Το μυθιστόρημα της Μυτιλάνας

(απόσπασμα)

Η πόλη ξανοίγεται σήμερα σαν ριπίδι, στον πανάρχαιο χρόνο, ξαπλωμένη στους εφτά λόφους της, που ετοιμάζουν τον αγέννητο χρόνο της.

Στα τωρινά σπίτια της κατάληξε η παλιά της ιστορία. Το θάρρος, το γούστο, η αρχοντιά, η φτώχεια, αυτών που την κατοίκησαν και την κατοικούν.

Κάτω απ’ τα θεμέλια των τωρινών σπιτιών, ζει η άλλη πόλη. Μέσα σε μαύρα παχιά χώματα, πίσω απ’ τη Μητρόπολη βρέθηκε το πρυτανείο των παλιών αρχόντων. Μάρμαρα γυαλιστερά και κίονες κύκλο-κύκλο.

Ακούγεται η φωνή του κήρυκα, που καλούσε στη βόλλα τον πατέρα και τον πάππο του Αλκαίου, που οι αλλαλόκακοι τον εξόρισαν.

Στη κορφή του μικρού νησιού, που φιλοξένησε τους πρώτους ανθρώπους, βρίσκεται το Γενοβέζικο κάστρο, καμωμένο μ’ αγγαρείες του λαού, που κουβαλούσε, καθώς τον χτύπαγαν φράγκοι στρατιώτες με μαστίγια, τις πέτρες απ’ τους αρχαίους ναούς και τα γκρεμισμένα μέγαρα των αρχοντάδων. Ψηφίσματα, που ήταν ιερά με όρκους κι αίματα θυσιών, βρίσκονται εντοιχισμένα σήμερα, ανάμεσα στις μελτζανιές πέτρες από σαρμουσάκι και πέτρα Μυστεγνών, που τις κουβαλούσαν, σέρνοντας βοδάμαξες, μαζί με θυρεούς αυτοκρατόρων, το λιοντάρι της Βενετιάς, το ντουρά του Μωάμεθ και πολλούς θηριομάχους πίσω απ’ την ασπίδα τους, έτοιμους, να σκοτωθούν για το κέφι των ρωμαίων αυθεντών.

Πιο πάνω το αρχαίο θέατρο με τον θρόνο του Ποτάμωνα. Πεταμένες μέσα σ’ αυλές πελώριες αποκεφαλισμένες προτομές Αυγούστων. Στο συνοικισμό, ψηφιδωτά πολύχρωμα σε δάπεδα παλιών ρωμαϊκών αρχοντικών. Εκκλησιές παλιές με κίονες παράξενους και τζαμιά ερείπια. Δρόμοι στρωμένοι από πέτρες βγαλμένες απ’ τα μπιντένια του κάστρου. Και βαθειά, δρόμοι πλακόστρωτοι, κάτω από μπάζα αιώνων καταστροφής πολέμων και σεισμών, ολοκαίνουριοι, με σπασμένα αγάλματα στις γωνιές. Σημάδια της ιστορίας, που πέρασε απ’ εδώ, καθώς οι άνθρωποι προσπαθούσαν να φτιάξουν τη ζωή τους. Τσόφλια περασμένων ημερών, βρίσκουνται κάτω απ’ το χώμα της πόλης. Παντού φωλιές ήχων του παρελθόντος.

Το παρελθόν μέσα απ’ το χώμα προσηλυτίζει το σήμερα αυτών των ανθρώπων, που πλανιώνται τώρα στους δρόμους της.

Θανάσης Παρασκευαΐδης, Τό μυθιστόρημα τῆς Μυτιλάνας, Αθήνα, 1977, σσ. 25-26.