5. Επίλογος

Οι απόφοιτοι της Φιλοσοφικής Σχολής Θεσσαλονίκης μετά το 1930 ασφαλώς και αύξησαν τον αριθμό των φιλολόγων που έδιναν στη σχολική μετάφραση ουσιαστικότερο περιεχόμενο. Παρά την αλλαγή πορείας ωστόσο και τη βελτίωση της σχολικής μετάφρασης επιβιώνουν ακόμη και σήμερα στο θέμα αυτό αντιλήψεις και πρακτικές παλαιότερων εποχών. Είναι βέβαιο ότι πολλοί φιλόλογοι ή, καλύτερα, απόφοιτοι των τριχοτομημένων φιλοσοφικών σχολών, δεν έχουν επίγνωση πόσο γόνιμη και πόσο κριτική γλωσσική και ερμηνευτική άσκηση είναι η μεταφραστική διαδικασία ως προφορικό δούναι και λαβείν μεταξύ κειμένου και μαθητών, μεταξύ αρχαίας και νέας ελληνικής γλώσσας· εξακολουθούν πολλοί και σήμερα να μεταφράζουν οι ίδιοι το κείμενο ή να δίνουν έτοιμη μια μετάφραση στους μαθητές τους.

Σε αυτό το σημείο φαίνεται να ισορροπεί σήμερα η μακρόχρονη διελκυνστίδα των δύο αντίπαλων ροπών: οι φανατισμοί έχουν μετριασθεί, τα ιδεολογήματα ωστόσο και η έλλειψη σχετικών ερευνητικών δεδομένων δεν επιτρέπουν ακόμη και σήμερα τη νηφάλια αξιολόγηση των κερδών και των ζημιών που συνεπάγεται η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γραμματείας από μετάφραση. Η άποψη, που έχει διατυπωθεί από τη συντακτική επιτροπή του περιοδικού Φιλόλογος, βάζει τα πράγματα στη θέση τους και απαντά τόσο στους επικριτές της μεταρρύθμισης όσο και σε εκείνους που άκριτα θεωρούσαν τη διδασκαλία των κειμένων από μετάφραση ως πανάκεια: «Σε καμιά περίπτωση η προσπέλαση ενός έργου μέσω της μετάφρασης δεν μπορεί να εξισωθεί ποιοτικά με εκείνη που πραγματοποιείται άμεσα από το ίδιο το πρωτότυπο. Και δεν αποτελεί αναγκαστικά εξεζητημένο φορμαλισμό η έφεση να χαρούμε ένα έργο στην πρωταρχική του μορφή. Η αποδοχή της μετάφρασης είναι πάντα ένας συμβιβασμός -στην περίπτωση του Γυμνασίου αναγκαίος, ωφέλιμος και δημοκρατικός. Το περισσόν εκ του πονηρού».^[1]