Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <^>

7. Γονείς και διαδίκτυο

Στο ερωτηματολόγιο υπήρχε ερώτημα με μια ομάδα επιλογών που επεδίωκε να διερευνήσει τη στάση των γονιών σε σχέση με τις πρακτικές των παιδιών τους στο διαδίκτυο. Το ερώτημα ήταν το εξής:

Τι από τα παρακάτω ισχύει σε σχέση με το διαδίκτυο; (σημείωσε με ένα √ τι ισχύει για σένασε καθεμιά από τις παρακάτω κατηγορίες)

Στον επόμενο πίνακα αποτυπώνεται η συνολική εικόνα των απαντήσεων. Τα παιδιά συμπλήρωσαν σε πολύ μεγάλα ποσοστά την ερώτηση αυτή. Από τα αποτελέσματα φαίνεται ότι εξαιρετικά μικρή είναι η εμπλοκή των γονιών στην όλη δραστηριότητα των παιδιών με το διαδίκτυο. Από τον παρακάτω συγκεντρωτικό πίνακα (7.1.) προκύπτει με σαφήνεια ότι ένα μικρό ποσοστό γονιών έχουν συστήσει στα παιδιά σελίδες τις οποίες αξίζει να επισκέπτονται (μόνο 19,1%), οι δε γονείς αυτοί (που συστήνουν στα παιδιά τους) είναι σε μεγαλύτερο ποσοστό περισσότερο μορφωμένοι (βλ. παρακάτω). Επίσης, λίγοι έχουν δείξει στα παιδιά τους πώς να εργάζονται στο διαδίκτυο (27,5%), όπως και λίγοι συζητούν με τα παιδιά τους ως προς το τι κάνουν στο διαδίκτυο (29,1%) ή θέτουν όρια στις διαδικτυακές δραστηριότητές τους (30,9%). Και αυτό παρότι ένα υψηλό ποσοστό γονιών (κάποιος από τους δύο) γνωρίζει από διαδίκτυο, όπως προκύπτει από την τελευταία απάντηση.

Το υποερώτημα 'Κανένας από τους γονείς σου δεν έχει ασχοληθεί με το τι κάνεις στο διαδίκτυο' δεν πρέπει να έγινε απολύτως κατανοητό από τα παιδιά, γιατί οι απαντήσεις που έχουμε εδώ έρχονται σε αντίφαση με τις προηγούμενες. Το πρόβλημα υπάρχει προφανώς στην ίδια τη διατύπωση της ερώτησης με τη διπλή άρνηση.

Οι ανωτέρω διαπιστώσεις διαφοροποιούνται σημαντικά στη διασταύρωση με μεταβλητές, όπως η μόρφωση των γονιών (βλ. παρακάτω πίνακα) ή η γενικότερη κοινωνική - οικονομική κατάσταση.

Με δεδομένο το γεγονός ότι οι γονείς των παιδιών που φοιτούν στα ιδιωτικά σχολεία αποτελούν μια κατηγορία γονιών με συγκεκριμένα κοινωνικά χαρακτηριστικά, όπως επισημάναμε ήδη από το πρώτο κεφάλαιο, έχει ενδιαφέρον να διασταυρώσουμε τα δεδομένα αυτής της ερώτησης με μεταβλητή τον τύπο του σχολείου.

Από τον συγκεντρωτικό αυτό πίνακα (7.2.) προκύπτει ότι οι γονείς των παιδιών που φοιτούν στα δημόσια σχολεία θέτουν πιο συχνά όρια και κανόνες στα παιδιά τους (32,8% έναντι 22,8% των ιδιωτικών), συζητούν επίσης περισσότερο μαζί τους σχετικά με το διαδίκτυο (30,9% έναντι 21,5% των ιδιωτικών). Από την άλλη πλευρά, οι γονείς των παιδιών που φοιτούν σε ιδιωτικά έχουν συστήσει σε μεγαλύτερα ποσοστά στα παιδιά τους σελίδες που πρέπει να επισκέπτονται (24,8% έναντι 17,8% των δημόσιων σχολείων) και πώς να εργάζονται στο διαδίκτυο (31,1% έναντι 26,6%). Οι γονείς αυτοί είναι σε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά εξοικειωμένοι με το διαδίκτυο (78,5%), σε σχέση με τους γονείς των παιδιών που φοιτούν σε δημόσια σχολεία (55,9%).

Αξιοπιστία και προσοχή στο διαδίκτυο

Με μια σειρά από ερωτήματα προσπαθήσαμε να διερευνήσουμε ως προς το πώς έχουν, αν έχουν, ενημερωθεί τα παιδιά για δύο από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα του διαδικτύου: την αξιοπιστία και την προσοχή που πρέπει να επιδεικνύουν σε κάποιες περιπτώσεις. Η ερώτηση αυτή με τα υποερωτήματά της λειτουργεί σε πολλά σημεία συμπληρωματικά με την προηγούμενη ερώτηση.

Η πλήρης ερώτηση ήταν η εξής:

Σε σχέση με το διαδίκτυο, ποιος σου έχει μιλήσει για τα παρακάτω (μπορείς να σημειώσεις με ένα √ περισσότερες από μία απαντήσεις σε κάθε κατηγορία);

Από τις απαντήσεις (βλ. πίνακας 7.3.) προκύπτει ότι:

• Οι γονείς και τα αδέλφια παίζουν μικρό ρόλο στην καλλιέργεια της δεξιότητας της γρήγορης και αποτελεσματικής αναζήτησης στο διαδίκτυο.
• Μεγαλύτερος φαίνεται να είναι ο ρόλος των φίλων, όπως και του σχολείου. Ωστόσο, αξίζει να επισημανθεί ότι τα ποσοστά της μάθησης που προέρχεται από φίλους είναι υψηλότερα σε σχέση με αυτά του σχολείου.
• Εξίσου μεγάλο είναι και το ποσοστό των παιδιών που έμαθαν μόνοι τους χωρίς ιδιαίτερη βοήθεια από κάπου.
• Το μικρότερο ποσοστό συγκεντρώνει η μάθηση στο φροντιστήριο.

Η αξιοπιστία στην αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο είναι ένα σημαντικό ζήτημα που έχει απασχολήσει επανειλημμένα τη βιβλιογραφία. Πρόκειται για μια διαδικασία δύσκολη και απαιτητική. Υπήρχε συγκεκριμένο ερώτημα που επιχειρούσε να διερευνήσει αν κάποιος από το στενό οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού ή το σχολείο βοήθησε τα παιδιά προς αυτή την κατεύθυνση. Από τις απαντήσεις προκύπτει ότι (βλ. πίνακας 7.4.):

• Η συντριπτική πλειοψηφία των γονιών και των αδελφών των παιδιών, το στενό δηλαδή οικογενειακό περιβάλλον, δεν μίλησε με τα παιδιά τους για το ζήτημα αυτό.
• Σε μεγαλύτερο ποσοστό έχουν πληροφορηθεί κάποια πράγματα από τους φίλους τους.
• Το ενδιαφέρον είναι ότι δεν τους έχει μιλήσει κανείς για το ζήτημα αυτό και στο σχολείο (τα ποσοστά με τις αρνητικές απαντήσεις είναι υψηλά, στο 79,6%). Μικρό και το ποσοστό από το φροντιστήριο, αλλά είναι μάλλον αναμενόμενο.
• Λογικό θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε, μετά από τα παραπάνω, το υψηλό ποσοστό των παιδιών που δηλώνουν ότι δεν τους έχει μιλήσει κανείς για το θέμα αυτό.

Εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα είναι και το αν έχει κάποιος μιλήσει στα παιδιά για τους κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο. Αν και οι απαντήσεις που δίνονται είναι κάπως καλύτερες σε σχέση με τις δύο προηγούμενες, το γενικό συμπέρασμα είναι ίδιο (βλ. πίνακας 7.5.): οι έχοντες θεσμικό ρόλο να συζητήσουν με τα παιδιά τους κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο (κυρίως οι γονείς και το σχολείο) το έχουν πράξει σε πολύ μικρό ποσοστό.

Ειδικότερα:

• Μόνο το 29,3% των γονιών έχουν μιλήσει με το παιδί τους για τους κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο. Μικρότερο είναι το ποσοστό των αδελφών που έχουν κάνει λόγο σχετικά.
• Και στην ερώτηση αυτή αναδεικνύεται ο σημαντικός ρόλος της μάθησης μέσω της ομάδας, αφού ένα σημαντικό ποσοστό φαίνεται να έχει συζητήσει το θέμα με φίλους.
• Το σχολείο έχει ενημερώσει μόνο σε ποσοστό 23,1%.
• Εντυπωσιακό είναι και το ποσοστό των παιδιών που δηλώνει ότι κανένας δεν τους έχει μιλήσει για το ζήτημα αυτό. Ένα μικρό ποσοστό δηλώνει πλήρη άγνοια.

Τα ποιοτικά δεδομένα μας παρέχουν μια εξαιρετικά πιο πλούσια εικόνα για το θέμα που συζητείται εδώ. Όπως διαπιστώθηκε, τις περισσότερες φορές οι γονείς θεωρούν πολύ χρήσιμο το διαδίκτυο, τηρούν όμως επιφυλακτική στάση ως προς χρήση του από τα παιδιά τους. Κάποιες φορές μάλιστα προβαίνουν σε ακραίες ενέργειες, μη επιτρέποντας τη σύνδεση στο σπίτι (π.χ. ΣΥΝ 25, 46, 74) ή διακόπτοντάς την (π.χ. ΣΥΝ 1, 75), ενώ κάποιες άλλες επιβάλλουν περιορισμούς στη χρονική διάρκεια της χρήσης του (π.χ. ΣΥΝ 4, 6, 20), ασκούν έλεγχο ή περιορίζονται σε προτροπές (π.χ. ΣΥΝ 15, 34, 38, 42, 43, ). Άλλοτε καταφεύγουν σε συζητήσεις σχετικά με τους κινδύνους που επιφυλάσσει το διαδίκτυο. Υπάρχουν βέβαια και πολλές περιπτώσεις στις οποίες οι γονείς δεν ασκούν κανέναν απολύτως έλεγχο, δεν προβληματίζονται γύρω από τη χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά τους (π.χ. ΣΥΝ 3, 29, 68), ούτε συζητούν μαζί τους για το τι κάνουν αυτά στο διαδίκτυο. Συνήθως είναι γονείς που έχουν πλήρη άγνοια του διαδικτύου.

Η ίδια περίπου εικόνα διαμορφώνεται και από τις μελέτες περιπτώσεων. Υπάρχουν, δηλαδή, γονείς που παρουσιάζονται θετικοί απέναντι στη χρήση του Η/Υ και του διαδικτύου, χωρίς να προβληματίζονται και χωρίς να κινδυνολογούν (π.χ. ΜΠ 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 13, 16), αλλά και περιπτώσεις γονιών που είναι μεν θετικοί αλλά παρακολουθούν τα παιδιά τους, κυρίως όταν αυτά αξιοποιούν το διαδίκτυο, είτε διακριτικά (π.χ. ΜΠ 1, 21) είτε με μεγαλύτερη αυστηρότητα (π.χ. ΜΠ 5, 9, 11). Διαπιστώθηκε ότι οι γονείς με μόρφωση υψηλότερη από αυτή του λυκείου και κυρίως με πανεπιστημιακή μόρφωση υποστηρίζουν πολύ περισσότερο τα παιδιά τους στην εξοικείωσή τους με τις ΤΠΕ (π.χ. ΜΠ 9). Ακόμη, έγινε φανερό και από τις μελέτες περίπτωσης ότι υπάρχουν γονείς που δεν δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το τι κάνουν τα παιδιά τους στο διαδίκτυο (π.χ. ΜΠ 3), αλλά και αυτοί που παρουσιάζονται αμφίθυμοι, αφού άλλοτε παρουσιάζονται θετικοί απέναντι στην ενασχόληση των παιδιών τους με τον Η/Υ και συγκεκριμένα με το διαδίκτυο και άλλοτε κατακρίνουν αυτή τη δραστηριότητα των παιδιών τους (π.χ. ΜΠ 10, 12, 15, 17, 18, 19, 20).

Συμπεράσματα από την ενότητα αυτή

Από την ανάλυση των δεδομένων προκύπτει ότι η στάση των γονιών ως προς τη χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά τους ποικίλλει. Μια κατηγορία γονιών θέτει αυστηρούς περιορισμούς που μπορεί να φτάσουν μέχρι και την απαγόρευση χρήσης. Μια άλλη κατηγορία γονιών δείχνει υψηλό βαθμό αμφιθυμίας: από τη μια πλευρά δείχνει να επηρεάζεται από τις απόψεις περί του κινδύνου που εγκυμονεί το διαδίκτυο και από την άλλη από τις απόψεις για τη σπουδαιότητα του διαδικτύου ως εφοδίου των νέων σήμερα. Μια τρίτη και μάλλον μικρότερη κατηγορία δείχνει να συμπαραστέκεται και να προσπαθεί να βοηθήσει, πρόκειται για γονείς με κάποια μεγαλύτερη εξοικείωση με το μέσο. Τέλος, σημαντικό ποσοστό των γονιών, από το ερωτηματολόγιο προκύπτει ότι αυτή είναι η μεγαλύτερη κατηγορία, αρκείται στο να εξασφαλίζει την πρόσβαση στο διαδίκτυο χωρίς περαιτέρω ενασχόληση με το θέμα. Προκύπτει επίσης ότι τα παιδιά βοηθιούνται ελάχιστα προκειμένου να αποκτήσουν μια στοιχειώδη ενημερότητα και γνώση στο σημαντικό ζήτημα της αξιοπιστίας στο διαδίκτυο. Αυτή δε η βοήθεια σπάνια προέρχεται από γονείς και σχολείο, αλλά κυρίως από τους ομηλίκους και την παρέα.