«Η Καβάλα είναι μια περίεργη πόλις. Ανεβαίνεις σε μια κορφή βουνού. Μόλις φτάσεις στην κορφή κατεβαίνει τ’ αυτοκίνητο από ιλιγγιώδεις κορδέλλες: στους πρόποδες του βουνού είναι αμφιθεατρικά χτισμένη η πόλη». Με αυτά τα λόγια περιγράφει την πόλη της Καβάλας σε μια επιστολή του στη σύζυγό του, Λένα, ο Νίκος Εγγονόπουλος.
Πράγματι, η πόλη βρίσκεται χτισμένη σε ύψωμα με θέα τη θάλασσα του Αιγαίου και το νησί της Θάσου. Η αρχαία Νεάπολις, η βυζαντινή Χριστούπολις, πέρα από τη μακραίωνη ιστορία της που αποτυπώνεται στα μνημεία της, σημαδεύτηκε στα νεότερα χρόνια ως τόπος επεξεργασίας του καπνού, αλλά και ως τόπος υποδοχής προσφύγων. Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά διαμόρφωσαν τη σύγχρονη φυσιογνωμία της πόλης και επιβιώνουν στη συνείδηση των ανθρώπων της. Γι’ αυτό, ακόμη και σήμερα, η Καβάλα, παρά το σύγχρονό της πρόσωπο, εξακολουθεί να κουβαλά τις επωνυμίες «Καπνούπολη» και «Προσφυγούπολη».
Η Καβάλα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Β.Ελλάδας μετά τη Θεσσαλονίκη και το ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της χώρας. Συγκεντρώνει το τουριστικό ενδιαφέρον, χάρη στα μνημεία και τα ιστορικά της κτίσματα, αλλά και χάρη στις εξαιρετικές παραλίες της, οι οποίες βρίσκονται μέσα στην πόλη. Το καλοκαίρι κόσμος συρρέει στις αστικές πλαζ (Καλαμίτσα, Ραψάνη, Μπάτης) και στην περιοχή του λιμανιού, που αποτελεί επίκεντρο της νυχτερινής ζωής. Καβαλιώτες, φοιτητές και τουρίστες συνθέτουν το πλήθος που περιδιαβαίνει τους δρόμους της πόλης. Γύρω από την πλατεία του Καπνεργάτη συγκεντρώντεται το εμπορικό κέντρο της πόλης, ενώ πόλο έλξης των κατοίκων και των τουριστών αποτελεί η παλιά πόλη με την εκκλησία της Παναγίας και το Ιμαρέτ, που έχει διαμορφωθεί σε πολυτελές ξενοδοχείο.
Όπως συνέβη και σε άλλες επαρχιακές πόλεις, μεταπολεμικά, η ανεξέλεγκτη δόμηση διαμόρφωσε το σύγχρονο αστικό τοπίο της Καβάλας. Η συνύπαρξη των σύγχρονων κτιρίων με τα διατηρημένα τμήματα της παλιάς πόλης και τα κτίρια των καπναποθηκών συγκροτούν την εικόνα ενός αστικού ιστού που ταλαντεύεται ανάμεσα στο παλιό και το νέο. Οι νέες χρήσεις των παλιών κτιρίων (π.χ. νεοκλασικά κτίρια, καπναποθήκες) δημιουργούν την αίσθηση άλλοτε της συνέχειας και άλλοτε του ρήγματος ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν.