Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <^>

Αδιαφανή σύνθετα

§ 40. Όπως είναι γνωστό, στην αττική διάλεκτο ο παρατατικός του καθῆσθαι είναι συνήθως ἐκαθήμην ἐκάθησο αντί για το παλιότερο καθ-ήμην καθ-ῆσο. Αιτία μπορεί να είναι μόνον η ακόλουθη: για έναν Αθηναίο, ο σύνθετος χαρακτήρας του καθ-ῆσθαι δεν ήταν πια διαφανής, διότι το απλό ἧσθαι δεν υπήρχε στην κοινή ομιλία, και έτσι το παλιότερο σύνθετο το αντιμετώπιζε ως απλό ρήμα· πρβ. ἐ-χρῆν αντί για χρῆν από το χρή ἦν (§ 66). Η ίδια αδιαφάνεια επικράτησε ασφαλώς συχνά και σε άλλα σύνθετα, χωρίς κάποιο εξωτερικό γνώρισμα να προδίδει τη μεταβολή. Έτσι, σίγουρα κανένας Έλληνας δεν αισθανόταν π.χ. τα δάπεδον, ἄριστον 'πρόγευμα', πέρυσι και ἀκούειν ως σύνθετα, και όμως η ετυμολογική έρευνα εύλογα τα χώρισε σε δύο συνθετικά. Αρκεί να συγκρίνουμε το γερμανικό ρήμα fressen 'τρώω (για ζώα)' που για τον κοινό άνθρωπο δεν αποτελεί σύνθετο του essen 'τρώω (για ανθρώπους)' αλλά το πολύ ομοιοκατάληκτη με αυτό λέξη.

Όχι μόνο μεμονωμένα σύνθετα, όπως τα προαναφερθέντα, αλλά και τύποι συνθέτων μπορούν να γίνουν αδιαφανείς· αν η σημασία του δεύτερου συνθετικού ισοπεδώνεται, τότε από το συνθετικό παράγεται ένα επίθημα· πρβ. § 8 .