ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ’

Ιππικαί Γυμνασίαι. — Giostre. — Περιγραφή αυτών.

Της αριστοκρατίας ούσης βάσεως του πολιτικού συστήματος συνήδε μετά ταύτης η παρά τη ευγενεί νεολαία ανάπτυξις του ιπποτικού πνεύματος. Ένεκα τούτου εφ’ όλης σχεδόν της διαρκείας της Ενετικής κυριότητος ευρίσκομεν διατηρουμένους και κανονισμένους ιππικούς αγώνας, λείψανα ή μάλλον αναμνήσεις των περιωνύμων του μεσαίωνος ιπποδρομικών αγώνων και μονομαχιών (Carrousel, Tournois).

Επειδή οι αγώνες ούτοι, καθ’ όν τρόπον το πάλαι ετελούντο, αιματηροί και συχνάκις θανατηφόροι απέβαινον εις τους αγωνιζομένους, είχον προ πολλού απαγορευθεί, κυρίως παρά των Παπών, ψηφισάντων να μη επιτρέπεται μήτε η ταφή εις καθιερωμένην γην των εις παρομοίως αγώνας πεσόντων. Αλλά δεν ήτο δυνατόν να εξαλειφθεί και η έξις των τοσούτων εις τε τους άρχοντας και τους λαούς προσφιλών θεαμάτων· όθεν παντού της Ευρώπης αντικατεστάθησαν δια παιγνιών μάλλον, εν αις ουδαμώς διεκινδύνευεν η ζωή των αθλητών. Των τοιούτων παιγνιών είδος ήσαν και αι παρ’ ημίν πανηγυρικαί γυμνασίαι (Giostre). Ετελούντο κατά την τελευταίαν εβδομάδα της απόκρεω, ήσαν δε δύο ειδών· αι μεν (Corse dell’ annello) συνίσταντο εις το να τρέχωσιν έφιπποι οι αγωνισταί και δια της λόγχης να λαμβάνωσιν εις το τέρμα του σταδίου δακτύλιον κρεμάμενον, αι δε (Corse della Quintana) εις το να εφερμώσι προς τινα σκοπόν, ανδρείκελον σχηματίζοντα, και να κτυπώσιν αυτό δια της λόγχης· ούτως εξησκείτο η ρώμη και η ανδρεία χωρίς να μάχηται ως το πάλαι ανήρ κατ’ ανδρός.

Εν Κερκύρα εχρησίμευεν εις ιπποδρόμιον η λεγομένη Πλατεία οδός (Strada larga) επί του εξώστου της αρχαίας οικίας, ήτις εν τη αυτή οδώ εισέτι κείται διατηρούσα την μεσαιωνικήν όψιν, και έντρομος περιμένουσα να επιπέσει και επ’ αυτής η βανδαλική εκείνη χειρ η ούτε ίχνος ανεχομένη της αρχαίας Κερκύρας, επί του εξώστου, λέγω, της οικίας ταύτης εκάθηντο ο Προβλεπτής και οι Σύνδικοι, έξωθεν δε του εξώστου εκρέματο επί λόγχης χρυσούν ύφασμα (Palio), το βραβείον της νίκης. Παρίσταντο οι αγωνισταί ενώπιον των ειρημένων αρχών ίνα προ της ενάρξεως του αγώνος καταγράψωσι τα ονόματα αυτών. Ώφειλον ούτοι να είναι εκ της τάξεως των ευγενών, αποβαλλομένων των φυγοδίκων και των υπό εγγύησιν απελευθερωμένων υποδίκων. Ει και η απόκρεω επέτρεπε τον μεταμφιασμόν, ουδείς όμως εδύνατο να συναγωνισθεί μετaμφιεσμένος και φορών προσωπίδα. Την επιτήρησιν της ευταξίας είχε Σταδιάρχης, ο και Αγωνοδίκης (maestro di Campo), ετησίως εκλεγόμενος υπό του Συμβουλίου των 150 ομού μετά των λοιπών δημοσίων λειτουργών. Αναγνωσθέντος υπό του Κήρυκος του κανονισμού του προκειμένου συναγωνισμού, παρετάττοντο προς την ανατολικήν άκραν της οδού, λαμπροστόλιστοι και τας λόγχας προτείνοντες οι αγωνισταί· δοθέντος δε δι’ ήχου σάλπιγγος του σημείου της αναχωρήσεως, εν ακαρεί εφορμώντες μετά των σφριγώντων ίππων των, και συνοδευόμενοι υπό των ενθαρρυντικών επιφωνήσεων και των τιναγμών των μανδηλίων των εις τα παράθυρα ισταμένων Κυριών, και των κραυγών και χειροκροτήσεων του εις αμφοτέρας τας πλευράς της οδού συνθλιβομένου όχλου, έτρεχον προς το τέρμα του δρόμου, όπου επί ιστού εκρέματο το δακτύλιον· ο δια της ακμής της λόγχης διαπερνών και αποσπών αυτό ανεδεικνύετο νικητής. Κατά τον έτερον συναγωνισμόν οι ιππόται εφόρμων προς το ιστάμενον εις το τέρμα του σταδίου ανδρείκελον, ος τις δε επί τρεις αλλεπαλλήλους εκδρομάς τω επέφερε τα περισσότερα δια της λόγχης κτυπήματα, ούτος εκέρδαινε την νίκην. Τότε εν μέσω του ενθουσιώντος πλήθους, ο δια του Σταδιάρχου αναγνωρισθείς νικητής, υπερηφάνως προσήρχετο προς τας επί του εξώστου καθημένας αρχάς και παρ’ αυτών ελάμβανε το έπαθλον. Μετά ταύτα συνωδεύετο εις τον οίκον του παρά πάντων των συναγωνιστών του, ους εξένιζεν ευοχών μετ’ αυτών.

Εν Ζακύνθω όπου αι τοιαύται πανηγυρικαί γυμνασίαι μόνον κατά το 1651 ενιδρύθησαν, τα βραβεία πληρονόμενα υπό του δημοσίου ταμείου, συνίσταντο εις δύο αργυρά ξίφη μη υπερβαίνοντα την αξίαν τριάκοντα ρηαλίων.

Ερμάννου Λούντζη, Η Ενετοκρατία στα Εφτάνησα, εκδ. Κάλβος, Αθήνα 1969