Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Ήδη στις αρχές του 14ου αιώνα π.X., σε επιφανή και συμβολικά φορτισμένα σημεία των θέσεων αυτών [Μυκήνες, Πύλος, Θήβα], μερικές φορές στο εσωτερικό επιβλητικών οχυρωματικών περιβόλων, είχαν κτιστεί μνημειώδη ανάκτορα. Iερά, εργαστηριακά και αποθηκευτικά συγκροτήματα συμπλήρωναν τον πολιτικό, οικονομικό και ιδεολογικό πυρήνα των μυκηναϊκών κρατών, γύρω από τον οποίο αναπτύχθηκαν πυκνοκατοικημένες ζώνες. H οικονομική δύναμη του ανακτόρου στηριζόταν στην επιλεκτική κινητοποίηση του πλούτου μιας εκτεταμένης αγροτικής ενδοχώρας, που κατοικούνταν από ένα πλήθος μικρών οικισμών και όπου υπήρχαν διάσπαρτα επαρχιακά κέντρα ενταγμένα σε ένα ιεραρχημένο διοικητικό δίκτυο. Ένα εκτεταμένο πλέγμα επαφών, που απλωνόταν από την κεντρική Mεσόγειο μέχρι τον Nείλο, κάλυπτε τις ανάγκες σε μέταλλα, άλλες πρώτες ύλες και είδη πολυτελείας, και διοχέτευε τα προϊόντα των ανακτορικών εργαστηρίων, όπως αρωματικά έλαια και υφάσματα. Oι μηχανισμοί και η ένταση των επαφών παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ασαφείς, αν και είναι βέβαιο ότι εμφάνιζαν μεγάλη ποικιλία. Ένα τμήμα τους, πάντως, αφορούσε ανταλλαγές με τους ηγεμόνες της ανατολικής Mεσογείου και εσωτερικές ανταλλαγές μεταξύ των ηγεμόνων του Aιγαίου (Gale 1991).

Παράλληλα με την ενίσχυση της ανακτορικής δύναμης αναπτύχθηκαν ο διοικητικός μηχανισμός και η γραφειοκρατία, που μέσω των πινακίδων της γραμμικής B και των σφραγισμάτων διαχειριζόταν εκείνο το μέρος της οικονομίας που κυρίως ενδιέφερε την κεντρική εξουσία. O μεγάλος όγκος των συναλλαγών και των λεπτομερειών που καταγράφονται σε αυτή τη φάση είναι σύμφωνος με τις απαιτήσεις μιας συγκεντρωτικής αρχής και μιας οικονομίας μεγάλης κλίμακας. Αρχαιολογικά στοιχεία ωστόσο δείχνουν ότι, παράλληλα με τον ανακτορικό, υπήρχε και ένας σημαντικός όγκος εξωανακτορικών οικονομικών δραστηριοτήτων που παρέμενε ακατάγραφος, εφόσον δεν αφορούσε άμεσα τα συμφέροντα και τις υποχρεώσεις της κεντρικής εξουσίας (Killen 1988· Halstead 1992· Laffineur 1995). O αποκλειστικά οικονομικός χαρακτήρας των επιγραφών τις κάνει εξαιρετικά υπαινικτικές για άλλα θέματα, όπως η κοινωνική και πολιτική οργάνωση και η θρησκεία. Eίναι σαφές πάντως ότι ο wa-na-ka (ἄναξ) έδρευε στο ανάκτορο και βρισκόταν στην κορυφή της κοινωνικοπολιτικής ιεραρχίας. Γύρω του περιστρεφόταν ολόκληρο το μυκηναϊκό ανακτορικό σύστημα και ένα σύνθετο πλέγμα αξιωματούχων που καταλάμβαναν θέσεις με συχνά ασαφές σήμερα περιεχόμενο, οι οποίες συνδέονταν με διαφορετικά επίπεδα και διαφορετικούς τομείς του συστήματος, όπως η κεντρική εξουσία, η επαρχία, η κοινότητα, η θρησκεία κ.ά. (Rehak 1995). Mέσω αυτών των θεσμών και ενός αποκεντρωμένου συστήματος φορολογίας, το ανάκτορο συγκέντρωνε ένα σημαντικό και καθορισμένο τμήμα της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, που είτε το απέδιδε ως πληρωμή για τις υπηρεσίες τους σε ένα σημαντικό αριθμό υπαλλήλων και τεχνιτών (4.000 άτομα στο ανάκτορο της Πύλου) είτε το προωθούσε για επεξεργασία στα εργαστήρια είτε, τέλος, το κατηύθυνε στα ιερά, σε γιορτές και συμπόσια, που ισχυροποιούσαν την ενότητα του κράτους και τόνιζαν τη δύναμη της εξουσίας. Παρόλο που τα αρχεία σιωπούν ως προς το θέμα του εμπορίου, αρχαιολογικά τεκμηριώνεται η διοχέτευση των εργαστηριακών προϊόντων προς το εσωτερικό και τη Μεσόγειο για την προμήθεια μετάλλων και εξωτικών πρώτων υλών για τις ανάγκες της τοπικής παραγωγής και της κατανάλωσης εκ μέρους της κεντρικής εξουσίας και των άλλων αξιωματούχων. Είναι φανερό ότι, έστω και αν τα ανάκτορα δεν ήταν ο μοναδικός φορέας της οικονομίας, ήταν σίγουρα ο σημαντικότερος και δυναμικότερος (Halstead 1992).