Η Πάτρα, πρόχειρες σκέψεις-βαθιές εντυπώσεις

Οι σκάλες στην Πάτρα είναι κάτι το ιδιότυπο. Χωρίζουν, τάχα, την απάνω πόλη από την κάτω ή ενώνουν τη μια με την άλλη; Δε μπόρεσα ως παιδί ποτέ να το εξακριβώσω. Δεξιά και αριστερά από τις δυο μεγάλες σκάλες υπάρχουν, βέβαια, δρόμοι ανηφορικοί που ενώνουν τα δυο τμήματα της Πάτρας με μιαν ομαλή ανάβαση. Ωστόσο, οι σκάλες είναι συμβολικές, είναι η ουσία και η ψυχή της Πάτρας, δηλαδή η εξωτερική έκφραση της ψυχής της.

Είχα την τύχη-το χρωστάω σε μια καλή έμπνευση του μακαρίτη του πατέρα μου Κανέλλου που, σα γεννημένος στη Φτέρη, του άρεσε να σκαρφαλώνει-να ζήσω τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια στα όρια της απάνω χώρας και της κάτω, σ' ένα σπίτι που βρίσκεται απάνω, και σ' ένα περιβόλι που αρχίζει από πάνω και φτάνει ως κάτω. Τις σκάλες τις ανεβοκατέβαινα δυο και τρεις ή και περισσότερες φορές την ημέρα. Κι αυτό έγινε ένα μεγάλο γεγονός της ψυχής μου. Και ξέρω ότι το ψυχικό αυτό γεγονός το συμμερίζονται όλοι, όσοι πέρασαν τα παιδικά τους χρόνια στην απάνω πόλη και ήταν υποχρεωμένοι ν' ανεβοκατεβαίνουν κάθε μέρα τις σκάλες.

Έχω τη γνώμη ότι όσοι έζησαν ως παιδιά σε μια πόλη, όπου ήταν υποχρεωμένοι ν' ανεβοκατεβαίνουν κάθε μέρα κάμποσες δεκάδες σκαλοπάτια, έχουν για ό,τι ονομάζουμε «πόλη» μιαν έννοια πολύ διαφορετική από την έννοια που διαμορφώθηκε στη σκέψη εκείνων που έζησαν τα παιδικά τους χρόνια, βαδίζοντας (για να πάνε στο σχολείο ή περίπατο) σε δρόμους που βρίσκονται περίπου στο ίδιο επίπεδο. Εμείς οι Πατρινοί έχουμε το αίσθημα ότι μια πόλη δεν είναι κάτι το ακέραιο, αν δεν είναι χωρισμένη στα δυο. Έτσι είναι και η ψυχή μας χωρισμένη στα δυο και μοιάζουμε πιο πολύ με τον Φάουστ απ' ό,τι μοιάζουν οι κάτοικοι άλλων πόλεων! Έχουμε αντινομίες και διλήμματα που δεν έχουν, ίσως, άλλοι…

Παναγιώτης Κανελλόπουλος, «Η Πάτρα, πρόχειρες σκέψεις-βαθιές εντυπώσεις», περιοδ. Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά, 1957, σσ. 7-8.