Μυτιλήνη: Η πατρίδα των ποιητών

(απόσπασμα)

Ωχ, ξεχαστήκαμε! Μόλις που προλαβαίνουμε να ανεβούμε ως το Κάστρο. Είναι το πιο σημαντικό απομεινάρι από μια ξεχωριστή περίοδο για την ιστορία της πόλης. Κι αυτό, γιατί παρότι υπήρχε από τα βυζαντινά χρόνια –από τον 6^ο αιώνα– απέκτησε τη σημερινή του μορφή –περίπου γιατί συμπληρώθηκε και στα χρόνια των Τούρκων– στα σημαντικά για τον πολιτισμό του νησιού χρόνια των Γατελούζων. Αυτοί ήταν Γενοβέζοι και εγκαθίστανται στο νησί στο 1355, όταν ο τυχοδιώκτης Φραγκίσκος Γατελούζος, νυμφευόμενος την αδελφή του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου, παίρνει τη Λέσβο προίκα. Οι Γατελούζοι κάθισαν εδώ 100 χρόνια, ήταν ανεκτικοί και συμπαθείς αφέντες. Οι επόμενοι ήταν ακριβώς το αντίθετο: οι Τούρκοι του Μωάμεθ Β΄ παίρνουν το νησί στα 1462 και το «βυθίζουν» στον οθωμανικό μεσαίωνα αυθωρεί και παραχρήμα.

Κάθομαι στις επάλξεις και απολαμβάνω το σπουδαίο θέαμα: μια θάλασσα κεραμιδένιες στέγες και προσόψεις ωχρές, ροζ και γαλάζιες που κυλάνε ως τον πράσινο πευκόφυτο σκούφο του λόφου της Αγίας Κυριακής, όπου μέσα του κρύβεται το αρχαίο θέατρο (ή μάλλον τα λιγοστά του λείψανα). Προσπαθώ να φανταστώ την αρχαία πόλη με τις μαρμάρινες γέφυρες πάνω από τον Εύριπο, που τις μνημονεύει ο Λόγγος στο έργο του «Δάφνις και Χλόη», την βυζαντινή πόλη την κλειδαμπαρωμένη στο κάστρο και το μεσαιωνικό ξώμπουργο στο Μελανιούδι, την γατελούζικη Μυτιλήνη με τις μεγάλες γαλέρες που δείχνουν οι λιθογραφίες δίπλα στα αρχαία ακρομώλια, την οθωμανική Μυτιλήνη με τους μιναρέδες που τρύπαγαν τον ουρανό της, τα χαμάμ και τα τζαμιά της. Και μετά στρέφω το βλέμμα στο πέλαγος στην φαρδιά υδάτινη λωρίδα που ένωνε για αιώνες τη Μυτιλήνη με τις λεσβιακές πόλεις τής απέναντι ακτής. Μόλις που φαίνεται το καραβάκι που ενώνει το τούρκικο Ντικελί με τη Μυτιλήνη. Αράζει κοντά στο περιπολικό του Πολεμικού Ναυτικού. Το ένα σκάφος ενώνει τους ανθρώπους. Το άλλο διατηρεί την ασφαλή τους συνύπαρξη. Ένας μαλακός γαρμπής λυγίζει τα πευκάκια κάτω από τις επάλξεις. Ακούγεται η σφυρίχτρα του φύλακα… Αν αργήσουμε θα κλειστούμε μέσα. Δεν θέλω τόσο κοντινή σχέση με την ιστορία της Μυτιλήνης…

Αντώνης Ιορδάνογλου, «Μυτιλήνη η πατρίδα των ποιητών».