Απ’ το ημερολόγιο του κυρίου Τρύφωνα Ιωαννίδη, αντιπροσώπου της εταιρίας των ραπτομηχανών «Σίγγερ».

«29 Ιουνίου 1917

Η πόλις μας επεφύλαξε μεγαλειώδη υποδοχήν εις τον νέον μητροπολίτην Φιλαδελφείας Χρυσόστομον. Ωραίος, με πνεύμα εύστροφον, χάριν και ιδέας ρηξικελεύθους, μας εγοήτευσε κατά το δείπνον το οποίον παρέθεσε προς τιμήν του ο συμπολίτης μας Μιχαλάκης Αναστασιάδης. Ήλθεν εκτάκτως εις το Σαλιχλί, τροποποιήσας το πρόγραμμα της περιοδείας του ανά την νέαν του μητρόπολιν, δια να ζητήσει να τον συνοδεύσουν μερικοί εκ των προυχόντων εις τα γειτονικά Κούλα, προκειμένου να αποτρέψει τον γάμον μιας πτωχής ρωμιοπούλας με τον υιόν πλουσίου τούρκου κτηματίου, ο οποίος την έχει ερωτευθεί παραφόρως και επιδιώκει να την παρασύρει με την οικογένειάν της εις τον Μωαμεθανισμόν. Απεφασίσαμεν να ματαιώσωμεν με κάθε δυνατόν μέσον τον επονείδιστον αυτόν γάμον, φυγαδεύοντες την νέαν από τα Κούλα με την οικογένειάν της και επισπεύδοντες την αποκατάστασίν της με νέον εκ των κοινοτήτων Φιλαδελφείας-Σαλιχλί. Ήδη ευρισκόμεθα επί τα ίχνη καλού γαμβρού, εάν επιτύχει η ευφυεστάτη πρότασις του μητροπολίτου…

30 Ιουνίου 1917

Κατά την διάρκειαν της πανηγυρικής δοξολογίας, όπου χοροστάτησεν ο νέος μητροπολίτης, απροσδόκητον γεγονός με ήρωα τον διάκονον Ιερώνυμον θα είχεν σοβαρότατας συνεπείας διά τους χριστιανούς του Σαλιχλί, εάν δεν έσπευδε με την γνωστήν διπλωματικότητά του να τας αποτρέψη ο πολύτιμος συμπολίτης μας Αντώναγας, μουντίκης εις το κονάκι. Το γεγονός έλαβε χώραν ως ακολούθως: Κατά την λειτουργίαν, ο διάκος, παλλόμενος πατριωτικού μένους, ύψωσεν τας χείρας και εδεήθει υπέρ του ευσεβεστάτου βασιλέως ημών Κωνσταντίνου, της ευσεβεστάτης βασιλίσσης ημών Σοφίας, του διαδόχου ημών Γεωργίου και υπέρ του καθυπόταξαι υπό τους πόδας …ών πάντα εχθρόν και πολέμιον…». Κατάπληκτον το εκκλησίασμα εις το άκουσμα παρομοίας δεήσεως (εις περίοδον μάλιστα όπου τελούμεν υπό αυστηράν παρακολούθησιν των καχυπόπτων τουρκικών αρχών), σιωπηλόν της αμηχανίας διά μίαν στιγμήν, εξέσπασεν τέλος εις ζητωκραυγάς, αδιαφόρως από βασιλόφρονας και βενιζελικούς. Ματαίως ο δεσπότης, κάτωχρος εκ την ταραχής, προσεπάθει να επιβάλει την τάξιν. Το εκκλησίασμα εξηκολούθει να παραληρεί. Ο διάκος, εν τω μεταξύ, είχεν καταφύγει εις το ιερόν δια να μην αρπαγή από το ενθουσιώδες πλήθος, το οποίον τον επευφήμει: «Να μας ζήσης!… Να μας ζήσεις… Και δεσπότης!… Και δεσπότης!…». […]. Αργότερον, κατά την σύσκεψίν μας εις τα γραφεία της Δημογεροντίας, υπό την προεδρίαν του μητροπολίτου, όπου ελάβομεν σπουδαίας αποφάσεις διά ζωτικά θέματα της κοινότητας, ο συμπολίτης μας Μιχαλάκης Αναστασιάδης μας έδωσε την εξήγησιν της πατριωτικής εκρήξεως διακόνου. Ο άφρων, από φόβον μήπως τον καταγγείλει εις τον δεσπότην, όπως τον είχεν απειλήσει, δια την ελευθεριάζουσαν συμπεριφοράν του έναντι των μαθητριών, προφανώς διά να εξευμενίσει τον σεβασμιώτατον, εσκέφθει να θίξει την ευαίσθητον χορδή του πατριωτισμού όλων μας, κάμνων την απερίσκεπτον δέησίν του. Εξεσπάσαμεν εις γέλωτας από την αποκάλυψιν…

Ο γιος του κτηματομεσίτη Παναγή Καντάρογλου, ο Τζανής, δον ζουάν του Σαλιχλί, δεν υπνοβατούσε αργά εχθές την εσπέραν επί του κεντρικού δρόμου, ως είχομεν νομίσει εξερχόμενοι εύθυμοι εκ της οικίας του συμπολίτου Σαρρή, μετά από δείπνον προς τιμήν του μητροπολίτου. Η πόλις μας σήμερον καγχάζει δια το πάθημά του. Το μυστικόν διέρρευσεν από φλυαρίαν της αδερφής του: Ο ζωέμπορας Λαδής, σύζυγος της νεαροτάτης Βγενιώς, επιστρέψας αιφνιδίως εκ περιοδείας του ανά τα γύρω χωρία, συνέλαβε την γυναίκα του κατά είκοσι πέντε χρόνια νεωτέραν του επί της κλίνης με τον αδιόρθωτο-τσαχπίνη! «Nudus cum nuda et solus cum sola», όπως καθορίζει την μοιχείαν το ρωμαϊκόν δίκαιον. Μετά από γερόν ξυλοκόπημα, υπεχρέωσε το κοπούκι να εξέλθει ολόγυμνος εις τον δρόμον! Την τελευταίαν στιγμήν επρόφθασε η Βγενιώ να του ρίψει ένα σινδόνι! Εκείνος, εφ’ όσον ήταν πασίγνωστος ότι είναι υπνοβάτης, μόλις μας αντελήφθει, υπεκρίθει την πάθησίν του!… Ακόμη γελώμεν… Ο φαρμακοποιός Κοντογιάννης – άλλος ερωτιδεύς- του έστειλεν αλοιφήν διά πληγάς θέλων να τον πειράξει…»

Τάσος Αθανασιάδης, Τα παιδιά της Νιόβης, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2002, τ. Α΄, σ. 75-77