΧΙ, ΠΗΓΑΙΝΕ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΡΩΤΗΣΗ.

• Γράψε σε ποιες:
  ………………………………..
  ………………………………..
  ………………………………..

Από τον επόμενο πίνακα (8.8.) διαπιστώνουμε ότι το ποσοστό συμμετοχής σε διαδικτυακές κοινότητες είναι πολύ χαμηλό, αφού ένα 6% μόνο συμμετέχει στις κοινότητες αυτές.

Και αυτή η πρακτική, η οποία είναι σαφώς πιο απαιτητική, έχει στενή σχέση με άλλες κοινωνικές μεταβλητές, όπως προκύπτει από τον επόμενο πίνακα (8.9.), όπου επιχειρείται διασταύρωση στη μεταβλητή αυτή και στην εργασία του πατέρα. Είναι εμφανές από τον πίνακα (το αποτέλεσμα είναι στατιστικά σημαντικό) ότι οι πρακτικές αυτές είναι πιο συχνές σε παιδιά των οποίων ο πατέρας έχει κάποιο επάγγελμα που είτε σχετίζεται με μόρφωση και υπηρεσίες είτε έχει κοινωνική αναγνώριση. Βλέπουμε για παράδειγμα ότι η συμμετοχή των παιδιών που οι πατεράδες τους είναι αγρότες ή εργάτες είναι σχεδόν μηδενική στα περιβάλλοντα αυτά (0,8% και 2% αντίστοιχα), έναντι 9,8% και 10,4% που είναι επιστήμονες και διευθύνοντες επιχειρηματίες, αντίστοιχα.

Από τις συνεντεύξεις καταγράφηκαν στοιχεία σχετικά με το θέμα της συμμετοχής των μαθητών/τριών σε διαδικτυακές κοινότητες. Διαπιστώθηκε μάλιστα σημαντική διαφορά με μεταβλητή την κατηγορία σχολείου, ιδιωτικού - δημόσιου. Τα παιδιά των δημόσιων σχολείων, δηλαδή, δεν συμμετέχουν σε διαδικτυακές κοινότητες, ενώ στην πλειονότητά τους τα παιδιά των ιδιωτικών σχολείων συμμετέχουν σε ένα ή περισσότερα σχολικά clubs, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο και στην αξιοποίηση του διαδικτύου. Τα παιδιά δηλώνουν ότι υπάρχουν συγκεκριμένες ώρες και ημέρες στη διάρκεια της εβδομάδας, στις οποίες ασχολούνται, πάντα με την καθοδήγηση καθηγητών, με θέματα της κοινότητας στην οποία επέλεξαν να είναι μέλη. Σύμφωνα με τις αναφορές τους συζητούν μέσω διαδικτύου για πολιτικά θέματα, περιβαλλοντικά, επιστημονικά όπως για την αστρονομία, για το σκάκι και αναπτύσσουν προβληματισμούς ή προτείνουν λύσεις σε διάφορα προβλήματα ανάλογα με τη θεματική. Κάποιοι μάλιστα δηλώνουν ιδιαίτερα ενθουσιασμένοι με αυτήν την ενασχόλησή τους (ΣΥΝ 3, 20)

Συμπεράσματα για την ενότητα αυτή

Από την ενότητα αυτή προκύπτει ότι η συμμετοχή τόσο σε σύγχρονα διαδικτυακά περιβάλλοντα όσο και σε διαδικτυακές κοινότητες πρακτικής δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στα παιδιά, παρά το θόρυβο που συχνά γίνεται στον τύπο. Σε περιπτώσεις πάντως που συμμετέχουν φαίνεται να γνωρίζουν τις συμβάσεις που απαιτούν οι συγκεκριμένες πρακτικές. Προτιμούν κατά κύριο λόγο τα ελληνόγλωσσα περιβάλλοντα, χρησιμοποιούν δε τόσο το ελληνικό όσο και το λατινικό γραφηματικό σύστημα.

Και στη συγκεκριμένη περίπτωση επιβεβαιώνεται ό,τι έχουμε διαπιστώσει σε άλλες περιπτώσεις. Όσο οι πρακτικές είναι πιο απαιτητικές είτε προς την κατεύθυνση της λειτουργικής αξιοποίησης της αγγλικής γλώσσας είτε προς την κατεύθυνση της συμμετοχής σε διαδικτυακές κοινότητες πρακτικής, τόσο πιο πολύ τα παιδιά που προέρχονται από προνομιούχα κοινωνικά στρώματα παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις.